 |
| Trong giai đoạn 2026 - 2030, nhu cầu vốn đầu tư kết cấu hạ tầng giao thông ước tính gần 3 triệu tỷ đồng. Ảnh: Lê Tiên |
Dư địa lớn hút vốn tư nhân
Theo ông Phùng Đức Dũng, Trưởng phòng Phòng Quản lý đầu tư công tư thuộc Cục Đường bộ Việt Nam (Bộ Xây dựng), sau khi Luật PPP ban hành, Bộ Xây dựng và các địa phương đã và đang triển khai khoảng 16 dự án PPP theo loại hợp đồng BOT, sơ bộ tổng mức đầu tư khoảng 440 nghìn tỷ đồng, trong đó vốn nhà đầu tư huy động khoảng 230 nghìn tỷ đồng, vốn nhà nước tham gia khoảng 210 nghìn tỷ đồng. Trong giai đoạn 2026 - 2030, để tạo động lực thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh quốc gia, nhu cầu vốn đầu tư kết cấu hạ tầng giao thông ước tính sơ bộ gần 3 triệu tỷ đồng, trong khi nguồn lực ngân sách còn hạn chế và phải cân đối cho các lĩnh vực quan trọng khác, đòi hỏi tăng cường huy động nguồn vốn đầu tư kết cấu hạ tầng theo phương thức PPP.
Cục Quản lý đấu thầu thuộc Bộ Tài chính cho biết, trong danh mục dự án PPP tiềm năng tổng hợp từ đề xuất của các địa phương, có nhiều dự án PPP giao thông lớn. Có thể kể đến tỉnh Phú Thọ đề xuất Dự án Tuyến đường kết nối Việt Trì - Hòa Bình, kết nối cao tốc Nội Bài - Lào Cai với cao tốc Hòa Bình - Sơn La theo phương thức PPP, loại hợp đồng BOT, tổng mức đầu tư (TMĐT) dự kiến 15.967 tỷ đồng. Hải Phòng dự kiến đầu tư loạt dự án theo hợp đồng BT gồm Tuyến đường nối Quốc lộ 5 với Quốc lộ 10 TMĐT 19 nghìn tỷ đồng, Dự án Đầu tư xây dựng tuyến đường trục đô thị (Tỉnh lộ 359C đoạn từ nút giao Đường tỉnh 359 - Máng nước đến nút giao Quốc lộ 10 tại phường Trần Hưng Đạo, TP. Thủy Nguyên); Dự án Đầu tư xây dựng tuyến đường Vành đai 2 (đoạn từ Quốc lộ 10 đến chân cầu vượt sông Cấm phía TP. Thủy Nguyên). TP.HCM dự kiến triển khai lựa chọn nhà đầu tư nhiều dự án PPP theo hợp đồng BOT như Dự án Nâng cấp, mở rộng Quốc lộ 1 (từ đường Kinh Dương Vương đến ranh tỉnh Long An, nay là đường Lê Khả Phiêu) TMĐT 16,3 nghìn tỷ đồng; Dự án Cải tạo, nâng cấp Quốc lộ 22 (từ nút giao An Sương đến đường Vành đai 3, nay là đường Lê Quang Đạo) TMĐT 10,4 nghìn tỷ đồng; Dự án Nâng cấp, mở rộng Quốc lộ 13 (từ cầu Bình Triệu đến ranh tỉnh Bình Dương cũ) 20,9 nghìn tỷ đồng… Trong lĩnh vực hàng không, Dự án Mở rộng cảng hàng không Thọ Xuân (8.200 tỷ đồng), Dự án Sân bay quốc tế Vân Phong (hơn 9,2 nghìn tỷ đồng) cũng được Thanh Hóa, Khánh Hòa đề xuất đầu tư theo phương thức PPP.
Bên cạnh đó, ông Phùng Đức Dũng cho biết, giai đoạn trước đây, trong bối cảnh nguồn vốn nhà nước còn hạn hẹp, một số tuyến cao tốc đã đầu tư theo quy mô phân kỳ. Để đáp ứng nhu cầu vận tải ngày càng tăng cao, thực hiện chỉ đạo của Quốc hội, Chính phủ, Bộ Xây dựng và các địa phương đang hoàn thiện thủ tục triển khai nâng cấp, mở rộng một số dự án cao tốc đạt quy mô hoàn chỉnh theo phương thức PPP. Trong đó có 18 đoạn tuyến trên cao tốc Bắc - Nam phía Đông dài khoảng 1.144 km và một số tuyến cửa ngõ các đô thị lớn như TP.HCM - Long Thành - Dầu Giây, TP.HCM - Trung Lương - Mỹ Thuận, Hà Nội - Pháp Vân, Hà Nội - Bắc Giang, Hà Nội - Thái Nguyên…
Theo Thứ trưởng Bộ Tài chính Trần Quốc Phương, lĩnh vực giao thông là trụ cột của chương trình PPP với nhu cầu vốn cao và khả năng thu hút nhà đầu tư mạnh nhất, từ đường bộ cao tốc, cảng biển, sân bay đến hạ tầng kết nối liên vùng. Việc áp dụng phương thức đầu tư PPP trong lĩnh vực giao thông giúp đẩy nhanh tiến độ các dự án trọng điểm, chia sẻ rủi ro hợp lý giữa Nhà nước và doanh nghiệp, đồng thời nâng cao hiệu quả quản lý, vận hành theo chuẩn quốc tế. Đây cũng là lĩnh vực được kỳ vọng tạo động lực lan tỏa mạnh mẽ cho tăng trưởng kinh tế và phát triển vùng.
Cơ hội mới từ vận hành đường cao tốc đầu tư công
Bên cạnh các loại hợp đồng BOT, BT được triển khai phổ biến tại Việt Nam trong thời gian qua, nhiều nước trên thế giới đã triển khai thành công mô hình hợp đồng O&M để khai thác giá trị từ các tài sản kết cấu hạ tầng công hiện có, với sự tham gia của khu vực tư nhân vào quá trình vận hành, khai thác dự án.
Bà Lương Thị Thanh Ngân, Chuyên gia đấu thầu của Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) cùng nhiều ý kiến chuyên gia tại Đối thoại cấp cao về PPP do Bộ Tài chính và ADB tổ chức mới đây chung nhận định, với Việt Nam, mô hình O&M cao tốc rất tiềm năng, giúp giảm gánh nặng ngân sách cho công tác bảo trì, bảo dưỡng, đồng thời nâng cao chất lượng vận hành, khai thác đường cao tốc.
Đại diện Cục Đường bộ Việt Nam cho biết, theo số liệu tổng hợp, đến cuối năm 2025, cả nước sẽ có khoảng 3.081 km đường cao tốc. Đồng thời, Bộ Xây dựng và các địa phương đang xây dựng khoảng 1.168 km (hoàn thành năm 2027 - 2028) và chuẩn bị đầu tư 915 km (hoàn thành trước năm 2030). Với tiến độ như trên, đến năm 2030 cả nước sẽ có khoảng 5.164 km đường cao tốc, hoàn thành mục tiêu Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng đã đề ra. Trong số 3.081 km hoàn thành năm 2025 và khoảng 2.083 km đang triển khai, có khá nhiều dự án đầu tư bằng ngân sách nhà nước. Luật Đường bộ đã có quy định về việc thu phí sử dụng đường cao tốc đối với phương tiện lưu thông trên tuyến đường cao tốc do Nhà nước đầu tư, sở hữu, quản lý và khai thác. Do vậy, theo Cục Đường bộ Việt Nam, tiềm năng về khai thác đường cao tốc do Nhà nước đầu tư (như hình thức nhượng quyền thu phí, quản lý, vận hành và khai thác bảo trì theo hình thức O&M) là rất lớn.
