 |
| Tỷ trọng khu vực công nghiệp và dịch vụ trong GDP đạt trên 80% trong giai đoạn 2021 – 2025. Ảnh: Lê Tiên |
Những kết quả thực tế
Tiếp tục Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, chiều 20/10, Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc trình bày Báo cáo của Chính phủ về đánh giá tình hình và kết quả 5 năm thực hiện Nghị quyết số 31/2021/QH15 của Quốc hội về Kế hoạch cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2021 - 2025.
Về cơ cấu lại ngân sách nhà nước, Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc cho biết, quá trình cải cách thể chế, luật pháp liên quan đến cơ cấu lại ngân sách nhà nước tiếp tục thực hiện theo hướng tăng cường vai trò chủ đạo của ngân sách trung ương, tính tự chủ, chủ động của ngân sách địa phương; nâng cao vai trò của chính sách tài chính trong việc huy động, phân bổ và sử dụng hiệu quả nguồn lực trong và ngoài nước vào các mục tiêu ưu tiên phát triển kinh tế - xã hội. Hệ thống chính sách thuế tiếp tục được hoàn thiện theo hướng đồng bộ, bao quát các nguồn thu, mở rộng cơ sở thu; tăng tỷ trọng thu nội địa.
Bên cạnh đó, cải cách thể chế đầu tư, trong đó có đầu tư công được chú trọng; quyết liệt trong chỉ đạo điều hành đã tháo gỡ nhiều khó khăn, vướng mắc trong triển khai các dự án đầu tư, góp phần đẩy nhanh tiến độ thực hiện giải ngân vốn đầu tư công, nhờ đó thúc đẩy phục hồi tăng trưởng.
Về cơ cấu lại các doanh nghiệp nhà nước, việc hoàn thiện hệ thống các cơ chế chính sách pháp luật tập trung vào tháo gỡ khó khăn vướng mắc nhằm đẩy nhanh tiến độ cổ phần hóa, thoái vốn và hạn chế thất thoát vốn, tài sản nhà nước trong quá trình cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước. Qua đó, tạo thuận lợi cho quá trình cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước, bảo đảm sự chặt chẽ và công khai minh bạch, tối đa hóa lợi ích của Nhà nước. Vai trò dẫn dắt của doanh nghiệp nhà nước trong một số lĩnh vực, địa bàn then chốt được tăng cường, góp phần thực hiện cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng.
Việc cơ cấu lại hệ thống tổ chức tín dụng gắn với xử lý nợ xấu tiếp tục được triển khai trong giai đoạn 2021 - 2025 theo hướng tập trung hoàn thiện thể chế, phù hợp nguyên tắc thị trường, nhằm tạo bước chuyển rõ rệt, thực chất.
Phó Thủ tướng cũng chỉ rõ một số tồn tại, hạn chế, đặc biệt là tiến độ xây dựng thể chế, chính sách thúc đẩy cơ cấu lại nền kinh tế còn chưa đáp ứng kịp thời yêu cầu phát triển. Bên cạnh đó, cơ cấu kinh tế và mô hình tăng trưởng có tiến bộ nhưng chưa tạo ra nhiều thay đổi đáng kể, việc phát triển lực lượng doanh nghiệp còn có những hạn chế nhất định, các ngành kinh tế chưa có chuyển dịch mạnh mẽ về tăng năng suất, nhất là khu vực công nghiệp và dịch vụ. Mặt khác, cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước và đơn vị sự nghiệp công lập còn chậm, chưa đáp ứng kỳ vọng.
Từ thực trạng đó, Chính phủ đề xuất một số trọng tâm trong chỉ đạo điều hành thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp cơ cấu lại nền kinh tế. Đó là chú trọng tập trung hoàn thiện thể chế, hệ thống pháp luật tháo gỡ rào cản, thúc đẩy quá trình cơ cấu lại nền kinh tế. Bên cạnh đó, thực hiện hiệu quả các giải pháp thúc đẩy phát triển doanh nghiệp, đẩy mạnh cơ cấu lại doanh nghiệp nhà nước. Đồng thời, tập trung phát huy vai trò dẫn dắt đổi mới mô hình tăng trưởng của các đô thị lớn, các cực tăng trưởng. Phát triển các loại thị trường, tăng cường ứng dụng công nghệ số với những giải pháp đột phá, cải cách mạnh mẽ, toàn diện, đồng bộ, sâu rộng để thúc đẩy cơ cấu lại nền kinh tế.
Cần cải cách mô hình tăng trưởng
Trình bày Báo cáo Thẩm tra đánh giá tình hình kết quả thực hiện Nghị quyết số 31/2021/QH15, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi nhấn mạnh việc thực hiện các nhóm nhiệm vụ trọng tâm cơ cấu lại nền kinh tế giai đoạn 2021-2025 đạt nhiều kết quả tích cực, toàn diện hơn so với giai đoạn trước.
Trong đó, cơ cấu lại đầu tư công, ngân sách nhà nước, hệ thống tín dụng và khu vực đơn vị sự nghiệp công lập đạt nhiều kết quả rõ nét. Đầu tư công phát huy vai trò dẫn dắt, khắc phục tình trạng dàn trải; số dự án vốn ngân sách trung ương giảm từ khoảng 11.000 xuống dưới 5.000 trong giai đoạn 2021 - 2025; tiến độ giải ngân cải thiện rõ rệt, bình quân đạt 94,3% kế hoạch với nhiều dự án tồn đọng được tháo gỡ. Ngân sách nhà nước được củng cố an toàn, nợ công duy trì ở mức 35 - 36% GDP; nợ xấu trong hệ thống tín dụng kiểm soát dưới 2%; khu vực đơn vị sự nghiệp công lập từng bước tinh gọn, nâng cao tự chủ và hiệu quả cung ứng dịch vụ công.
Bên cạnh đó, các thị trường tài chính, bất động sản, lao động, khoa học, công nghệ đều có chuyển biến tích cực, khung khổ pháp lý ngày càng hoàn thiện; thị trường tài chính cơ bản ổn định trước bối cảnh nhiều biến động trong và ngoài nước; Việt Nam xếp hạng 44/139 về chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu (GII).
Đáng chú ý, khu vực kinh tế tư nhân phát triển năng động, đóng góp khoảng 51% GDP, trên 30% thu ngân sách và sử dụng 82% lao động; khu vực FDI tiếp tục là động lực quan trọng trong các lĩnh vực công nghệ cao; kinh tế tập thể, hợp tác xã ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số ngày càng hiệu quả.
Cơ cấu kinh tế giai đoạn 2021 - 2025 chuyển dịch tích cực, tỷ trọng khu vực công nghiệp và dịch vụ trong GDP đạt trên 80%, kinh tế số chiếm gần 14%, năng lượng tái tạo đạt 15% sản lượng điện; nông nghiệp tiếp tục khẳng định vai trò trụ đỡ với năng suất, chất lượng và giá trị xuất khẩu không ngừng nâng cao.
Tuy nhiên, việc cơ cấu lại nền kinh tế thời gian qua còn đối diện một số khó khăn, thách thức. Trong đó, điểm đáng chú ý là mô hình tăng trưởng chậm chuyển đổi, vẫn chủ yếu dựa vào vốn và lao động, trong khi các động lực bền vững như đổi mới sáng tạo, khoa học, công nghệ và kinh tế tri thức đóng góp còn hạn chế, khiến mô hình tăng trưởng khó chuyển dịch theo chiều sâu, đối mặt nguy cơ mắc kẹt trong bẫy thu nhập trung bình. Năng suất lao động cải thiện chậm, bình quân giai đoạn 2021 - 2025 chỉ đạt 5,24%/năm, thấp hơn nhiều so với mục tiêu 6,5% và thấp đáng kể so với các nước trong khu vực.
Bên cạnh đó, năng lực nội tại của khu vực doanh nghiệp tư nhân và kinh tế tập thể còn hạn chế, quy mô nhỏ, thiếu liên kết chuỗi giá trị, trong khi thu hút và lan tỏa từ khu vực FDI chưa đạt kỳ vọng. Tiến độ cổ phần hóa, thoái vốn của doanh nghiệp nhà nước còn chậm. Không gian phát triển kinh tế vùng còn dàn trải, thiếu các trung tâm, cực tăng trưởng và chuỗi giá trị có sức cạnh tranh quốc tế.
Về định hướng thực hiện những tháng cuối năm 2025, Ủy ban Kinh tế và Tài chính cơ bản thống nhất với các nhóm giải pháp của Chính phủ và nhấn mạnh, trong bối cảnh kinh tế thế giới còn nhiều biến động, cần tiếp tục ưu tiên củng cố ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm các cân đối lớn, duy trì dư địa chính sách, đồng thời đẩy mạnh cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng theo hướng xanh, số và bền vững, tạo nền tảng vững chắc để hoàn thành các mục tiêu của giai đoạn 2021 - 2025 và định hình các động lực tăng trưởng mới cho giai đoạn 2026 - 2030.
