 |
| Đến hết tháng 9/2025, tổng số vốn đầu tư công đã giải ngân đạt khoảng 440.402,3 tỷ đồng, bằng khoảng 50% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao. Ảnh: Song Lê |
Theo số liệu của Bộ Tài chính, đến hết tháng 9/2025, tổng số vốn đã giải ngân đạt khoảng 440.402,3 tỷ đồng, bằng khoảng 50% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao, cao hơn 4,5 điểm phần trăm và cao hơn 132.564,6 tỷ đồng về giá trị tuyệt đối so với cùng kỳ năm 2024. Kết quả này cho thấy nỗ lực lớn của các bộ, ngành, địa phương, nhưng vẫn còn khoảng 444.188,3 tỷ đồng cần được giải ngân trong 3 tháng cuối năm. Nếu so với tổng kế hoạch đầu tư công năm 2025 là hơn 1,112 triệu tỷ đồng, bao gồm vốn ngân sách trung ương, vốn cân đối ngân sách địa phương và vốn các năm trước kéo dài thì lượng vốn cần giải ngân quý IV sẽ cao hơn, đòi hỏi quyết tâm cao và hành động mạnh mẽ.
Qua đối chiếu cho thấy, tốc độ giải ngân có sự cải thiện rõ nét những tháng gần đây. Nếu như đến hết tháng 6 tỷ lệ giải ngân đạt 36%, qua tháng 7 đạt 43,9%, tháng 8 đạt 46,3% thì đến hết tháng 9 đạt khoảng 50%. Dù có bước tiến liên tục, nhưng Bộ Tài chính đánh giá tiến độ vẫn chưa đáp ứng yêu cầu “bứt tốc”, đặc biệt ở những địa phương có quy mô vốn lớn như: TP.HCM, Hà Nội, Đồng Nai, Hưng Yên và Cần Thơ. 5 địa phương này có quy mô vốn kế hoạch trung bình khoảng 61,1 nghìn tỷ đồng/địa phương song kết quả giải ngân 9 tháng đầu năm lại nằm trong nhóm 15 tỉnh, thành có tỷ lệ giải ngân dưới mức trung bình cả nước.
Nhiều địa phương giải ngân vốn đầu tư công chậm chủ yếu do chậm hoàn thiện thủ tục đầu tư, khó khăn trong giải phóng mặt bằng, thiếu nguồn vật liệu xây dựng và tác động từ quá trình sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Bên cạnh đó, lượng vốn bổ sung từ nguồn tăng thu ngân sách trung ương năm 2024 được giao giữa năm 2025 chưa kịp hoàn thiện hồ sơ để giải ngân.
Nguyên nhân chủ yếu là chậm hoàn thiện thủ tục đầu tư, khó khăn trong giải phóng mặt bằng, thiếu nguồn vật liệu xây dựng và tác động từ quá trình sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính theo mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Bên cạnh đó, lượng vốn bổ sung từ nguồn tăng thu ngân sách trung ương năm 2024 được giao giữa năm 2025 cũng chưa kịp hoàn thiện hồ sơ để giải ngân. Để khắc phục tình trạng này, Thủ tướng Phạm Minh Chính mới đây đã có công điện điều hành ngân sách cuối năm 2025. Trong đó, người đứng đầu Chính phủ yêu cầu các địa phương coi việc giải ngân vốn đầu tư công là nhiệm vụ chính trị trọng tâm của quý IV, kiên quyết cắt giảm, điều chuyển vốn khỏi các dự án chậm tiến độ và xử lý trách nhiệm người đứng đầu nếu không hoàn thành kế hoạch.
Tại TP.HCM, địa phương có quy mô vốn đầu tư công lớn nhất cả nước với kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao hơn 118.984,8 tỷ đồng (tổng kế hoạch vốn là 151.400 tỷ đồng), nhưng đến hết tháng 9/2025 mới giải ngân được khoảng 57.998 tỷ đồng, đạt 48,8% kế hoạch. Điểm nghẽn lớn nhất là các dự án hạ tầng trọng điểm như: Vành đai 3 - TP.HCM, Metro số 2, kênh Tham Lương - Bến Cát - rạch Nước Lên, rạch Xuyên Tâm, nút giao An Phú… đều chậm tiến độ, chủ yếu do vướng mặt bằng và thiếu nguồn vật liệu.
Đơn cử, Dự án thành phần 1 đường Vành đai 3 - TP.HCM đoạn qua TP.HCM có 10 gói thầu xây lắp chính, hiện giải ngân được 2.619 tỷ đồng (đạt 60,1% kế hoạch). Ông Nguyễn Xuân Hiệp, Giám đốc Công ty TNHH Thương mại dịch vụ thi công cầu đường Hồng An (một nhà thầu tham gia thi công Dự án) cho biết, dù nhiều vướng mắc dần được tháo gỡ nhưng thực tế thiếu vật liệu xây dựng, thời tiết bất lợi, mưa nhiều đang ảnh hưởng rất lớn đến tiến độ thi công xây dựng của các nhà thầu.
Mới đây, ông Nguyễn Văn Được, Chủ tịch UBND, Trưởng Ban Chỉ đạo các công trình, dự án đầu tư công trọng điểm TP.HCM yêu cầu các sở, ngành, địa phương quyết liệt tháo gỡ vướng mắc, thúc đẩy giải ngân để đạt mục tiêu. Hiện nay, Thành phố đang triển khai chiến dịch “90 ngày đêm giải ngân”, đặt mục tiêu hoàn thành tối thiểu 95% kế hoạch vốn trong năm.
Tại “đầu tàu” Hà Nội, tổng kế hoạch vốn Thủ tướng Chính phủ giao là 87.130 tỷ đồng, giải ngân đến cuối tháng 9 đạt 45,1% kế hoạch, tương ứng giá trị giải ngân là 39.288,3 tỷ đồng. Tỷ lệ này được cải thiện qua các tháng (đến hết tháng 6 đạt 35,8%, tháng 8 đạt 40,8%), nhưng vẫn thấp hơn mức bình quân cả nước. Các dự án giao thông trọng điểm, đặc biệt là các tuyến vành đai còn vướng về thủ tục và bố trí quỹ đất tái định cư. Trong quý IV, Hà Nội phải giải ngân khoảng 47.842 tỷ đồng nếu muốn hoàn thành mục tiêu giải ngân 100% kế hoạch vốn đầu tư công năm 2025. Tại cuộc họp mới đây, UBND TP. Hà Nội cho biết, từ nay đến cuối năm sẽ tiếp tục siết kỷ luật, kỷ cương giải ngân, thành lập các tổ công tác đặc biệt để xử lý dứt điểm các dự án trọng điểm, vướng mắc.
Tại Đồng Nai, hàng loạt dự án hạ tầng lớn đang được triển khai như đường bộ cao tốc, vành đai, các dự án giao thông kết nối sân bay Long Thành... Năm 2025, kế hoạch vốn Thủ tướng giao cho Tỉnh là 31.926,9 tỷ đồng. Đến hết tháng 9, Đồng Nai mới giải ngân được 12.799 tỷ đồng, đạt 40,1% kế hoạch. Nhiều dự án trọng điểm như cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu, Vành đai 3 - TP.HCM vẫn vướng mặt bằng, thiếu vật liệu xây dựng hoặc nhà thầu năng lực kém khiến tiến độ thi công bị ảnh hưởng. Đơn cử, Dự án thành phần 1 cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu (tổng mức đầu tư hơn 6.000 tỷ đồng) giải ngân đạt khoảng 72% kế hoạch vốn đã bố trí, 2 gói thầu xây lắp của Dự án chậm khoảng 12% so với kế hoạch. Mới đây, chủ đầu tư đã cảnh báo 3 nhà thầu vì thi công bê trễ. Để cán đích giải ngân 100% vốn đầu tư công, Đồng Nai cần giải ngân hơn 19.127,9 tỷ đồng trong quý IV. Đây là thách thức lớn đòi hỏi sự nỗ lực vượt bậc. Địa phương này đang tiếp tục nối dài “Chiến dịch 30 ngày đêm giải ngân vốn đầu tư công”, áp dụng cơ chế “luồng xanh” trong thẩm định nhằm rút ngắn thời gian thực hiện thủ tục và nâng tỷ lệ giải ngân lên mức cao nhất.
Trong 15 địa phương có tỷ lệ giải ngân dưới mức bình quân cả nước 9 tháng đầu năm 2025 có 2 địa phương khác được giao nguồn vốn lớn là Hưng Yên và Cần Thơ. Năm 2025, Hưng Yên được Thủ tướng giao kế hoạch vốn 40.300,7 tỷ đồng. Tính đến cuối tháng 9, Tỉnh giải ngân được khoảng 19.230,5 tỷ đồng, đạt 47,7% kế hoạch. Lượng vốn còn phải giải ngân là hơn 21 nghìn tỷ đồng. Hưng Yên đang nỗ lực tháo gỡ vướng mắc, tăng cường kiểm tra, xử lý chủ đầu tư yếu kém, đồng thời điều chuyển vốn cho các dự án có khả năng giải ngân tốt.
Tương tự, TP. Cần Thơ có tổng kế hoạch vốn khoảng 27.682,9 tỷ đồng, đến hết tháng 9 giải ngân được 10.731,5 tỷ đồng, đạt 38,8% kế hoạch. Nhiều dự án chống ngập, hạ tầng ven sông và thoát nước chậm tiến độ do thiếu vốn đối ứng và biến động giá vật liệu xây dựng. Thành phố kiến nghị Bộ Tài chính sớm điều chỉnh định mức, cơ chế giá vật liệu để đảm bảo thanh toán đúng thực tế, góp phần đẩy nhanh tiến độ. Bên cạnh đó, 3 dự án thành phần thuộc Dự án Đầu tư xây dựng đường bộ tốc độ cao Châu Đốc - Cần Thơ - Sóc Trăng do UBND TP. Cần Thơ là cơ quan chủ quản đang đối mặt với tình trạng thiếu vật liệu đắp nền, đá xây dựng, ảnh hưởng lớn tới tiến độ thi công. Một lãnh đạo Ban Quản lý dự án công trình giao thông và nông nghiệp TP. Cần Thơ cho biết, giá trị khối lượng thực hiện của 3 dự án thành phần hiện đạt hơn 8.748 tỷ đồng. Việc thúc đẩy tiến độ thi công, giải ngân và mốc hoàn thành Dự án là rất áp lực trong bối cảnh khó huy động nguồn vật liệu cát đắp nền, cát gia tải về công trường.
Nhiệm vụ giải ngân trong quý IV đòi hỏi nỗ lực vượt trội của các địa phương, do đó Bộ Tài chính kiến nghị 9 nhóm giải pháp trọng tâm, nhấn mạnh việc đẩy mạnh phân cấp, tăng cường kiểm tra, giám sát, điều chuyển vốn và xử lý trách nhiệm người đứng đầu. Tiến độ giải ngân là yếu tố then chốt bảo đảm mục tiêu tăng trưởng kinh tế trên 8% năm 2025. Bởi lẽ mỗi đồng vốn đầu tư công được giải ngân là một phần GDP được tạo ra, chậm một ngày là chậm góp sức cho mục tiêu tăng trưởng.
