Bước đột phá trong lựa chọn nhà thầu

Công khai chi tiết giúp cơ quan quản lý nhà nước thuận lợi hơn trong giám sát, chấn chỉnh chủ đầu tư

Ông Nguyễn Hoài Nam, Phó Cục trưởng Cục Quản lý xây dựng công trình thuộc Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn

Những năm gần đây, 100% số gói thầu tại Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn lựa chọn nhà thầu theo hình thức đấu thầu rộng rãi đều được ĐTQM, kể cả gói thầu xây lắp lớn. ĐTQM không chỉ tiết kiệm thời gian, chi phí, công sức, mà còn giúp các cuộc thầu cạnh tranh hơn, tiết kiệm nhiều hơn cho ngân sách nhà nước. Rất nhiều gói thầu của các chủ đầu tư thuộc Bộ thu hút hơn 10 nhà thầu tham gia, tiết kiệm sau đấu thầu lớn.

Trước đây, dung lượng file đính kèm hồ sơ mời thầu (HSMT) bị nhiều đơn vị phản ánh thấp, gây khó khăn khi tải HSMT lên Hệ thống, nhưng hiện đã được nâng cấp, tăng dung lượng, đảm bảo yêu cầu sử dụng, thao tác thực tiễn.

Đặc biệt, tôi đánh giá cao những tính năng mới của Hệ thống về giám sát HSMT, giám sát hoạt động đấu thầu như công khai chủ đầu tư không trả lời kiến nghị về HSMT, về kết quả lựa chọn nhà thầu; danh sách chủ đầu tư có tỷ lệ số gói thầu có kiến nghị về HSMT, về kết quả lựa chọn nhà thầu nhiều nhất; danh sách chủ đầu tư có nhiều gói thầu chỉ có 1 nhà thầu tham dự; chủ đầu tư có tỷ lệ tiết kiệm sau đấu thầu thấp… Việc cập nhật, công khai chi tiết giúp cơ quan quản lý nhà nước thuận lợi hơn trong công tác giám sát, chấn chỉnh kịp thời các chủ đầu tư. Có thể nói, ĐTQM thể hiện rõ xu thế chuyển đổi số và là minh chứng hiệu quả từ chuyển đổi số, Chính phủ điện tử, Chính phủ số…

Bước tiến của đấu thầu qua mạng trên nền tảng pháp lý mới

Ông Trần Tử Dũng, Giám đốc Công ty CP Đầu tư xây dựng đô thị Sài Gòn

Việc triển khai Luật Đấu thầu 2023, Nghị định số 24/2024/NĐ-CP và Thông tư số 06/2024/TT-BKHĐT trên Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia đã tạo bước đột phá trong lựa chọn nhà thầu. Việc sử dụng chứng thư số theo phương thức mới đảm bảo sự đồng bộ về cơ sở pháp lý với các luật có liên quan (Bộ luật Dân sự, Luật Giao dịch điện tử…), từ đó, đảm bảo tính pháp lý khi có tranh chấp.

Đối với chủ đầu tư, Hệ thống tạo sự chủ động trong việc đăng tải thông tin trong phạm vi quy định; giúp chủ đầu tư phân cấp nhanh chóng cho bên mời thầu và thuận lợi quản lý thông tin trong quá trình lựa chọn nhà thầu; đẩy nhanh tiến độ thực hiện cũng như đảm bảo tính đồng bộ khi thực hiện cùng lúc nhiều gói thầu, công trình… Tương tự, Hệ thống gia tăng sự chủ động cho bên mời thầu khi thực hiện các bước trong quá trình lựa chọn nhà thầu, tạo thuận tiện trong việc đăng tải thông báo mời thầu (nhanh chóng, file đính kèm có dung lượng lớn)... Đối với nhà thầu, thông qua Hệ thống, nhà thầu nhanh chóng tiếp cận được đầy đủ thông tin của gói thầu, gia tăng cơ hội tham dự, trúng thầu; có sự phản ánh, phản biện kịp thời đối với các vấn đề bất cập, chưa đảm bảo quy định pháp luật nhằm đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của mình.

Bên cạnh những ưu điểm vượt trội, tôi cho rằng Hệ thống cần tiếp tục cải tiến, hoàn thiện thêm một số tính năng nhằm tối ưu hóa hiệu quả công tác đấu thầu. Cụ thể, Hệ thống hiện chưa tích hợp nội dung để bên mời thầu yêu cầu nhà thầu đính kèm/chứng minh bảng phân tích đơn giá đối với hợp đồng theo đơn giá cố định/đơn giá điều chỉnh (phương thức một giai đoạn hai túi hồ sơ). Đây là cơ sở quan trọng để chủ đầu tư, bên mời thầu xem xét ký kết hợp đồng, đặc biệt là cơ sở để thanh toán, quyết toán. Ngoài ra, mẫu HSMT đa số dựa trên cơ sở pháp luật xây dựng, chưa chú trọng các quy định chuyên ngành khác, dẫn đến dễ có tranh chấp/kiến nghị của nhà thầu. Do vậy, cần thiết xây dựng, tích hợp bổ sung quy định cụ thể cho từng loại, đặc biệt trong lĩnh vực dịch vụ phi tư vấn.

Đề xuất tạo thêm các công cụ trong đấu thầu qua mạng

Bà Phạm Thị Thuý Hà, Trưởng ban Quản lý đấu thầu thuộc Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN)

ĐTQM trong thời gian qua đã giúp công tác đấu thầu của EVN nói riêng và công tác đấu thầu trên toàn quốc nói chung trở nên công khai, minh bạch, cạnh tranh hơn khi tăng cơ hội tiếp cận thông tin, giám sát công tác đấu thầu, mua sắm...

Khối lượng thông tin được lưu trữ trên Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia ngày càng phong phú để các bên mời thầu, chủ đầu tư có thể tham khảo trong quá trình thực hiện đấu thầu các gói thầu tương tự tại đơn vị mình.

Trong thời gian tới, EVN tiếp tục đẩy mạnh ĐTQM, áp dụng 100% ĐTQM đối với các gói thầu mà Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia hỗ trợ. Để công tác đấu thầu ngày càng hiệu quả, EVN mong muốn Hệ thống tiếp tục hoàn thiện đảm bảo 100% các gói thầu có thể thực hiện ĐTQM, nâng cấp Hệ thống để đơn giản hóa và thân thiện hơn với người dùng; xây dựng và hoàn thiện các module về “chào giá trực tuyến” và “mua sắm trực tuyến” để tạo thêm các công cụ trong công tác ĐTQM.

Cùng với đó, đề xuất Hệ thống tạo các công cụ thống kê phục vụ cho công tác quản lý của chủ đầu tư (tính năng thống kê các gói thầu do các tài khoản nghiệp vụ của chủ đầu tư thực hiện, thống kê các nhà thầu trúng thầu thuộc phạm vi quản lý của chủ đầu tư, thống kê các số liệu liên quan đến đấu thầu của các đơn vị thành viên của chủ đầu tư...).

Đồng thời, xây dựng hệ thống đánh giá uy tín nhà thầu công khai trên Hệ thống để làm công cụ cho các chủ đầu tư, bên mời thầu trong quá trình lựa chọn nhà thầu.

Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia ngày càng thuận tiện và chuyên nghiệp

Ông Đào Trọng Sáng, Phó Giám đốc Ban Quản lý dự án điện 1 thuộc Tập đoàn Điện lực Việt Nam

Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia mới liên tục cập nhật và hoàn thiện các tiện ích, góp phần nâng cao hiệu quả và hiện đại hóa công tác đấu thầu. Không chỉ có giao diện thân thiện, khả năng hoạt động trên nhiều trình duyệt, Hệ thống còn kết nối với các cổng thông tin chính thống như: hệ thống đăng ký doanh nghiệp, thuế điện tử, góp phần tăng tính minh bạch, trung thực của hồ sơ dự thầu (HSDT); tối ưu trải nghiệm cho người sử dụng, giảm thời gian tìm kiếm thông tin, cá nhân hóa các tính năng...

Hiện nay, 100% các gói thầu của Ban Quản lý dự án điện 1 được đấu thầu qua mạng (ĐTQM). Thực tế triển khai cho thấy, Hệ thống tạo thuận lợi với nhiều tính năng mới thông minh, kiểm soát tốt hơn những sai sót, rủi ro, tiết kiệm thời gian và chi phí cho các chủ thể tham gia, giúp chủ đầu tư chủ động thực hiện các bước trong quá trình lựa chọn nhà thầu, minh bạch hóa công tác đấu thầu. Điều đáng ghi nhận nữa là Hệ thống trở thành cơ quan lưu trữ thông tin, đóng vai trò “trọng tài” trong việc xử lý các tình huống để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp cho nhà thầu, chủ đầu tư.

Tiếp tục thêm tiện ích cho Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia

Ông Nguyễn Văn Trung, Phó Chủ tịch Hiệp hội Các nhà thầu xây dựng miền Trung

Để tiếp tục hoàn thiện, Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia cần nghiên cứu, rà soát và bổ sung một số nội dung, bao gồm: thêm tiện ích ghi chú số lượng ký tự đối với file nộp HSDT và hướng dẫn tải file lên Hệ thống cũng như quá trình nộp HSDT nhanh hơn, trường hợp file lỗi thì Hệ thống thông báo để nhà thầu kiểm tra lại. Bên cạnh đó, Hệ thống hiện chưa có công cụ kiểm tra kết quả đánh giá tự động (tính hợp lệ, lịch sử không hoàn thành hợp đồng do lỗi của nhà thầu, năng lực về tài chính) nên đề xuất bổ sung tính năng này để nhà thầu kiểm tra được thông tin sau khi nộp HSDT (trước thời gian đóng thầu).

Đối với phần nội dung tiện ích yêu cầu làm rõ HSMT/HSMST/HSMQT, để thuận tiện cho việc theo dõi thời gian làm rõ, đề xuất bổ sung thông tin “ngày hết hạn làm rõ HSMT/HSMST/HSMQT”. Ngoài ra, trên trang thông tin chung (hoặc thông báo mời thầu) cần bổ sung thông tin về giá gói thầu/dự toán gói thầu vì hiện phải vào kế hoạch lựa chọn nhà thầu mới xem được giá gói thầu.

Đối với việc đồng bộ dữ liệu về thuế, cần xem xét tính hợp lệ đối với trường hợp nhà thầu có chi nhánh hoạt động và kê khai nộp thuế ở 2 địa phương, bởi hiện Hệ thống chỉ cập nhật doanh thu nộp thuế tại 1 nơi, nếu muốn đồng bộ, nhà thầu phải tự kê khai và đính kèm báo cáo tài chính.

Đặc biệt, ĐTQM hiện nay chưa có cơ chế cảnh báo việc giảm giá quá nhiều. Qua khảo sát ý kiến từ các nhà thầu, đa phần mong muốn thiết lập và duy trì cơ chế kiểm soát này để hạn chế việc chào giá thấp làm méo mó giá trị thực công trình và bảo vệ các nhà thầu làm đúng giá.

Càng công khai thông tin năng lực, nhà thầu chân chính càng hưởng lợi

Ông Phạm Quốc Đạo, Giám đốc Công ty CP Đầu tư và Xây dựng Hưng Long

Thông tin về năng lực, kinh nghiệm của nhà thầu được công khai và ngày càng toàn diện thì tất cả các bên đều được lợi, trong đó có lẽ các nhà thầu, đặc biệt là những nhà thầu làm ăn uy tín, được hưởng lợi nhiều nhất.

Một trong những tính năng hỗ trợ hiệu quả tổ chuyên gia/bên mời thầu trong quá trình đánh giá HSDT phải kể đến tính năng tra cứu “cơ sở dữ liệu quốc gia về nhà thầu, chất lượng hàng hóa đã được sử dụng”. Tính năng này đang dần được Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia cập nhật hoàn thiện, mang đến thông tin tương đối chính xác về năng lực của nhà thầu trước khi bước vào đánh giá chi tiết. Ngoài ra, nên có thêm cơ sở dữ liệu về các gói thầu đang thực hiện và cần được chủ đầu tư đánh giá chi tiết chất lượng, tiến độ theo từng giai đoạn. Nếu xây dựng hoàn thiện tính năng này thì tiềm lực tài chính cũng như năng lực, kinh nghiệm của nhà thầu sẽ được đánh giá chính xác theo thời điểm.

Đối với công tác giải quyết kiến nghị trong đấu thầu, Hệ thống nên có thêm tính năng thành lập hội đồng tư vấn giải quyết kiến nghị để công tác đấu thầu được tổ chức hoàn toàn qua mạng, thuận tiện hơn cho cả nhà thầu và các bên liên quan.

Đề xuất Hệ thống nâng cấp tính năng “tải” hoặc “sao chép” các nội dung tương tự

Ông Đoàn Thanh Tú, Phó Giám đốc Công ty TNHH DTAH

ĐTQM giúp chủ đầu tư, bên mời thầu, nhà thầu và cơ quan nhà nước giảm nhiều thời gian, công sức cũng như thủ tục hành chính, tiếp cận thông tin nhanh chóng, tiết kiệm chi phí. Bên cạnh đó, việc lưu trữ thông tin trên Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia tạo thuận lợi cho kiểm tra, giám sát công tác lựa chọn nhà thầu. Tuy nhiên, hiện vẫn có một số chủ đầu tư yêu cầu nhà thầu nộp văn bản giấy để lưu hồ sơ, điều này là không phù hợp quy định pháp luật về đấu thầu, làm mất thời gian, chi phí in ấn, cần chấn chỉnh để ĐTQM trở nên thuận tiện hơn, đúng nghĩa “qua mạng”.

Để tạo thuận lợi cho các chủ đầu tư khi đăng tải gói thầu mới có nhiều thông tin tương tự gói thầu đăng trước đó, đề xuất Hệ thống nâng cấp tính năng “tải” hoặc “sao chép” các nội dung tương tự, sau đó có thể chỉnh sửa thêm để tiết kiệm thời gian.