 |
| Quốc hội thảo luận về cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP.HCM |
Trình bày Tờ trình Dự thảo Nghị quyết, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng nhấn mạnh, sau khi triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp, TP.HCM đã được mở rộng về diện tích và quy mô dân số, tạo dư địa phát triển đáng kể, đặc biệt trong việc tháo gỡ các điểm nghẽn về quản lý quy hoạch đất đai, đô thị và xử lý tình trạng ngập lụt.
Về chính sách đối với TOD, ngoài việc đấu giá quỹ đất khai thác từ TOD theo Nghị quyết 98, dự thảo bổ sung quy định cho phép sử dụng quỹ đất này để thanh toán cho dự án đường sắt đầu tư theo hình thức BT nhằm tăng tính khả thi, khuyến khích các thành phần kinh tế tham gia đầu tư, đẩy nhanh tiến độ đầu tư các dự án đường sắt theo chủ trương của Đảng, Nhà nước.
Bổ sung quy định cho phép xây dựng kết hợp với xây dựng nhà ở, xây dựng công trình thương mại dịch vụ, công trình sự nghiệp, công trình công cộng tại nhà ga đường sắt, khu tập kết bảo dưỡng, sửa chữa tàu (đề-pô) và vùng phụ cận các nút giao thông dọc tuyến đường Vành đai 3. Chính sách này nhằm nâng cao hiệu quả khai thác quỹ đất, tối ưu hóa không gian của quỹ đất tại các vị trí nhà ga, đề-pô và các nút giao; qua đó thúc đẩy phát triển hệ thống giao thông công cộng hiện đại, tương tự một số đô thị lớn trên thế giới.
Để thực hiện chính sách này, dự thảo Nghị quyết đồng thời bổ sung quy định cho phép Thành phố được quyết định các chỉ tiêu kinh tế kỹ thuật, chỉ tiêu sử dụng đất quy hoạch tại các khu vực này khác với quy định tại quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về quy hoạch đô thị và nông thôn và bổ sung quy định về bán, chuyển nhượng, cho thuê, cho thuê mua, cho thuê lại theo thời hạn hoạt động dự án đối với nhà ở, công trình thương mại dịch vụ, công trình sự nghiệp, công trình công cộng tại khu vực nhà ga đường sắt, khu tập kết bảo dưỡng, sửa chữa tàu (đề-pô).
Cho phép Thành phố được sử dụng khoản thu từ TOD để trực tiếp đầu tư cho dự án đường sắt địa phương và các dự án giao thông thuộc tuyến TOD mà không phải hòa vào ngân sách nhằm rút ngắn thời gian thực hiện các dự án đường sắt, giao thông thuộc tuyến TOD.
Góp ý tại phiên thảo luận, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng (TP.HCM) kiến nghị, cần bổ sung tiêu chí đánh giá tác động xã hội bắt buộc đối với từng khu vực TOD, bao gồm ảnh hưởng lên hạ tầng xã hội, mật độ dân cư, khả năng tiếp cận dịch vụ công và không gian sống của cư dân hiện hữu.
Về tài chính, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng ủng hộ chủ trương cho phép TP.HCM được giữ lại 100% nguồn thu từ khai thác quỹ đất TOD để đầu tư cho đường sắt đô thị. Song, đại biểu cũng cảnh báo về nguy cơ thất thoát nếu không kiểm soát chặt chẽ giá trị thương mại rất lớn của quỹ đất này.
Đại biểu Thạch Phước Bình (Vĩnh Long) cũng bày tỏ quan điểm ủng hộ chủ trương cho phép TP.HCM giữ lại 100% nguồn thu từ khai thác quỹ đất khu vực TOD để tái đầu tư. Tuy nhiên, để khả thi, đại biểu kiến nghị cần làm rõ phạm vi khu vực TOD (bán kính 400 - 800m tính từ nhà ga, theo kinh nghiệm Tokyo) và áp dụng phân khu mật độ để tránh tranh chấp ranh giới. Đặc biệt, đại biểu đề xuất nguồn thu này phải được đưa vào một quỹ độc lập, chỉ chi cho đường sắt đô thị và hạ tầng kết nối.
Làm rõ vấn đề này, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, việc xây dựng kết hợp nhà ở với các ga, tuyến đường sắt sẽ tối đa hiệu quả sử dụng đất, tránh lãng phí. Các địa phương cần ban hành tiêu chuẩn đảm bảo an toàn kỹ thuật, tuân thủ hành lang bảo vệ công trình đường sắt. Cách tiếp cận chính sách này của nghị quyết là hoàn toàn tương đồng với yêu cầu tại Luật Đất đai về hành lang an toàn và sử dụng đất đa mục đích. Việc sử dụng 100% khoản thu từ quỹ đất tại TP. Hồ Chí Minh nhằm thực hiện các dự án TOD được thực hiện thống nhất với quy định của Luật Đường sắt năm 2025, đồng thời bảo đảm nguồn lực tập trung cho các dự án giao thông quan trọng.
