|
Các bạn trẻ tham gia tích cực hơn trong việc giải quyết những vấn đề của thị trường và của xã hội bằng các dự án kinh doanh sáng tạo. Có thể điểm lại một số điểm nhấn quan trọng trong sự phát triển của hệ sinh thái khởi nghiệp năm vừa qua.
Sôi động khởi nghiệp
Lần đầu tiên, có một năm được chọn là Năm Quốc gia khởi nghiệp, khi các cơ quan nhà nước, Chính phủ thể hiện nỗ lực của mình trong việc thúc đẩy đổi mới sáng tạo và khởi nghiệp sáng tạo. Đi kèm theo đó là nỗ lực thúc đẩy khởi sự kinh doanh của thanh niên khu vực nông thôn để tận dụng nguồn lực của địa phương và thúc đẩy khai thác các giá trị mới mẻ từ những mảnh đất vốn gặp nhiều khó khăn và loay hoay với câu chuyện phát triển dựa trên lợi thế.
Lần đầu tiên, câu chuyện mentoring (cố vấn), coaching (huấn luyện), angel investor (nhà đầu tư thiên thần) trở thành những mảnh ghép quan trọng trong hệ sinh thái khởi nghiệp với sự xuất hiện của những tổ chức, những sáng kiến trên quy mô rộng và tham gia tích cực vào hoạt động của cộng đồng. Bên cạnh đó, không thể không kể đến các co-working space (không gian làm việc chung) bùng nổ, tạo điều kiện giảm thiểu chi phí khởi sự kinh doanh, gia tăng cơ hội kết nối nguồn lực và chia sẻ, cọ xát ý tưởng cho các bạn trẻ.
Lần đầu tiên, rất nhiều nỗ lực đưa những khái niệm mới về Việt Nam và được đón nhận nồng nhiệt. Có thể kể đến tinh thần chấp nhận thất bại (FailSmart); khởi nghiệp tinh gọn (lean startup) trong khởi sự kinh doanh để chuẩn bị tinh thần cho các bạn trẻ vượt qua những quan niệm truyền thống, sự phản đối và đánh giá của xã hội để dũng cảm đi theo lựa chọn của mình. Cũng lần đầu tiên, với tinh thần khởi nghiệp tinh gọn, các bạn trẻ khởi nghiệp cần chấp nhận phủ định các giả định mình đưa ra ban đầu để tìm đến những giá trị mới cho khách hàng.
Và có lẽ, lần đầu tiên, số lượng các cuộc thi khởi nghiệp, các chương trình vườn ươm, tăng tốc đạt số lượng kỷ lục tại Việt Nam. Các sự kiện hỗ trợ, truyền cảm hứng khởi nghiệp mặc dù không có con số cụ thể cũng xuất hiện với tần suất dày đặc ở cả ba miền.
Thúc đẩy khởi nghiệp nói chung và khởi sự kinh doanh sáng tạo nói riêng cho thấy những tín hiệu đáng mừng, đó là sự ghi nhận vai trò và khuyến khích khu vực tư nhân trong nền kinh tế. Sự năng động của khu vực kinh tế tư nhân cũng như nỗ lực đổi mới sáng tạo và bắt kịp với thế giới đang được nhìn nhận như một động lực của nền kinh tế.
Thành công không dễ
Tuy vậy, nếu nhìn lại có thể thấy, sau những làn sóng - trào lưu khởi nghiệp ban đầu, rất nhiều những bạn trẻ khởi sự kinh doanh trong 1 - 2 năm qua đã phải chấm dứt dự án kinh doanh khi bế tắc trên con đường phát triển. Tỷ lệ thất bại của 95% startup trên khắp thế giới đòi hỏi chúng ta phải luôn nhắc nhở bản thân về những khó khăn trước mắt và chuẩn bị tinh thần cũng như tri thức để mỗi thất bại là một nền tảng trên con đường kinh doanh của các bạn trẻ.
Sự hào nhoáng của các cuộc thi một mặt truyền cảm hứng cho các bạn trẻ khởi nghiệp, nhưng mặt khác cũng có thể tạo ra những ảo tưởng với các bạn trẻ khởi nghiệp chạy theo các cuộc thi, mà phần rất ít trong số đó có khả năng thương mại hóa. Mặt khác, có thể thấy, đổi mới sáng tạo trong các ý tưởng và dự án khởi nghiệp nhìn chung vẫn còn hạn chế do thiếu sự am hiểu về người tiêu dùng trên chính thị trường bản địa và thị trường toàn cầu.
Nhiều tập đoàn, công ty lớn với mô hình kinh doanh truyền thống có những cam kết nỗ lực hỗ trợ khởi nghiệp, mô hình đầu tư, hợp tác. Tuy nhiên, những nỗ lực này vẫn chưa thực sự mang lại kết quả như mong muốn. Những lời đề nghị mua lại startup với 51% cổ phần phản ánh sự nóng vội của chính các tập đoàn trong việc đóng một vai trò tích cực trong hệ sinh thái khởi nghiệp.
Còn nhiều việc phải làm
Nhìn lại thực trạng khởi nghiệp thời gian qua, có thể thấy, năm 2017 phải là năm bắt đầu những nỗ lực xây dựng nền móng cơ bản song song với nỗ lực thúc đẩy khởi sự doanh nghiệp sáng tạo hiện tại.
Trước mắt, để sáng tạo ra những giá trị mới, bản thân các doanh nhân tương lai cần phải hình thành tầm nhìn mới và phải được cung cấp những hiểu biết mới. Việc đào tạo tư duy và nâng cao năng lực đổi mới sáng tạo phải được thực hiện ngay và mạnh mẽ hơn bao giờ hết. Điều này đặt các trường đại học, các vườn ươm phải thực hiện sứ mệnh của mình một cách quyết liệt. Văn hóa mentoring giữa các thế hệ doanh nhân phải hình thành và phát triển mạnh mẽ hơn theo chiều sâu. Mặt khác, khâu chọn lọc, thẩm định ý tưởng đổi mới sáng tạo để ươm mầm, phát triển và hỗ trợ cũng cần diễn ra một cách nghiêm túc, khoa học và hiệu quả hơn.
Sự tham gia của các tập đoàn lớn với những bài toán lớn về đổi mới sáng tạo sẽ là một động lực quan trọng thúc đẩy khởi nghiệp Việt Nam trong thời gian tới. Với lợi thế có sẵn, các tập đoàn lớn cần thúc đẩy mạnh mẽ và tìm ra mô hình hợp tác tốt hơn thông qua việc đặt ra những bài toán lớn cho doanh nghiệp để đổi mới sáng tạo hiệu quả hơn và có lợi cho các bên.
Cuối cùng, việc thu hút nhân tài đến từ các nước trong khu vực và trên thế giới tạo điều kiện cho các startup Việt cọ xát ý tưởng và thành lập đội nhóm là điều cần thiết. Chưa bao giờ, lợi thế của một quốc gia thành viên Cộng đồng Kinh tế ASEAN, thị trường với hơn 600 triệu dân với rất nhiều nhu cầu có điểm tương đồng chưa được đáp ứng, lại mở ra nhiều cơ hội cho các doanh nhân trẻ Việt Nam như hiện nay. Tuy vậy, cơ hội sẽ trôi qua trong nuối tiếc nếu chúng ta không luôn tỉnh táo nhận diện và xây dựng chiến lược để nắm bắt.
