 |
| Nguồn cung thuốc hiện phải đối mặt với những biến động khó lường. Ảnh: Lê Tiên |
Từ tình trạng bị động trong cung ứng thuốc...
Nguồn cung thuốc hiện phải đối mặt với những biến động khó lường và tốc độ thay đổi nhanh chóng, tạo ra thách thức lớn cho các đơn vị mua sắm tập trung và cơ sở y tế.
Về việc Trung tâm Mua sắm tập trung thuốc quốc gia dừng đàm phán giá đối với 20 mặt hàng thuốc do các cơ sở y tế đề nghị mua sắm tập trung, nguyên nhân là nhiều mặt hàng thuốc không nhận được báo giá từ doanh nghiệp như: thuốc Norditropin NordiFlex 5mg/1.5m (hoạt chất Somatropin 3,3mg/ml), thuốc Velcade (hoạt chất Bortezomib 3,5 mg), thuốc Campto (hoạt chất Irinotecan hydrochlorid trihydrate 100mg/5ml).
Bên cạnh đó, một số thuốc đã hết hạn số đăng ký, không còn lưu hành, trong khi số đăng ký mới chưa được công bố biệt dược gốc và doanh nghiệp đăng ký chưa đủ bằng chứng để chứng minh thuốc đáp ứng tiêu chí biệt dược gốc theo quy định tại Thông tư số 08/2022/TT-BYT.
Đáng chú ý, hàng loạt mặt hàng thuốc đã dừng sản xuất trên phạm vi toàn cầu nhưng nhiều cơ sở y tế vẫn đề nghị mua sắm. Theo thông báo của nhà cung cấp mặt hàng thuốc Sifrol (hoạt chất Pramipexole dihydrochloride monohydrate 0,375mg), mặt hàng này đã dừng sản xuất trên phạm vi toàn cầu từ ngày 1/12/2022. Tương tự, thuốc Sifrol (hoạt chất Pramipexole dihydrochloride monohydrate 0,25mg) đã dừng sản xuất trên phạm vi toàn cầu từ ngày 1/12/2024. Thuốc Trajenta Duo (hoạt chất Linagliptin; Metformin hydrochloride với các hàm lượng: 2,5mg; 500mg/2,5mg; 850mg/2,5mg; 1000mg) cũng đã dừng sản xuất trên phạm vi toàn cầu từ ngày 1/12/2022.
Gần đây nhất, nhà cung cấp thuốc Zinnat Suspension (hoạt chất Cefuroxime (dưới dạng Cefbroxime axetil) 125mg/5ml) xác nhận, nhà máy sản xuất thuốc có số đăng ký đang cung ứng tại Việt Nam dự kiến sẽ đóng cửa trong tháng 12/2025, số lượng thuốc còn lại chỉ đủ cung ứng đến tháng 12/2026. Thuốc được sản xuất tại nhà máy mới dự kiến tiếp tục cung ứng vào năm 2030.
Ngoài các cơ sở y tế, không ít nhà thầu cũng bị động trong cung ứng thuốc do không cập nhật biến động của nguồn cung. Theo chia sẻ của một số nhà thầu, vào mùa đấu thầu, các nhà thầu thường phải “chạy sô” nộp hồ sơ dự thầu cho đúng hạn, mà không kịp cập nhật, kiểm tra số hàng còn trong kho, khả năng sản xuất và tình hình cung ứng của nhà sản xuất, nhà phân phối. Có nhà thầu còn phải chạy vạy “mượn thẻ kho” của doanh nghiệp khác để hợp thức hóa hồ sơ dự thầu.
Trong một số trường hợp, nhà thầu phải trả giá đắt vì thiếu thuốc, đứt gãy nguồn cung. Đơn cử, Công ty TNHH Dược phẩm Tứ Hưng vừa bị Bệnh viện Nhi đồng Thành phố (TP.HCM) chấm dứt hợp đồng và phạt hợp đồng vì không còn khả năng cung ứng mặt hàng thuốc Camicin 1.5g trị giá 184,8 triệu đồng tại Gói thầu Thuốc generic thuộc Dự toán Mua sắm thuốc năm 2024 - 2025 của Bệnh viện. Công ty TNHH MTV Thương mại Dịch vụ Du lịch Mây Vàng vừa bị Bệnh viện Mắt Phú Yên chấm dứt hợp đồng cung ứng thuốc Samilflurone 0,1% Ophathalmic Suspension (hoạt chất Fluorometholon 1%/5ml) do vi phạm hợp đồng, không còn năng lực thực hiện hợp đồng tại phần/lô trị giá 76,25 triệu đồng (nhà sản xuất Samil Pharm. Co., Ltd của Hàn Quốc ngừng cung cấp hàng hóa cho Nhà thầu)…
... đến trách nhiệm cập nhật thông tin của các bên
Ngoài trách nhiệm cập nhật của cơ quan quản lý, một số ý kiến cho rằng, các cơ sở y tế cũng phải chủ động nắm bắt dữ liệu về sản xuất - nhập khẩu - đăng ký từ các nhà thầu, các doanh nghiệp cung ứng và cả cơ sở y tế khác. Những cảnh báo này phải được cập nhật ngay tại bước lập kế hoạch mua sắm, đánh giá hồ sơ dự thầu và lập danh mục thuốc thay thế tương đương điều trị, ưu tiên thuốc có nhiều nhà sản xuất, tránh trường hợp trúng thầu nhưng không đủ điều kiện cung ứng. Bên cạnh đó, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa sở y tế - bệnh viện - doanh nghiệp để tránh bị động.
Không chỉ thông tin hiệu lực đăng ký lưu hành thuốc, các cơ sở y tế, đơn vị mua sắm còn cần theo dõi chặt chẽ các cảnh báo chất lượng thuốc. Mới đây, Cục Quản lý Dược công bố danh sách 46 cơ sở sản xuất thuốc nước ngoài có thuốc vi phạm chất lượng, bắt buộc kiểm tra 100% lô hàng nhập khẩu. Trong đó, một số cơ sở vi phạm nhiều lần như: Công ty Syncom Formulations Ltd. của Ấn Độ (4 lần vi phạm mức độ 3, 12 lần vi phạm mức độ 2); Công ty AMN Life Science Pvt., Ltd của Ấn Độ (3 lần vi phạm mức độ 3, 5 lần vi phạm mức độ 2)…
Để tránh bị động cho các cơ sở y tế, Thông tư số 05/2024/TT-BYT quy định rõ về trường hợp chưa thực hiện đàm phán giá hay chưa có kết quả lựa chọn nhà thầu đàm phán giá, hoặc không lựa chọn được nhà thầu trúng thầu, cơ sở y tế được tổ chức lựa chọn nhà thầu theo một trong các hình thức: đấu thầu rộng rãi, đấu thầu hạn chế, chỉ định thầu, mua sắm trực tiếp. Thời gian thực hiện gói thầu tối đa là 12 tháng.
