Thời gian gần đây, tại TP.HCM và một số địa phương phía Nam, nhà thầu gặp nhiều vướng mắc khi tham gia các gói thầu xây lắp lĩnh vực giao thông, nông nghiệp. Điều đáng lo ngại nhất là nhiều hồ sơ mời thầu (HSMT) chưa hoàn chỉnh, thiếu các thành phần buộc phải có để nhà thầu tiên lượng chính xác và lập hồ sơ dự thầu (HSDT).
Không ít HSMT thiếu thuyết minh thiết kế, trong khi đây là tài liệu cốt lõi thể hiện cấu tạo chi tiết, điều kiện nền móng, biện pháp xử lý kỹ thuật và khối lượng thực tế. Khi không có thuyết minh, nhà thầu buộc phải đưa ra giả định, mà giả định trong đấu thầu thì luôn kéo theo rủi ro.
Cùng với đó, có HSMT không mô tả rõ nội dung thanh toán, bao gồm phương thức, điều kiện, thời điểm tạm ứng, thanh toán khối lượng. Dòng tiền quyết định khả năng triển khai thực hiện gói thầu của nhà thầu. Nếu cơ chế thanh toán không rõ, các nhà thầu không thể xây dựng biểu đồ vốn hay đánh giá mức độ khả thi của giá dự thầu.
Một bất cập khác là sự không thống nhất giữa bản vẽ, chỉ dẫn kỹ thuật và bảng tiên lượng. Có gói thầu, bản vẽ và chỉ dẫn kỹ thuật quy định 2 loại đơn vị tính, khối lượng tính khác nhau cho 1 vật liệu; có lúc khối lượng trong bảng tiên lượng không khớp với hồ sơ thiết kế. Trường hợp này, các nhà thầu phải vừa lập giá, vừa tự sửa sai cho HSMT. Sai số vài thông số cũng có thể khiến chi phí đội lên hàng tỷ đồng khi thi công thực tế.
Để giảm thiểu tình trạng có sai số trong khâu lập, thẩm định, phê duyệt HSMT, theo tôi, chủ đầu tư cần rà soát kỹ hồ sơ trước khi phát hành, bảo đảm đầy đủ, thống nhất theo đúng quy định của pháp luật về đấu thầu. Một HSMT rõ ràng, đầy đủ không chỉ giúp chọn được nhà thầu tốt, mà còn tiết kiệm thời gian đấu thầu, giảm tranh chấp và rủi ro trong quá trình thực hiện hợp đồng.
