 |
| Nhu cầu vốn đầu tư vào lĩnh vực năng lượng trong giai đoạn 2026 - 2030 là 4,8 - 5,4 triệu tỷ đồng. Ảnh: Giang Đông |
Nhiều chính sách đột phá
Một điểm mới quan trọng của Nghị quyết là cơ chế điều chỉnh cập nhật quy hoạch được thiết kế linh hoạt hơn so với điều chỉnh quy hoạch theo Luật Quy hoạch. Việc cập nhật không làm thay đổi các mục tiêu lớn, không làm tăng tổng công suất nguồn theo cơ cấu loại hình đã được phê duyệt và được áp dụng cho các yêu cầu từ điều ước quốc tế, thay thế các dự án chậm tiến độ, bổ sung dự án pin lưu trữ năng lượng, hoặc điều chỉnh quy mô - điểm đấu nối của lưới điện. Bộ Công Thương được giao thẩm quyền phê duyệt cập nhật quy hoạch điện, trong khi UBND tỉnh được phân cấp phê duyệt cập nhật phương án lưới điện cấp tỉnh.
Nghị quyết nêu rõ, việc điều chỉnh cập nhật quy hoạch không yêu cầu lập báo cáo đánh giá môi trường chiến lược, giúp rút ngắn thời gian xử lý thủ tục.
Về cơ chế đầu tư xây dựng lưới điện, Nghị quyết bãi bỏ thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư đối với dự án thuộc quy hoạch điện đã được phê duyệt, qua đó đơn giản hóa quá trình triển khai. Quyết định phê duyệt quy hoạch, hoặc quyết định phê duyệt dự án đầu tư được xem là cơ sở pháp lý đầy đủ để giao đất, cho thuê đất, giao vùng biển, hoặc thực hiện chuyển mục đích sử dụng đất và tiến hành các thủ tục pháp lý cần thiết. Với các dự án phải đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư, văn bản phê duyệt kết quả đấu thầu sẽ là cơ sở pháp lý để thực hiện các thủ tục này.
Về lựa chọn nhà đầu tư trong lĩnh vực điện lực, ngoài các trường hợp đã được quy định trong pháp luật, Nghị quyết cho phép chấp thuận nhà đầu tư không thông qua đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư đối với các dự án hạ tầng điều độ hệ thống điện, các dự án điện gió ngoài khơi trong giai đoạn 2025 - 2030, các dự án đã có quyền sử dụng đất, hoặc những dự án cấp bách nhằm bảo đảm an ninh năng lượng…
Với giá điện, Nghị quyết nêu rõ, trừ dự án nhiệt điện, dự án điện hạn nhân mô đun nhỏ và dự án điện gió ngoài khơi, dự án kinh doanh điện lực có khung giá thực hiện đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư thì giá điện trúng thầu là giá hợp đồng mua bán điện và không cao hơn khung giá tại năm đấu thầu. Thời gian đàm phán hợp đồng bị giới hạn tối đa 30 ngày nhằm thúc đẩy tiến độ dự án.
Nghị quyết mở rộng đối tượng được trực tiếp tham gia cơ chế mua bán điện trực tiếp cho các đơn vị bán lẻ điện tại các khu công nghiệp, khu kinh tế, khu chế xuất, cụm công nghiệp, khu công nghệ cao, khu công nghệ thông tin tập trung, khu nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, khu đô thị và khu thương mại tự do…
TS. Nguyễn Ngọc Hưng, Trưởng phòng Kinh tế Năng lượng Viện Năng lượng nhìn nhận đây là những cơ chế, chính sách đột phá nhằm cụ thể hóa những định hướng đặt ra tại Nghị quyết số 70-NQ/TW (NQ70) về đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn 2045. Với cách làm này cùng sự chỉ đạo chặt chẽ của cấp có thẩm quyền, đại diện Viện Năng lượng tin tưởng, chúng ta sẽ từng bước sẽ tháo gỡ được những điểm nghẽn trong đầu tư các dự án năng lượng.
Thúc đẩy hợp tác quốc tế, khơi thông dòng vốn
Để hiện thực hóa các chính sách đột phá của Nghị quyết, nhiều chuyên gia cho rằng, Chính phủ và các bộ, ngành cần khẩn trương ban hành những văn bản hướng dẫn cụ thể để tháo gỡ khó khăn, khơi thông dòng vốn đầu tư vào lĩnh vực năng lượng.
Theo ông Nguyễn Ngọc Hưng, Bộ Công Thương đang phối hợp với đơn vị tư vấn xây dựng Dự thảo Đề án điều chỉnh Quy hoạch tổng thể về năng lượng quốc gia thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 nhằm hiện thực hóa chủ trương tại NQ70. Theo Dự thảo Đề án, nhu cầu vốn đầu tư vào năng lượng giai đoạn 2026 - 2030 khoảng 4,8 - 5,4 triệu tỷ đồng. Đây là nguồn vốn rất lớn - thách thức không nhỏ để đáp ứng nguồn năng lượng cho phát triển kinh tế. Để giải bài toán này, đơn vị tư vấn đề xuất một số giải pháp như: hoàn thiện quy định về thị trường điện cạnh tranh nhằm tạo “sân chơi” bình đẳng giữa các khu vực trong nền kinh tế; phân bổ theo mô hình tài chính linh hoạt cũng như đẩy mạnh hợp tác quốc tế…
Đồng quan điểm cần đẩy mạnh hợp tác quốc tế để huy động nguồn lực cho đầu tư năng lượng, TS. Nguyễn Anh Tuấn, Phó Chủ tịch Hiệp hội Năng lượng Việt Nam cho rằng, trong bối cảnh hiện nay, năng lượng và thương mại tự do đã hòa quyện làm một, trở thành động lực kép định hình nền kinh tế toàn cầu trong thế kỷ XXI. “Giải pháp tối ưu nhất cho Việt Nam chính là hợp tác quốc tế sâu rộng và thực chất trong phát triển năng lượng, trong đó hợp tác về tài chính xanh và chia sẻ rủi ro là rất quan trọng”, ông Tuấn khuyến nghị.
Nguyên Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Đặng Huy Đông lưu ý, trong 5 năm tới, chúng ta cần tới hơn 120 tỷ USD để thực hiện thành công Quy hoạch điện VIII điều chỉnh. Trong bối cảnh nguồn lực trong nước chỉ có thể đáp ứng tối đa khoảng 50 - 60 tỷ USD, cần huy động 60 - 70 tỷ USD từ thị trường vốn quốc tế. Muốn huy động được dòng vốn này, ông Đông cho rằng, cần hóa giải được các vấn đề, thách thức hiện nay về năng lượng theo hướng minh bạch, cạnh tranh.
Cũng cho rằng bài toán vốn là câu chuyện đặc biệt quan trọng trong việc hiện thực hóa mục tiêu tại NQ70, TS. Lê Xuân Nghĩa, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ cho rằng, khi nguồn lực Nhà nước hạn chế, cần có cơ chế mạnh mẽ để hút vốn tư nhân. Ông đề xuất ban hành bộ tiêu chí năng lượng xanh quốc gia làm cơ sở pháp lý thu hút đầu tư chất lượng cao; xây dựng cơ chế giá điện xanh minh bạch; tăng cường hợp tác quốc tế để tạo lực đẩy mạnh mẽ vượt qua thách thức về vốn và công nghệ…
