Ước vọng sánh bước cùng ông lớn

Năm 2021, đầu tư vào khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo của Việt Nam đạt gần 1,4 tỷ USD, là kết quả cao nhất trong giai đoạn từ 2016 đến nay. Ảnh: Nhã Chi

Báo Đấu thầu đã có cuộc trò chuyện với ông Vũ Quốc Huy, Giám đốc Trung tâm ĐMST Quốc gia (NIC) thuộc Bộ Kế hoạch và Đầu tư nhân dịp xuân Nhâm Dần 2022.

Trong bức tranh kinh tế năm 2021 vừa khép lại với nhiều khó khăn, thách thức, hoạt động thu hút đầu tư vào khởi nghiệp ĐMST nổi lên là một điểm sáng đáng chú ý. Điểm sáng này được thể hiện ra sao, thưa ông?

Ông Vũ Quốc Huy

Trong 5 năm trở lại đây, khởi nghiệp, ĐMST diễn ra sôi nổi với nhiều dự án đem lại giá trị tích cực cho doanh nghiệp (DN) và xã hội. Nhiều DN lớn đã thiết lập các trung tâm nghiên cứu và phát triển (R&D) nghiên cứu các công nghệ của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư (CMCN 4.0).

Hệ thống trường đại học, viện nghiên cứu cũng dần được đổi mới theo hướng tự chủ, tăng cường hợp tác với DN. Các tổ chức ươm tạo khởi nghiệp, hỗ trợ ĐMST đã tích lũy nhiều kinh nghiệm thực tiễn, đủ năng lực và cơ sở vật chất để hỗ trợ các hoạt động khởi nghiệp, ĐMST. Các cơ quan trung ương và địa phương đã thành lập đơn vị hỗ trợ, phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp, ĐMST và thường xuyên tổ chức các chương trình, hoạt động kết nối hệ sinh thái. Một số địa phương bước đầu hình thành hệ sinh thái ĐMST tương đối hoàn chỉnh như: TP. Hà Nội, TP.HCM.

Đặc biệt, môi trường pháp lý cho đầu tư khởi nghiệp, ĐMST ngày càng được hoàn thiện: Luật Hỗ trợ DN nhỏ và vừa, Luật Đầu tư… NIC ngày càng thể hiện rõ nét vai trò là một trung tâm của quốc gia trong việc kết nối các nguồn lực nhằm thúc đẩy hoạt động ĐMST, lấy DN là trung tâm.

Năm 2021 được đánh giá là năm khó khăn nhất kể từ sau Đổi Mới. Tuy nhiên, đầu tư vào khởi nghiệp, ĐMST của Việt Nam vẫn đạt gần 1,4 tỷ USD - kết quả cao nhất trong giai đoạn từ 2016 đến nay. Số lượng startup cũng không ngừng phát triển với 3.800 startup, hơn 200 quỹ đầu tư và hơn 100 tổ chức thúc đẩy kinh doanh, cơ sở ươm tạo đang hoạt động.

Điều này cho thấy Việt Nam đang trở thành một trong những điểm đến đầu tư hấp dẫn của các nhà đầu tư quốc tế; chất lượng của thị trường startup ở Việt Nam cũng được nâng lên.

Dịch bệnh Covid-19 bùng phát và kéo dài đã ảnh hưởng nặng nề lên kinh tế toàn cầu, trong đó có Việt Nam. Ông thấy “khẩu vị” nhà đầu tư hiện nay có gì thay đổi so với trước?

Đại dịch ảnh hưởng nặng nề đến thu nhập và hành vi người tiêu dùng, do đó tạo điều kiện cho các mô hình kinh doanh mới. Những mô hình kinh doanh ĐMST như: đi chợ công nghệ, học tập và làm việc trực tuyến, dịch vụ y tế trực tuyến… mất nhiều năm để thuyết phục khách hàng sử dụng thì nay nhờ đại dịch mà chuyển đổi nhanh chóng hơn.

Trong quá khứ, chúng ta đã chứng kiến nhiều “kỳ lân” công nghệ được sinh ra trong khủng hoảng, điển hình nhất là AirBnb, Uber, Grab, khi mà thu nhập của người dân bị ảnh hưởng nặng; vai trò của nền kinh tế chia sẻ do đó trở nên quan trọng hơn.

Khảo sát ý kiến nhà đầu tư do NIC và Quỹ Đầu tư mạo hiểm Do Ventures thực hiện vừa qua cho thấy, “khẩu vị” của nhà đầu tư có thay đổi. Những ngành nào có lợi từ đại dịch thì tăng trưởng rất đột phá như: thương mại điện tử hay công nghệ tài chính (Fintech), công nghệ giáo dục (EdTech), công nghệ y tế (MedTech), truyền thông trực tuyến (Online media), công nghệ hậu cần (LogTech),… Trên thực tế, nắm bắt cơ hội này, nhiều startup Việt như: VNPay, MoMo, Tiki và Sendo… đang lớn mạnh từng ngày, từng giờ nhờ tận dụng được cuộc CMCN 4.0.

Nhìn về tương lai, theo ông đâu là ngành nghề đầu tư sáng giá có khả năng sản sinh ra “kỳ lân” tiếp theo của Việt Nam?

Như tôi đã đề cập, hoạt động khởi nghiệp, ĐMST của Việt Nam còn rất nhiều tiềm năng phát triển, đặc biệt là trong các lĩnh vực như: FinTech, HealthTech; LogTech… và một số ngành công nghệ mới nổi như: trí tuệ nhân tạo (AI), chuỗi khối (blockchain), in 3D, VR/AR… Đây là cơ hội để Việt Nam có thêm nhiều “kỳ lân” trong thời gian tới.

Trên thị trường Việt Nam đã có không ít công ty công nghệ lớn quốc tế hoạt động. Vậy các startup non trẻ của Việt Nam có cơ hội giành chiến thắng?

Trên thế giới nói chung, các startup non trẻ hoàn toàn có cơ hội trước những làn sóng công nghệ mới. Có nhiều ví dụ sinh động như: Facebook vượt qua Yahoo, Apple và Samsung vượt qua Nokia và Blackberry... Có thể nói, cơ hội luôn có ở mọi nơi, mọi thời điểm cho các startup tận dụng tốt thời cơ.

Đối với thị trường Việt Nam nói riêng, các startup vẫn có những lợi thế so với những ông lớn quốc tế. Việc thiết kế ra các sản phẩm phù hợp với thị trường Việt Nam là yếu tố quan trọng nhất. Zalo là một ví dụ điển hình, hay mới đây là các startup về game. Bên cạnh đó, nguồn nhân lực công nghệ thông tin chất lượng của chúng ta cũng là cơ sở để startup Việt Nam có thể thiết kế được các sản phẩm đi ra thế giới.

Về phía NIC, Trung tâm có kế hoạch gì để tiếp tục thúc đẩy ĐMST Việt Nam trong năm 2022?

Với vai trò là cơ quan phát triển hệ sinh thái ĐMST và khởi nghiệp, góp phần đổi mới mô hình tăng trưởng trên nền tảng ĐMST, khoa học - công nghệ và mô hình kinh doanh mới, năm 2022, NIC sẽ nghiên cứu, đề xuất các chính sách theo hướng tạo thêm sandbox cho các DN ĐMST nhằm hỗ trợ DN từ địa điểm làm việc, thuế đến vốn đầu tư. Cùng với đó là rút ngắn các thủ tục hành chính liên quan đến hoạt động đấu thầu, xác lập quyền sở hữu công nghiệp, xuất nhập cảnh...

Trước mắt, NIC sẽ cụ thể hoá các quy định tại Nghị định số 94/2020/NĐ-CP quy định cơ chế chính sách ưu đãi đối với Trung tâm để hướng dẫn các DN, tổ chức, cá nhân ĐMST hoạt động tại các cơ sở của NIC. Bộ Kế hoạch và Đầu tư đang phối hợp với các cơ quan liên quan nghiên cứu, đề xuất sửa đổi, bổ sung một số luật, nghị định để tạo nhiều ưu đãi hơn nữa cho các DN ĐMST cũng như thúc đẩy phát triển Hệ sinh thái ĐMST mạnh mẽ hơn, phù hợp với cuộc CMCN 4.0.