 |
| Ảnh chỉ mang tính minh họa |
Những khó khăn thực tiễn
Nhiều bệnh viện tuyến trung ương và địa phương cho biết, thời gian đấu thầu mua sắm thuốc cho các cơ sở y tế công lập thường kéo dài từ 2 - 6 tháng. Trong quy trình lựa chọn nhà thầu, hoạt động lập, phê duyệt, thẩm định kế hoạch lựa chọn nhà thầu thường là khâu mất thời gian nhất, do việc thẩm định, phê duyệt phải trình lên nhiều cấp. Nếu khâu thẩm định chậm vài tuần là cơ sở y tế có nguy cơ hết thuốc cấp cứu. Công tác phê duyệt đã khó, việc điều chỉnh kế hoạch lại còn khó hơn, khi nhu cầu thuốc thay đổi, việc mua sắm phải làm lại từ đầu.
Về phía các nhà thầu, do chủ đầu tư bị động về thời gian lựa chọn nhà thầu, nên nhà thầu cũng rất khó dự báo nhu cầu thuốc để chủ động lên kế hoạch đáp ứng. Thuốc nhập khẩu thường cần thời gian chuẩn bị 3 - 6 tháng. Mỗi thuốc đều có thời hạn sử dụng, nếu nhà thầu nhập hàng dự trữ quá sớm mà việc lựa chọn nhà thầu bị kéo dài thì nguy cơ hủy thuốc do quá hạn là hiện hữu.
Thời gian qua, Quốc hội ban hành Luật số 57/2024/QH15, Luật số 90/2025/QH15; Chính phủ ban hành Nghị định số 214/2025/NĐ-CP đã tạo khung pháp lý mới, gỡ nhiều điểm vướng trong đấu thầu. Riêng trong lĩnh vực y tế, trong thời gian chờ Bộ Y tế có hướng dẫn cụ thể, một số bệnh viện phát hành hồ sơ mời thầu dựa theo mẫu biểu của Thông tư số 07/2024/TT-BYT, một số khác lại chỉnh sửa cho phù hợp với Nghị định 214/2025/NĐ-CP...
Đại diện một nhà thầu cung ứng thuốc chia sẻ, dường như chủ đầu tư hiểu đến đâu thì xây dựng hồ sơ mời thầu đến đó. “Tình trạng mỗi nơi xây dựng một kiểu khiến nhà thầu gặp không ít khó khăn để chạy theo hồ sơ mời thầu”, ông nói.
Kỳ vọng mua sắm thuốc nhanh hơn, hiệu quả hơn
Bộ Y tế vừa ban hành Thông tư số 40/2025/TT-BYT thay thế hoàn toàn Thông tư số 07/2024/TT-BYT ngày 17/5/2024. Theo Bộ Y tế, về cơ bản, các điều khoản đã được điều chỉnh để bảo đảm tính thống nhất và cập nhật theo hệ thống pháp luật mới về đấu thầu như: Luật số 90/2025/QH15, Luật số 57/2024/QH15, Nghị định số 214/2025/NĐ-CP…, phù hợp với định hướng tăng cường tự chủ cho các cơ sở y tế.
Cụ thể, Thông tư mới quy định về đấu thầu thuốc hóa dược, thuốc phóng xạ, chất đánh dấu, vắc xin, sinh phẩm, thuốc dược liệu, thuốc cổ truyền, dược liệu, vị thuốc cổ truyền và các loại khí được cấp số đăng ký lưu hành là thuốc để phục vụ công tác khám bệnh, chữa bệnh. Thông tư mới cho phép các đơn vị tự chủ Nhóm 1 (tự chủ chi đầu tư và chi thường xuyên), Nhóm 2 (tự chủ chi thường xuyên) được quyền lựa chọn áp dụng hoặc không áp dụng quy định của pháp luật về đấu thầu đối với các hoạt động mua thuốc từ nguồn vốn không thuộc ngân sách nhà nước; đồng thời bỏ quy định về việc tổ chức lựa chọn nhà thầu cung cấp thuốc tại cơ sở bán lẻ trong khuôn viên cơ sở y tế công lập.
Đặc biệt, Thông tư mới trao toàn quyền cho chủ đầu tư từ lập, phê duyệt, thẩm định kế hoạch lựa chọn nhà thầu, hồ sơ mời thầu, thay vì phải trình lên cấp trên như trước đây…
Thông tư số 40 cũng sửa đổi, bổ sung quy định để xử lý tình huống khi có thay đổi thông tin thuốc trong quá trình lựa chọn nhà thầu hoặc cung ứng thuốc trúng thầu. Theo đó, trong trường hợp thuốc thay thế chưa được chào trong hồ sơ dự thầu, hồ sơ đề xuất, chủ đầu tư được xem xét để nhà thầu thay thế nhằm bảo đảm cung ứng đủ thuốc phục vụ kịp thời công tác khám, chữa bệnh.
Lãnh đạo Vụ Kế hoạch - Tài chính, Bộ Y tế kỳ vọng, Thông tư số 40/2025/TT-BYT sẽ tăng cường tính pháp lý và đồng bộ trong quy định đấu thầu thuốc, từ đó giảm thiểu rủi ro thiếu thuốc tại các bệnh viện công lập.
Về phía các cơ sở y tế, đại diện Bệnh viện Phụ sản Tiền Giang nhận định, Thông tư số 40 phù hợp với nhu cầu thực tiễn, góp phần khắc phục khoảng trống pháp lý, giúp cho các cơ sở y tế yên tâm, chủ động thực hiện mua sắm thuốc đảm bảo phục vụ cho công tác điều trị người bệnh.
Một số ý kiến đề xuất, trong thời gian tới, Bộ Y tế cần tiếp tục cập nhật các khó khăn, vướng mắc trong triển khai đấu thầu thuốc, nhằm hoàn thiện hơn các quy định pháp lý, nhất là việc phân chia gói thầu và việc dự thầu các thuốc vào các nhóm thuốc, các quy định về phân chia gói thầu nhóm thuốc và việc dự thầu của các thuốc vào các nhóm thuốc…
Theo phản ánh của một số nhà thầu, tình trạng lập giá kế hoạch không bám sát thực tế, thấp hơn so với thị trường vẫn thường xuyên diễn ra, trong khi giá nguyên liệu, cước phí vận chuyển, lạm phát, tỷ giá… đều tăng, đặc biệt là thuốc nhập khẩu. Nhiều nhà thầu muốn tham dự buộc phải chào vượt giá với hy vọng chủ đầu tư sẽ điều chỉnh giá kế hoạch ở lần đấu thầu lại. “Nếu cứ kéo dài tình trạng như vậy thì thời gian lựa chọn nhà thầu sẽ còn bị kéo dài, thậm chí có thể làm gián đoạn nguồn cung”, một nhà thầu chia sẻ.
Ở góc nhìn khách quan, một số ý kiến nhìn nhận, pháp luật về đấu thầu đã nới rộng quyền tự quyết cho các cơ sở y tế công lập tự chủ tài chính, nhưng phần lớn vẫn mắc ở tâm lý e ngại, sợ sai, chưa dám mạnh dạn đổi mới hoạt động lựa chọn nhà thầu.
