 |
| Ảnh chỉ mang tính minh họa |
Từ ngày 18/6 đến ngày 2/07/2025, Chủ đầu tư - Tổng công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) phát hành hồ sơ mời thầu (HSMT) Gói thầu SC2-NBLC-2025 Thi công sửa chữa thuộc Dự án Sửa chữa vạch sơn kẻ đường, đinh phản quang, bổ sung hệ thống an toàn giao thông đoạn từ Km123+080 - Km244+155 thuộc tuyến cao tốc Nội Bài - Lào Cai. Để đạt đánh giá về năng lực, kinh nghiệm, HSMT yêu cầu về hợp đồng tương tự như sau: “nhà thầu đã hoàn thành toàn bộ hoặc hoàn thành phần lớn tối thiểu: 1 công trình có loại kết cấu thi công làm mới/sửa chữa vạch sơn kẻ đường cho công trình đường cao tốc, cấp: IV trở lên; 1 công trình có loại kết cấu thi công làm mới/sửa chữa biển báo cho công trình đường cao tốc, cấp: IV trở lên”.
Một số nhà thầu phản ánh, về nguyên tắc, trường hợp các hạng mục công việc thuộc gói thầu không phải là công trình theo pháp luật xây dựng (không có trong Phụ lục II Thông tư 06/2021/TT-BXD), thì việc HSMT yêu cầu hợp đồng tương tự có kết cấu làm mới/sửa chữa vạch sơn kẻ đường và làm mới/sửa chữa biển báo là phù hợp với tên và nội dung công việc mời thầu. Tuy nhiên, việc yêu cầu các hạng mục công việc đã thực hiện phải thuộc “công trình đường cao tốc” là bất hợp lý.
Cũng theo góc nhìn từ nhà thầu, về tên gọi, Quốc lộ 1A không được gọi là cao tốc, nhưng có tốc độ thiết kế đến 90 km/h, theo quy định ngành giao thông vận tải được xếp vào công trình cấp I. Trong khi đó, cao tốc chỉ có vận tốc thiết kế 80 km/h, tương đương công trình giao thông cấp II theo quy đổi. Như vậy, nhà thầu thi công sơn kẻ vạch/biển báo trên Quốc lộ 1A là có thể đủ kinh nghiệm thi công trên các công trình cao tốc.
Theo biên bản mở thầu ngày 2/7/2025, Gói thầu trên ghi nhận một nhà thầu tham dự là Công ty TNHH Thăng Long L T với giá 10,995 tỷ đồng (giá gói thầu 11,117 tỷ đồng). Đây là nhà thầu thi công sửa chữa, chỉnh trang hệ thống báo hiệu đường bộ và an toàn giao thông thuộc tuyến đường cao tốc Nội Bài - Lào Cai các năm 2023, 2024.
Tại Quảng Bình (nay là tỉnh Quảng Trị), Dự án thành phần 2 Cầu Nhật Lệ 3 và đường 2 đầu cầu thuộc Dự án Đường ven biển và cầu Nhật Lệ 3, đang bước vào giai đoạn chọn nhà thầu thực hiện Gói thầu XL2 Thi công, lắp đặt thiết bị cầu. Tại tiêu chuẩn đánh giá về năng lực và kinh nghiệm, HSMT yêu cầu: “nhà thầu đã hoàn thành toàn bộ hoặc hoàn thành phần lớn tối thiểu: 1 hạng mục có tính chất tương tự thi công lắp đặt hệ thống chiếu sáng mỹ thuật cho cầu đường bộ có kết cấu dây treo (cầu vòm thép hoặc dây văng hoặc dây võng hoặc extradosed) cấp I trở lên; 1 hạng mục có tính chất tương tự thi công lắp đặt hệ thống quan trắc cho cầu đường bộ có kết cấu dây treo (cầu vòm thép hoặc dây văng hoặc dây võng hoặc extradosed) cấp I trở lên”.
Phản đối tiêu chí này, nhiều nhà thầu gửi văn bản kiến nghị cho rằng, phạm vi, quy mô của Gói thầu là chiếu sáng mỹ thuật cho cầu đường bộ; về yêu cầu kỹ thuật và tính chất, thì hạng mục chiếu sáng cho cầu đường bộ là tương tự nhau, không phụ thuộc vào kiến trúc của cầu. Mặt khác, Phụ lục II Thông tư số 06/2021/TT-BXD, phân loại công trình cầu (thuộc công trình giao thông) chỉ có một loại hình là cầu đường bộ (được phân chia theo nhịp kết cấu lớn nhất/chiều cao trụ cầu). Do đó, yêu cầu nêu trên là chưa phù hợp, có thể gây hạn chế cạnh tranh.
Thực tế, biên bản mở thầu ngày 16/7/2025 chỉ ghi nhận sự tham dự của Liên danh Gói thầu XL2 (Công ty CP Phú Thành đại diện) với giá 71,435 tỷ đồng (giá dự toán 72,371 tỷ đồng).
Chuyên gia đấu thầu cho biết, quy định hiện hành không yêu cầu hợp đồng tương tự phải có sự trùng khớp tuyệt đối về từng hạng mục công việc, mà chỉ cần đáp ứng tương tự về bản chất và độ phức tạp, được hiểu là có cùng loại và cấp công trình. Việc đưa ra các yêu cầu quá cụ thể như trên sẽ bó hẹp số lượng nhà thầu đủ điều kiện tham dự. Khi không có cạnh tranh thực chất, việc chọn được nhà thầu tối ưu về giá và năng lực sẽ bị ảnh hưởng.
Chuyên gia đấu thầu khuyến nghị, để khắc phục tình trạng này, các cơ quan quản lý tại địa phương cần tăng cường công tác hậu kiểm, thanh tra, kiểm tra, hướng dẫn chi tiết việc xác định hợp đồng tương tự theo đúng tinh thần pháp luật đấu thầu, dựa trên nguyên tắc bảo đảm tính chất kỹ thuật tương đương nhưng không “đóng khung” quá cụ thể về hạng mục, loại công trình. Việc đánh giá năng lực cần căn cứ vào bản chất kỹ thuật và quy mô, không nên dựa trên tên gọi hoặc loại hình công trình một cách máy móc.
Liên quan đến Gói thầu SC2-NBLC-2025, đại diện VEC cho biết, theo quy định, đường cao tốc và đường ô tô thông thường có sự khác biệt rất lớn về tiêu chuẩn thiết kế, cấp đường, tốc độ khai thác, phương tiện lưu thông, quy chuẩn vận hành, khai thác và bảo dưỡng thường xuyên. Khoảng 10 năm gần đây, các nhà thầu đã đồng loạt thi công và đến nay có khoảng 2.268 km đường bộ cao tốc được đưa vào vận hành, khai thác. Do đó, có một số lượng lớn nhà thầu trong nước đủ kinh nghiệm về thi công/sửa chữa hệ thống an toàn giao thông cho công trình đường cao tốc, gồm: sơn kẻ đường và biển báo.
