 |
| Ảnh chỉ mang tính minh họa |
Thời gian gần đây, số lượng nhà thầu bị loại do lỗi liên quan đến bảo đảm dự thầu chiếm tỷ lệ không nhỏ. Đáng nói, phần lớn nguyên nhân là do những sơ suất nhỏ trong quá trình lập HSDT: thiếu một câu cam kết, sai tên gói thầu, sai thông tin đơn vị thụ hưởng (chủ đầu tư), hoặc sử dụng mẫu bảo lãnh chưa bám sát hoàn toàn mẫu quy định trong HSMT...
Ngày 15/12/2025, Ban Quản lý dự án giao thông tỉnh Vĩnh Long công bố kết quả lựa chọn nhà thầu thực hiện Gói thầu số 14 Thi công xây dựng công trình thuộc Dự án Xây dựng các cầu bắt qua sông trên địa bàn huyện Càng Long (giá gói thầu 90,22 tỷ đồng; giá trúng thầu 89,596 tỷ đồng). Theo đánh giá của Tổ chuyên gia, trong số 2 nhà tham dự, Liên danh Công ty TNHH Đông Anh - Công ty TNHH Xây dựng Hồng Hà - Công ty TNHH Tâm Thủy bị loại tại bước đánh giá tính hợp lệ của HSDT do bảo lãnh dự thầu không hợp lệ. Cụ thể, theo bảo lãnh dự thầu, ngân hàng cam kết sẽ thanh toán cho Chủ đầu tư một khoản tiền khi nhận được thông báo về hành vi vi phạm của nhà thầu trong một số trường hợp, trong đó tại mục số 4 thể hiện: “Nhà thầu không tiến hành hoặc từ chối đối chiếu tài liệu trong thời hạn 05 ngày làm việc kể từ ngày nhận được thông báo mời đối chiếu tài liệu hoặc đã đối chiếu tài liệu nhưng từ chối ký biên bản đối chiếu tài liệu, trừ trường hợp bất khả kháng”. Trong khi đó, theo Mẫu số 04B (Mẫu HSMT xây lắp ban hành kèm Thông tư số 79/2025/TT-BTC), nội dung cam kết tại mục số 4 đầy đủ là: “…hoặc đã đối chiếu tài liệu nhưng từ chối hoặc không ký biên bản đối chiếu tài liệu, trừ trường hợp bất khả kháng”. Như vậy, Tổ chuyên gia đánh giá bảo lãnh dự thầu thiếu nội dung so với mẫu HSMT, không bao quát đầy đủ các trường hợp phải xử lý, dẫn đến bất lợi cho Chủ đầu tư.
Tại Gói thầu số 26 Thi công xây dựng hạ tầng cụm dân cư Thường Phước (bao gồm thiết bị), trạm biến áp (116,31 tỷ đồng) thuộc Dự án Đầu tư xây dựng hạ tầng Cửa khẩu quốc tế Thường Phước và Cửa khẩu Mộc Rá thuộc Khu kinh tế cửa khẩu tỉnh Đồng Tháp, Liên danh Công ty CP Xây dựng và Lắp máy Trung Nam - Công ty CP CE Việt Nam bị loại bởi sai sót tương tự dù có giá dự thầu thấp nhất. Được biết, sau khi kết quả được công bố, Liên danh đã gửi đơn kiến nghị phản đối do cho rằng thiếu sót trên không làm thay đổi bản chất cam kết và không tạo ra bất kỳ điều kiện nào gây bất lợi cho Chủ đầu tư. Trong khi đó, Chủ đầu tư kiên quyết cho rằng, thiếu sót trong bảo lãnh dự thầu sẽ dẫn tới việc ngân hàng có thể không đủ căn cứ để thực hiện nghĩa vụ bảo lãnh khi nhà thầu vi phạm, không bảo đảm quyền lợi chính đáng của Chủ đầu tư.
Ngoài sai sót về mặt nội dung, một số trường hợp nhà thầu để xảy ra các sai sót về mặt kỹ thuật tại bảo lãnh dự thầu. Đơn cử Gói thầu XL-01/2025 Thi công xây dựng và lắp đặt thiết bị công trình (112,6 tỷ đồng) thuộc Dự án Đầu tư xây dựng Trung tâm học liệu Trường Đại học Y Dược Cần Thơ, HSDT của Liên danh Công ty TNHH Xây dựng Tiến Đức - Công ty TNHH Xây dựng - Thương mại Lang Phong bị kết luận không hợp lệ do người ký bảo lãnh dự thầu không được ủy quyền bởi người đại diện hợp pháp của ngân hàng.
Không ít nhà thầu thừa nhận rằng, việc lập bảo lãnh dự thầu thường phụ thuộc nhiều vào tổ chức tín dụng phát hành bảo lãnh. Nhà thầu cung cấp thông tin, HSMT cho ngân hàng, nhưng quá trình soạn thảo nội dung bảo lãnh đôi khi vẫn sử dụng các mẫu chung, mẫu cũ, hoặc mẫu do ngân hàng chuẩn hóa, chưa cập nhật kịp thời các yêu cầu chi tiết theo HSMT. Trong khi đó, nhiều nhà thầu lại chủ quan, không rà soát bảo lãnh dự thầu trước khi nộp HSDT, dẫn đến các sai sót không đáng có.
Theo một số chủ đầu tư, bảo lãnh dự thầu có 2 loại, gồm: thanh toán vô điều kiện và thanh toán có điều kiện. Trong đó, bảo lãnh thanh toán có điều kiện là hình thức mà ngân hàng thanh toán cho người thụ hưởng phụ thuộc vào việc đáp ứng một số điều kiện nhất định, dẫn tới nguy cơ chủ đầu tư không thu hồi được số tiền bảo lãnh, thậm chí có thể phải đưa ra tòa án để giải quyết tranh chấp.
Liên quan đến vấn đề này, một chuyên gia đấu thầu cho biết, đối với bảo lãnh dự thầu, nhà thầu cần phải chú ý bảo đảm đầy đủ các nội dung cam kết theo quy định tại Mẫu số 04A, 04B (thuộc mẫu HSMT xây lắp ban hành kèm theo Thông tư số 79/2025/TT-BTC). Trường hợp thiếu bất kỳ nội dung cam kết nào cũng có thể làm ảnh hưởng đến quyền lợi của chủ đầu tư, dẫn đến nhà thầu bị loại một cách đáng tiếc.
