|
| Toàn cảnh hội nghị Hỗ trợ doanh nghiệp phát triển chuỗi giá trị bền vững. Ảnh: Bnews |
Liên kết giữa các khu vực DN còn yếu và rời rạc
Phát biểu tại Hội nghị, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Chí Dũng cho biết, mặc dù, thời gian qua Việt Nam đã đạt được những thành quả đáng ghi nhận về thu hút đầu tư nước ngoài FDI và phát triển DN khu vực tư nhân trong nước, song vẫn còn một số tồn tại hạn chế.
Đó là sự liên kết của các DN Việt Nam còn rời rạc, không gắn kết, đặc biệt là có rất ít mối liên kết giữa các DN nhỏ và DN có quy mô lớn hơn, giữa DN Việt Nam và các DN FDI. Mức độ tham gia của DN Việt Nam vào chuỗi giá trị toàn cầu còn rất khiêm tốn cả về số lượng và chất lượng... Sự liên kết, tương tác với các khu vực khác của nền kinh tế thiếu chặt chẽ, hiệu ứng lan toả về năng suất và công nghệ chưa cao. Tỷ lệ nội địa hoá còn thấp. Mức độ tham gia vào mạng lưới sản xuất, chuỗi giá trị toàn cầu của các DN Việt Nam còn rất hạn chế.
Sở dĩ kết quả đạt được chưa đáp ứng mong đợi, theo Bộ trưởng, có 2 nguyên nhân chính. Một là các DN FDI, DN lớn thường đã có sẵn hệ sinh thái riêng đi theo và có chuỗi cung ứng sẵn sàng, hoặc tự phát triển chuỗi khép kín. Do đó, cơ hội để các DN Việt Nam khác tham gia được vào chuỗi giá trị do các DN này dẫn dắt là rất khó.
Thứ hai là do quy mô nhỏ, nên đa số các DN nhỏ và vừa Việt Nam có trình độ quản lý thấp, nguồn nhân lực hạn chế cả về lượng và chất. Các DN này hầu như không có khả năng tích tụ và tập trung vốn để đầu tư, đổi mới công nghệ, mở rộng quy mô sản xuất; nâng cao năng suất và chất lượng lượng sản phẩm để có thể đáp ứng được các yêu cầu ngày càng khắt khe của khách hàng lớn trong nước và quốc tế. Đôi lúc DN còn tâm lý e dè, chưa dám chấp nhận rủi ro để đầu tư nâng cấp tiêu chuẩn, nên chưa thể có những bước đi đột phá.
Sự liên kết giữa các khu vực DN còn yếu và rời rạc không chỉ ảnh hưởng tới sự phát triển bền vững của các DN, mà còn giảm hiệu quả FDI. Do đó, đây là bài toán đang được Chính phủ đặt ra.
“Làm thế nào để có thể thu hút và sử dụng hiệu quả nguồn vốn FDI? Làm sao để tăng cường liên kết giữa khu vực DN FDI với DN khu vực tư nhân trong nước, không để tình trạng một nền kinh tế có 2 khu vực DN tách rời; đồng thời thúc đẩy hỗ trợ các DN nhỏ và vừa Việt Nam lớn mạnh để có thể chủ động tham gia, chuyển dịch lên nấc thang cao hơn trong các chuỗi giá trị toàn cầu?”, Bộ trưởng trăn trở.
Chính vì vậy, Nghị quyết số 50-NQ/TW của Bộ Chính trị đã được ban hành với mục tiêu nâng cao chất lượng, hiệu quả hợp tác đầu tư nước ngoài, tạo tác động lan toả, gắn kết với các DN Việt Nam, kết nối chuỗi sản xuất và cung ứng toàn cầu; Luật Hỗ trợ DN nhỏ và vừa với 1 trong 3 nội dung trọng tâm là hỗ trợ các DN nhỏ và vừa tham gia sâu vào mạng lưới liên kết, chuỗi giá trị trong nước và quốc tế.
Về phía Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng cam kết, Bộ sẽ phối hợp với các bộ, ngành, địa phương và hiệp hội DN tiếp tục đẩy mạnh triển khai hiệu quả Luật Hỗ trợ DN nhỏ và vừa, với trọng tâm là Chương trình hỗ trợ DN nhỏ và vừa tham gia chuỗi giá trị. Đồng thời cùng với Dự án USAID-LinkSME triển khai kế hoạch hỗ trợ DN chuyển đổi số, nâng cao năng lực cạnh tranh, tham gia sâu rộng hơn vào mạng lưới sản xuất, chuỗi giá trị toàn cầu.
Tuy nhiên, để làm được điều này thì cần có sự phối hợp chặt chẽ, chung tay của các bên liên quan như: vai trò của Nhà nước, Chính phủ, các bộ, ngành và địa phương trong việc xác định các ưu tiên chiến lược, tạo ra các khung chính sách, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh; vai trò của nhà đầu tư, DN trong việc đổi mới, nâng cao năng lực, tìm kiếm cơ hội từ xu thế mới; vai trò của các hiệp hội DN, tổ chức trung gian, các chuyên gia, viện, trường trong việc hỗ trợ nâng cao năng lực cạnh tranh, xúc tiến liên kết giữa các DN.
 |
Trong bối cảnh kinh tế trong nước và quốc tế vẫn đang ẩn chứa nhiều biến động khó lường, việc thúc đẩy phát triển chuỗi giá trị bền vững đang được coi là một trong các con đường có yếu tố quyết định để phục hồi và tạo đà bứt phá cho khu vực DN và tăng trưởng kinh tế đất nước. Ảnh Internet |
Xu hướng mới, nhận thức mới
Tác động từ dịch Covid-19 đã tạo ra nhận thức mới, xu hướng tiêu dùng mới với các mô hình kinh doanh mới, đem lại cơ hội thị trường để hình thành các chuỗi giá trị, liên kết mới. Theo Bộ trưởng Nguyễn Chí Dũng, đây thực sự là cơ hội giúp các DN Việt Nam nhìn nhận, sát hạch lại năng lực thực sự, sức chống chịu, khả năng thích nghi trước biến cố thị trường, tái cấu trúc DN theo hướng hiệu quả, bền vững hơn.
Hiện nay, các quốc gia trên thế giới đang tìm cách giảm thiểu phụ thuộc vào một thị trường, dẫn đến xu hướng các DN FDI lớn thực hiện cấu trúc lại hệ thống cung cấp nguyên vật liệu, lựa chọn địa điểm đầu tư mới thỏa mãn những điều kiện hiệu quả, an toàn và bền vững. Các hiệp định thương mại tự do mới như CPTPP, EVFTA… chính thức có hiệu lực sẽ tạo lợi thế lớn cho các DN Việt Nam tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu, đổi mới trang thiết bị, công nghệ với chi phí hiệu quả hơn nhằm nâng cao năng lực và sức cạnh tranh.
Tuy nhiên, tình hình dịch bệnh, kinh tế thế giới vẫn còn đang diễn biến hết sức phức tạp, đặc biệt ở các nước là đối tác, thị trường quan trọng của Việt Nam. Vì vậy, phía trước vẫn còn tiềm ẩn nhiều nguy cơ và thách thức, tình trạng đứt gãy chuỗi cung ứng, chuỗi giá trị vẫn chưa thể khắc phục ngay trong thời gian tới, sẽ tiếp tục gây ảnh hưởng lớn tới các DN, đặc biệt là các DN nhỏ và vừa. Các hiệp định thương mại tự do mới đem lại cơ hội nhưng cũng kèm theo nhiều thách thức. Nếu các DN không chủ động nâng cao năng lực cạnh tranh thì sẽ bị thua ngay trên chính sân nhà.
Chính vì vậy, Bộ trưởng cho rằng, DN Việt Nam cần tận dụng hết khả năng sáng tạo của mình để tìm kiếm cơ hội mới trong một trạng thái thay đổi, dịch chuyển các chuỗi cung ứng như hiện nay, vươn ra thị trường nước ngoài để có thể thâu tóm các DN có công nghệ tiên tiến. Các cấp, các ngành cần phải có những hành động nhanh và mạnh hơn để hỗ trợ DN chớp lấy thời cơ, nhằm phục hồi và phát triển chuỗi giá trị bền vững, tạo đà bứt phá, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
Trong bối cảnh kinh tế trong nước và quốc tế vẫn đang ẩn chứa nhiều biến động khó lường, việc thúc đẩy phát triển chuỗi giá trị bền vững đang được coi là một trong các con đường có yếu tố quyết định để phục hồi và tạo đà bứt phá cho khu vực DN và tăng trưởng kinh tế đất nước.
Tại Hội thảo, Bộ trưởng đề nghị các bộ, ngành, địa phương và hiệp hội DN tiếp tục phối hợp chặt chẽ với Bộ Kế hoạch và Đầu tư triển khai hiệu quả các chính sách, giải pháp hỗ trợ phát triển DN, kiến tạo môi trường đầu tư kinh doanh bình đẳng, thuận lợi cho các nhà đầu tư, DN thuộc mọi thành phần kinh tế.
Đối với DN khu vực tư nhân, đặc biệt là các DN nhỏ và vừa, cần tiếp tục phát huy sức sáng tạo và linh hoạt thích ứng với hoàn cảnh mới, nhanh nhạy tận dụng các cơ hội thị trường; dám chấp nhận rủi ro, đầu tư nâng cấp để có thể đáp ứng yêu cầu của các DN đối tác và tham gia sâu hơn vào các chuỗi giá trị trong nước và quốc tế.
Đối với các tập đoàn, DN lớn, cần tăng cường nội lực, liên tục đổi mới sáng tạo, phát huy vai trò đầu tầu, ưu tiên tạo cơ hội cho các DN nhỏ và vừa trong nước tham gia vào mạng lưới sản xuất, chuỗi giá trị của mình; cần xây dựng chiến lược, tầm nhìn lớn với mục tiêu thiết lập vị thế mới của thương hiệu Việt trên thị trường trong và ngoài nước.
Đối với DN FDI, cần xác định là một thành phần không thể tách rời của nền kinh tế Việt Nam. Chính phủ có chính sách khuyến khích thu hút nhưng cũng yêu cầu các DN FDI cần xây dựng mối quan hệ tương hỗ với các thành phần DN khác trong nước với phương châm cùng lớn mạnh, cùng phát triển; tăng cường sự liên kết với các DN trong nước, thực hiện chuyển giao kiến thức, công nghệ cho các DN Việt Nam để tạo dựng hệ sinh thái DN hiệu quả, bền vững.
