 |
| Ảnh chỉ mang tính minh họa |
Gói thầu Mua bảo hiểm cháy nổ bắt buộc đối với tài sản kết cấu hạ tầng tuyến đường sắt đô thị 2A Cát Linh - Hà Đông do Trung tâm Quản lý và Điều hành giao thông TP. Hà Nội làm chủ đầu tư (CĐT) vừa có kết quả lựa chọn nhà thầu ngày 23/7/2025.
Trong thời gian phát hành HSMT phát sinh 2 văn bản kiến nghị. Nhà thầu chỉ ra nhiều tiêu chí đánh giá kỹ thuật thực chất là tiêu chí đánh giá năng lực tài chính, kinh nghiệm (như vốn điều lệ, lợi nhuận thuần hoạt động kinh doanh bảo hiểm, tỷ lệ biên khả năng thanh toán, Quỹ dự phòng bồi thường bảo hiểm gốc và nhận tái bảo hiểm...), gây hạn chế sự tham gia hợp pháp của nhiều nhà thầu. Các tiêu chí nêu trong HSMT thiên về định lượng tài chính, vốn không phản ánh đúng năng lực cung cấp dịch vụ bảo hiểm mà một nhà thầu có thể cung cấp (ví dụ như điều khoản bảo hiểm mở rộng, mức khấu trừ thấp, khả năng phối hợp giám định, bồi thường nhanh chóng...).
Qua phân tích các tiêu chí kỹ thuật và tài chính trong HSMT, đối chiếu với thông tin công khai về tài chính và kết quả kinh doanh của các DN bảo hiểm phi nhân thọ tại Việt Nam, nhà thầu kiến nghị cho rằng, các tiêu chí tài chính trong Mục 3 có xu hướng phù hợp gần như trùng khớp với 2 DN. Điểm kỹ thuật của 2 DN này có thể được thiết kế sẵn để vượt trội so với các DN khác, dù không phản ánh dịch vụ hoặc quyền lợi bảo hiểm thực tế dành cho bên mua bảo hiểm. Trong khi đó, các công ty bảo hiểm trong top 3 thị phần bảo hiểm phi nhân thọ đều có điểm kỹ thuật thấp hơn.
Cùng với đó, HSMT yêu cầu mức phí không thấp hơn theo quy định tại Nghị định 67/2023/NĐ-CP và Nghị định 105/2021/NĐ-CP. Khi giá bằng nhau, theo thứ tự ưu tiên sẽ trao thầu cho nhà thầu có điểm kỹ thuật cao hơn, nên các nhà thầu phải cạnh tranh điểm kỹ thuật để trúng thầu. Theo Nhà thầu kiến nghị, các tiêu chí đánh giá kỹ thuật tại HSMT là mang tính định hướng, thiên vị cho một nhà thầu cụ thể, kết quả trúng thầu gần như đã được định đoạt trước khi mở thầu…
Trong văn bản trả lời kiến nghị ngày 11/7, CĐT cho rằng, tiêu chuẩn đánh giá tại Mục 3 Chương III HSMT là tiêu chuẩn đánh giá về kỹ thuật, không phải các tiêu chí thuần túy đánh giá về tài chính. Trên cơ sở hướng dẫn đánh giá, xếp loại DN bảo hiểm theo Thông tư số 195/2014/TT-BTC, căn cứ quy mô, tính chất của Gói thầu có giá trị tài sản lớn, CĐT đã xem xét, nghiên cứu, vận dụng các quy định và hướng dẫn để đưa tiêu chí tài chính vào đánh giá ở các mức độ đáp ứng khác nhau nhằm phân loại năng lực nhà thầu, lựa chọn được nhà thầu có năng lực phù hợp và đáp ứng chương trình bảo hiểm đưa ra…
Tại Gói thầu PTV số 09 Mua bảo hiểm thân tàu năm 2025 do Cục Xe máy - Vận tải/ Tổng cục Hậu cần - Kỹ thuật làm CĐT, một số nhà thầu chỉ ra, các tiêu chí tài chính được quy định tại tiêu chuẩn đánh giá về kỹ thuật, phương pháp đánh giá đạt/không đạt, gồm: chỉ tiêu tăng trưởng vốn chủ sở hữu bình quân trong vòng 3 năm 2022, 2023, 2024 ≥ 4,5%; dự phòng bồi thường bảo hiểm gốc và nhận tái bảo hiểm tại thời điểm 31/12/2024 ≥ 520 tỷ đồng (trường hợp liên danh, thành viên đứng đầu liên danh hoặc nhà thầu độc lập phải đạt các yêu cầu) đã loại đi nhiều DN bảo hiểm như Bảo Việt, PTI, Bảo Long, ABIC, BSH, hoặc các DN này bắt buộc phải tham gia vào các liên danh do một số DN đáp ứng đứng đầu. Trong văn bản đề nghị làm rõ, nhà thầu cũng điểm danh DN có lợi thế được định hướng.
Trả lời kiến nghị, CĐT cho biết, Gói thầu có tính chất đặc thù, đối tượng bảo hiểm là các tàu thuyền quân sự không chỉ có giá trị tài sản lớn mà do tính chất, yêu cầu, nhiệm vụ quốc phòng an ninh, có tính rủi ro cao. Do vậy, HSMT yêu cầu nhà thầu cần có sự ổn định về quy mô và hoạt động kinh doanh, quản trị rủi ro tốt trong suốt quá trình hoạt động nhằm bảo đảm năng lực thực hiện các nghĩa vụ bảo hiểm. Trường hợp nhà thầu chưa đáp ứng có thể liên danh với nhà thầu có đủ năng lực để tham gia Gói thầu.
Đây chỉ 2 trong rất nhiều gói thầu bảo hiểm phát sinh kiến nghị tương tự. Đa số kiến nghị liên quan đến việc sử dụng các tiêu chí đánh giá về tài chính với các giá trị yêu cầu thiếu căn cứ pháp lý (trong khi có dữ liệu cụ thể của các DN), có thể gây hạn chế sự tham gia của nhà thầu.
Theo nhiều ý kiến, khi có yêu cầu làm rõ hay kiến nghị chỉ ra thực tế hạn chế nhà thầu thì trong phạm vi khả năng, trách nhiệm của mình và với đặc thù của lĩnh vực bảo hiểm có số lượng nhà thầu mặc định, dễ dàng tiếp cận báo cáo tài chính, CĐT cần chủ động kiểm tra. Từ đó, nếu quy định tạo ra hạn chế có thể sửa đổi HSMT để tăng tính cạnh tranh.
Theo một chuyên gia đấu thầu, một trong những căn cứ xây dựng tiêu chuẩn đánh giá về kỹ thuật dựa trên yêu cầu về các sản phẩm đầu ra được nêu tại Chương V. Việc đưa ra các yêu cầu tại HSMT cần bảo đảm không hạn chế sự tham gia của nhà thầu và CĐT chịu trách nhiệm về việc này.
