 |
| Để đạt đánh giá về uy tín, có hồ sơ mời thầu yêu cầu nhà thầu đáp ứng điều kiện có hợp đồng tương tự được giải thưởng về chất lượng công trình xây dựng. Ảnh: Nhã Chi |
Cuối tháng 10/2025, Phòng Kinh tế xã Lâm Thao (tỉnh Bắc Ninh) tổ chức lựa chọn nhà thầu thực hiện Gói thầu số 04 Thi công xây dựng thuộc Dự án Cải tạo, nâng cấp đường giao thông thôn Quảng Bố. Để đạt đánh giá về uy tín, bên cạnh các điều kiện quy định tại Điều 20 Nghị định số 214/2025/NĐ-CP, HSMT yêu cầu nhà thầu đáp ứng điều kiện “có hợp đồng tương tự được giải thưởng về chất lượng công trình xây dựng”. Trường hợp nhà thầu không có hợp đồng tương tự nào được giải thưởng về chất lượng công trình xây dựng thì bị đánh giá không đạt.
Yêu cầu nêu trên bị nhà thầu kiến nghị, bởi đối chiếu khoản 1 Điều 20 Nghị định số 214/2025/NĐ-CP, không có quy định nào yêu cầu nhà thầu phải có công trình đạt giải thưởng hay danh hiệu mới được đánh giá là “có uy tín”. Vì vậy, theo kiến nghị, việc HSMT đặt điều kiện “nhà thầu phải có hợp đồng tương tự được giải thưởng về chất lượng công trình xây dựng” là không có cơ sở pháp lý. Nói cách khác, giải thưởng là yếu tố tự nguyện, không phản ánh toàn diện năng lực và uy tín của nhà thầu và không mang tính đại diện chung cho các dự án đã thực hiện.
Cùng thời điểm, Gói thầu số 05 Thi công xây dựng và cung cấp, lắp đặt thiết bị thuộc Dự án Trường THPT Nguyễn Quang Diêu, do Ban Quản lý dự án tỉnh An Giang mời thầu, cũng bị đề nghị điều chỉnh tiêu chí đánh giá uy tín của nhà thầu do cho rằng gây hạn chế sự tham gia của nhà thầu. Cụ thể, HSMT yêu cầu “nhà thầu không có hợp đồng thi công xây dựng hoặc hợp đồng cung cấp, lắp đặt thiết bị bị chủ đầu tư nhắc nhở, phê bình, cảnh cáo bằng văn bản hơn 2 lần trên một hợp đồng…”.
Từ kinh nghiệm thực tiễn, một nhà thầu cho rằng, điều kiện trên là quá khắt khe, không phù hợp với thực tế quản lý thi công công trình xây dựng. Bởi trong quá trình thực hiện hợp đồng, việc chủ đầu tư hoặc tư vấn giám sát ban hành các văn bản nhắc nhở, đôn đốc tiến độ hoặc yêu cầu bổ sung nhân lực, thiết bị là hoạt động thông thường trong công tác quản lý dự án, không đồng nghĩa với việc nhà thầu vi phạm hợp đồng hoặc bị đánh giá không hoàn thành nghĩa vụ. Thực tế, nhiều hợp đồng vẫn được hoàn thành đúng hoặc sớm so với tiến độ, đảm bảo chất lượng và an toàn, dù trong quá trình thực hiện có phát sinh các văn bản nhắc nhở, đôn đốc. Mặt khác, Điều 20 Nghị định số 214/2025/NĐ-CP không đề cập hành vi “nhà thầu bị nhắc nhở bằng văn bản trong quá trình thực hiện hợp đồng” như một điều kiện đánh giá về uy tín của nhà thầu thông qua kết quả thực hiện hợp đồng. Do đó, việc áp dụng tiêu chí này để loại nhà thầu là không phù hợp quy định, không phản ánh đúng thực tế năng lực và uy tín của nhà thầu.
Theo quy định, nhà thầu chỉ bị đánh giá về uy tín khi có hành vi vi phạm nêu tại khoản 1 Điều 20 Nghị định số 214/2025/NĐ-CP và bị đăng tải danh sách vi phạm trên Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia. Trong trường hợp này, nhà thầu khi tham dự thầu phải thực hiện biện pháp bảo đảm dự thầu với giá trị gấp 3 lần giá trị yêu cầu đối với nhà thầu khác trong thời hạn 2 năm kể từ lần cuối cùng thực hiện hành vi quy định tại khoản 1 Điều 20 mà không bị xem xét, đánh giá về kỹ thuật trong quá trình lựa chọn nhà thầu. Tuy nhiên, theo phản ánh của một nhà thầu tại Quảng Ngãi, thực tế đấu thầu tại địa phương này cho thấy, HSMT nhiều gói thầu sử dụng tiêu chí đánh giá đạt/không đạt đối với các hành vi vi phạm về uy tín của nhà thầu và không quy định rõ mốc thời gian áp dụng đối với nội dung đánh giá uy tín của nhà thầu vi phạm. Do đó, chỉ cần nhà thầu có một “tì vết” nhỏ trong lịch sử hoạt động thì đều bị loại vì không đáp ứng tiêu chí uy tín tham dự thầu.
Theo chuyên gia đấu thầu, pháp luật về đấu thầu đã quy định rõ cách xác định, đánh giá uy tín của nhà thầu và chế tài trong trường hợp vi phạm, giúp giải quyết tồn tại nhiều năm trong hoạt động đấu thầu, đó là sự tùy tiện trong đánh giá uy tín và rủi ro lạm quyền khi loại nhà thầu. Việc áp dụng tùy tiện quy định tại Điều 20 Nghị định số 214/2025/NĐ-CP hoặc đưa các điều kiện mà pháp luật không đề cập để đưa vào nội dung đánh giá đạt/không đạt là không phù hợp, có thể dẫn đến hạn chế nhà thầu.
