 |
| Kết quả đánh giá, xếp hạng có thể là kênh thông tin độc lập cho các các chủ đầu tư tham khảo, nắm bắt tổng quan về năng lực nhà thầu xây dựng trên cả nước. Ảnh: Tiên Giang |
Kênh tham khảo độc lập cho chủ đầu tư
Theo ông Nguyễn Quốc Hiệp, Chủ tịch VACC, kết quả đánh giá, xếp hạng nhà thầu xây dựng sẽ là thước đo tín nhiệm, năng lực để chủ đầu tư tham khảo khi lựa chọn nhà thầu thực hiện các công trình, dự án của mình. Trong bối cảnh hàng loạt dự án, công trình quan trọng, có ý nghĩa chiến lược được triển khai để phục vụ phát triển kinh tế, việc rà soát, chọn lọc, có những thông tin đa chiều để chọn lựa được các nhà thầu có đủ tiềm lực tài chính, kinh nghiệm, uy tín là rất cần thiết.
Ông Văn Trọng Duẩn, Phó Cục trưởng Cục Quản lý đấu thầu thuộc Bộ Tài chính cho biết, theo thông lệ quốc tế, việc đánh giá, xếp loại doanh nghiệp nói chung và doanh nghiệp xây dựng nói riêng thường do các tổ chức độc lập thực hiện, tạo sự khách quan trong quá trình phân loại, xếp hạng. Nếu được thực hiện bài bản, khách quan, khoa học thì các kết quả này sẽ có vai trò tích cực, là kênh thông tin độc lập cho các cơ quan, tổ chức, các chủ đầu tư tham khảo, nắm bắt tình hình tổng quan về năng lực kinh nghiệm, tài chính, hiệu quả sản xuất kinh doanh, năng lực tổ chức và uy tín của các doanh nghiệp, nhà thầu xây dựng trên cả nước.
Ngoài ra, thông qua việc xếp hạng, các nhà thầu có thể thấy rõ điểm mạnh, điểm yếu, vị thế của mình trên thị trường xây dựng; qua đó, thúc đẩy các nhà thầu tăng cường năng lực, hiệu quả hoạt động để nâng cao khả năng tham gia và trúng thầu tại các dự án sử dụng vốn ngân sách. Ông Duẩn cho rằng, việc phân loại, xếp hạng doanh nghiệp xây dựng chỉ mang tính chất tham khảo, không nhằm mục đích thay thế các nội dung đánh giá trong hồ sơ dự thầu, hồ sơ đề xuất. Trong quá trình thực hiện, cần lưu ý các tiêu chí sử dụng để phân loại, xếp hạng theo hướng cụ thể, có thể định lượng được, tránh những tiêu chí chung chung, định tính dẫn đến việc phân loại, xếp hạng mang tính chủ quan. Đồng thời các tiêu chí đánh giá nhà thầu phải được công khai, minh bạch. Quan trọng hơn, cần cập nhật thông tin trong danh sách một cách định kỳ, trong một khoảng thời gian hợp lý và điều chỉnh kịp thời khi năng lực của doanh nghiệp, nhà thầu có sự thay đổi. Tránh lợi dụng việc phân loại, xếp hạng để xin - cho, gây ra sự cạnh tranh không bình đẳng giữa các doanh nghiệp.
Với kinh nghiệm 20 năm triển khai Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI), ông Đậu Anh Tuấn, Phó Tổng thư ký Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) khuyến nghị, VACC cần phát triển hệ thống đánh giá, xếp hạng nhà thầu xây dựng theo bộ tiêu chí khoa học, minh bạch, thực tiễn; triển khai thí điểm để hoàn thiện dần bộ tiêu chí và phương pháp luận; định kỳ công bố, bảo đảm tính liên tục, cập nhật và tham khảo kinh nghiệm quốc tế.
Ông Đậu Anh Tuấn cho biết, nhiều quốc gia trên thế giới đã phát triển các mô hình đánh giá, phân hạng nhà thầu tương đối bài bản như: hệ thống phân hạng nhà thầu gắn với quy mô gói thầu ở Hàn Quốc; đánh giá hiệu quả thực hiện công trình công ở Nhật Bản; chuẩn hóa tiền kiểm năng lực tại Vương quốc Anh; Hệ thống báo cáo đánh giá hiệu quả nhà thầu (đánh giá định kỳ và cuối kỳ về chất lượng, tiến độ, quản lý chi phí, hợp tác, tuân thủ an toàn, pháp luật) tại Hoa Kỳ.
Tiêu chí cần minh bạch, lượng hóa và kiểm chứng được
Đề dẫn cho hệ thống tiêu chí đánh giá, xếp hạng nhà thầu, VACC đưa ra 2 nhóm gồm: tiêu chí chung và tiêu chí cụ thể; trong đó có một số tiêu chí được cụ thể hóa, định lượng để lấy ý kiến.
Cụ thể, tiêu chí về năng lực kinh nghiệm, VACC đề xuất đánh giá bằng số lượng và giá trị các gói thầu có quy mô lớn, kỹ thuật cao đã được thực hiện trong 5 năm gần nhất; cùng với đó là đánh giá về nhân sự chủ chốt, năng lực máy móc, thiết bị thi công chuyên dụng, kỹ thuật sử dụng công nghệ mới, công nghệ xanh, áp dụng BIM thực hiện gói thầu…
Năng lực tài chính sẽ đánh giá dựa trên vốn điều lệ, vốn chủ sở hữu, giá trị sản lượng, giá trị tài sản ròng… Hiệu quả sản xuất, kinh doanh được đánh giá dựa trên lợi nhuận ròng, chỉ số tài chính (tỷ suất lợi nhuận trên tổng tài sản, hệ số an toàn vốn, tỷ lệ nợ trên vốn chủ sở hữu, tỷ suất sinh lời trên doanh thu, tỷ suất sinh lời trên vốn chủ sở hữu). Uy tín trách nhiệm, quản trị doanh nghiệp sẽ được đánh giá, xếp hạng dựa trên năng lực tổ chức quản trị doanh nghiệp, uy tín với khách hàng, quan hệ hợp tác với các nhà thầu phụ và các chỉ tiêu khác…
Tham gia góp ý cho các tiêu chí dự kiến, Tổng công ty Thành An cho rằng, bộ tiêu chí để đánh giá phải bảo đảm tính minh bạch, lượng hóa và kiểm chứng được. Theo đó, mỗi tiêu chí cần được cụ thể hóa bằng các chỉ số định lượng, có hồ sơ tài liệu và dữ liệu pháp lý làm căn cứ xác minh. Kinh nghiệm thi công phải gắn với hồ sơ nghiệm thu; năng lực tài chính phải được thể hiện qua báo cáo tài chính và nghĩa vụ thuế; chất lượng công trình phải dựa trên đánh giá của chủ đầu tư và cơ quan quản lý. Cùng với đó, việc số hóa dữ liệu và công khai thông tin sẽ giúp bộ tiêu chí được vận hành thực chất và hiệu quả.
Ông Nguyễn Sỹ Công, Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty CP Đầu tư xây dựng Ricons nêu quan điểm, về mặt dữ liệu để đánh giá, xếp hạng, việc sử dụng đánh giá từ chính khách hàng (chủ đầu tư, cơ quan quản lý và sử dụng công trình, đối tác) về chất lượng công trình, tiến độ, uy tín là rất quan trọng để bảo đảm sự khách quan, minh bạch, công bằng cho các nhà thầu.
