 |
| Ảnh minh họa: Tiên Giang |
Trong lần đấu thầu này, bên cạnh các yếu tố hạn chế cạnh tranh đã từng bị kiến nghị, hồ sơ mời thầu (HSMT) được thêm vào hàng loạt tiêu chí khó, gia tăng áp lực cho các nhà thầu tham dự.
Dự án thành phần 02 do Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng số 3 tỉnh Lâm Đồng (trước đây là Ban Quản lý các dự án đầu tư xây dựng tỉnh Đắk Nông) làm chủ đầu tư, gồm Gói thầu số 07 (giá dự toán 164,553 tỷ đồng) và Gói thầu số 08 (giá dự toán 125,37 tỷ đồng). Hai gói thầu được phát hành HSMT lần đầu từ 3/7 đến 15/9/2025, đã trải qua nhiều lần gia hạn thời điểm mở thầu nhằm tạo điều kiện cho nhà thầu hoàn thiện hồ sơ dự thầu (HSDT). Suốt thời gian phát hành HSMT, Chủ đầu tư liên tục nhận được đề nghị làm rõ và kiến nghị liên quan đến các tiêu chí đánh giá, trong đó tập trung vào yêu cầu về mức độ đáp ứng kỹ thuật của vật liệu đá xây dựng - một tiêu chí được cho là khắt khe và khó chứng minh.
Kết quả mở thầu cho thấy, Gói thầu số 07 có 5 nhà thầu nộp HSDT, Gói thầu số 08 ghi nhận 4 nhà thầu tham dự. Dù số lượng nhà thầu tham dự khá đông, nhưng ngày 13/10/2025, cả 2 gói thầu đều bị hủy vì “không có nhà thầu đáp ứng kỹ thuật theo yêu cầu HSMT”. Việc hủy thầu khiến tiến độ thực hiện Dự án đối mặt nguy cơ chậm trễ, khi thủ tục đấu thầu lại là không đơn giản.
Từ ngày 5/11 đến 24/11/2025, Chủ đầu tư phát hành lại HSMT của 2 gói thầu, giữ nguyên dự toán nhưng điều chỉnh đáng kể về tiêu chuẩn đánh giá năng lực, kinh nghiệm và kỹ thuật trong HSMT. Đây là căn nguyên khiến các nhà thầu tiếp tục phản ứng.
Theo phản ánh, tại Gói thầu số 07, HSMT nâng yêu cầu mức doanh thu bình quân hằng năm từ 134,7 tỷ đồng lên 182 tỷ đồng. Yêu cầu về kinh nghiệm cũng tăng từ tối thiểu 1 hợp đồng tương tự lên 2 hợp đồng. Đáng chú ý, số lượng nhân sự chủ chốt tăng hơn gấp đôi - từ 6 lên 14 nhân sự, đồng thời bổ sung nhiều vị trí mà các nhà thầu cho rằng, không thật sự cần thiết cho tính chất gói thầu. Danh mục máy móc, thiết bị thi công chủ yếu cũng được mở rộng và nâng mức yêu cầu. Nhiều loại phương tiện như cần cẩu, máy rải cấp phối đá dăm, máy ép thủy lực… vốn không xuất hiện trong HSMT lần đầu, nay được yêu cầu bắt buộc. Một số thiết bị còn bị nâng tải trọng hoặc công suất, có thể dẫn đến tăng chi phí cho các nhà thầu tham dự.
Gói thầu số 08 cũng diễn ra tình trạng tương tự. Trong đó, yêu cầu doanh thu bình quân hằng năm tăng từ 103 tỷ đồng lên 138,667 tỷ đồng; số nhân sự chủ chốt tăng từ 6 lên 13 vị trí… HSMT lần 2 yêu cầu nhiều tài liệu phức tạp, ngoài quy định pháp luật đấu thầu như căn cước công dân, quyết định thành lập ban chỉ huy công trình... Ngoài ra, danh mục thiết bị gồm ô tô tưới nhựa đường, máy rải bê tông nhựa, máy rải cấp phối đá dăm, máy lu bánh thép, bộ thiết bị đo PDA, bộ thiết bị siêu âm cũng được thêm vào HSMT.
Cá biệt, đối với vật tư, vật liệu, HSMT quy định: “Để minh chứng các đơn vị cung ứng ký kết hợp đồng nguyên tắc với nhà thầu là những đơn vị thực sự hoạt động, nhà thầu cần cung cấp bản scan tối thiểu 2 hợp đồng buôn bán (có kèm cả hóa đơn VAT) do nhà cung ứng này đã thực hiện thành công đối với khách hàng/đối tác trước đây về việc buôn bán vật tư vật liệu tương ứng kể từ ngày 01/01/2024 tính đến thời điểm đóng thầu”. Theo các nhà thầu, đây không chỉ là một điều kiện hiếm thấy trong đấu thầu xây lắp, mà còn là một dạng “giấy phép con”, tạo ra gánh nặng cho nhà thầu lẫn nhà cung ứng. Các nhà thầu lo ngại rằng, tiêu chí trong HSMT như trên có thể làm giảm mức độ cạnh tranh, thu hẹp cơ hội tham dự, thậm chí tái diễn kịch bản như lần đấu thầu trước. Một số nhà thầu đề nghị Chủ đầu tư rà soát, điều chỉnh lại E-HSMT nhằm đảm bảo cạnh tranh, công bằng, minh bạch và hiệu quả kinh tế trong đấu thầu.
Theo chuyên gia đấu thầu, về giải pháp cung ứng vật tư, vật liệu, pháp luật đấu thầu chỉ yêu cầu nhà thầu có hợp đồng nguyên tắc hoặc thỏa thuận, cam kết để chứng minh khả năng huy động, tính khả thi, sẵn sàng trong việc cung cấp, mà không đặt ra nghĩa vụ chứng minh “quá khứ hoạt động thương mại” của bên thứ ba. Việc yêu cầu các tài liệu nội bộ phát sinh từ giao dịch của bên thứ ba không chỉ vượt quá khuôn khổ pháp lý, mà còn tiềm ẩn nhiều rủi ro, hệ lụy. Liên quan đến các yêu cầu về năng lực, kinh nghiệm, chuyên gia cho rằng, trường hợp dự toán/giá gói thầu không thay đổi, song HSMT lại tăng thêm định mức ca máy, nhân công so với lần mời thầu trước đó, thì Chủ đầu tư cần rà soát, làm rõ căn cứ lập định mức, dự toán, khâu thẩm định giá và phúc đáp nhà thầu trong thời hạn quy định nhằm tăng cạnh tranh, minh bạch trong đấu thầu.
