Trước khi có Luật số 93/2025/QH15 KHCN&ĐMST, Quỹ Đổi mới công nghệ quốc gia được thành lập nhằm hỗ trợ doanh nghiệp chuyển giao, đổi mới và hoàn thiện công nghệ trên cơ sở Luật Chuyển giao công nghệ năm 2006. Quỹ hoạt động theo mô hình quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách, tổ chức dưới hình thức Công ty TNHH MTV 100% vốn nhà nước (Quyết định số 04/2021/QĐ-TTg).
Theo Bộ Khoa học và Công nghệ, quá trình triển khai thời gian qua cho thấy, mô hình này còn nhiều vướng mắc (địa vị pháp lý, mô hình tổ chức, cơ chế giao dự toán đối với hoạt động KHCN&ĐMST), chưa đáp ứng yêu cầu hỗ trợ doanh nghiệp trong ứng dụng, chuyển giao, đổi mới công nghệ và ĐMST. Trong khi đó, nhu cầu của doanh nghiệp đối với công cụ hỗ trợ tài trợ, đặt hàng nhiệm vụ ĐMST; hỗ trợ lãi suất vay, cấp phiếu hỗ trợ tài chính; hỗ trợ hệ sinh thái ĐMST đang tăng mạnh.
Quy định mới tại Luật số 93/2025/QH15 KHCN&ĐMST khẳng định Quỹ Đổi mới công nghệ quốc gia không phải là quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách. Quỹ được hình thành từ nguồn kinh phí được cấp hàng năm từ ngân sách nhà nước, các khoản đóng góp tự nguyện, hiến, tặng, cho hợp pháp của tổ chức, cá nhân. Quỹ thực hiện chức năng tài trợ, đặt hàng thực hiện chương trình, nhiệm vụ khoa học, công nghệ và ĐMST, hỗ trợ lãi suất vay, hỗ trợ kinh phí để ứng dụng công nghệ, chuyển giao công nghệ, đổi mới công nghệ, ĐMST; hỗ trợ hoạt động phát triển hệ thống ĐMST, hệ sinh thái khởi nghiệp sáng tạo, thúc đẩy văn hoá ĐMST, khởi nghiệp sáng tạo. Nghị định số 265/2025/NĐ-CP cũng đang hướng dẫn cơ chế tài chính của Quỹ theo nguyên tắc của đơn vị sự nghiệp công lập.
Do đó, để đảm bảo phù hợp với quy định của Luật và thống nhất trong hệ thống pháp luật, Bộ Khoa học và Công nghệ xây dựng Dự thảo Nghị định quy định về tổ chức và hoạt động của Quỹ Đổi mới công nghệ quốc gia.
Trong đó, Bộ đề xuất không thành lập hội đồng quản lý Quỹ nhằm tinh gọn bộ máy, giảm bớt khâu trung gian, đồng thời tăng cường giám sát thông qua bộ máy chuyên môn, ứng dụng quản lý số, hệ thống chỉ tiêu KPI và các công cụ giám sát trực tuyến.
Về hoạt động của Quỹ Đổi mới công nghệ quốc gia, Dự thảo Nghị định bổ sung quy định “đánh giá kết quả đầu ra thực hiện nhiệm vụ đổi mới công nghệ; nhiệm vụ phát triển quyền sở hữu trí tuệ, nâng cao năng suất, chất lượng; nhiệm vụ hỗ trợ khởi nghiệp sáng tạo nhằm đảm bảo trách nhiệm giải trình của doanh nghiệp, tổ chức nhận hỗ trợ và nâng cao hiệu quả sử dụng ngân sách nhà nước; tạo cơ sở để điều chỉnh chính sách tài trợ, hỗ trợ trong thời gian tới.
Bộ Khoa học và Công nghệ đề xuất kinh phí chi quản lý của Quỹ Đổi mới công nghệ quốc gia là ngân sách nhà nước giao hàng năm cho Quỹ theo cơ chế khoán chi từ 5 – 7% tổng kinh phí tài trợ, đặt hàng, hỗ trợ được cấp trong năm để đảm bảo chi phí quản lý của Quỹ và tính theo phương pháp luỹ tiến từng phần; thực hiện cơ chế tự chủ áp dụng cho đơn vị sự nghiệp công lập tự đảm bảo chi thường xuyên…
Theo dự kiến của Bộ Khoa học và Công nghệ về dự toán Quỹ hoạt động năm 2026 với quy mô 2.800 nhiệm vụ, tổng kinh phí tài trợ, đặt hàng khoảng 3.000 tỷ đồng.
