 |
| Nhiều nhà thầu phản ánh bị tước quyền làm rõ hồ sơ dự thầu khi tham dự một số gói thầu xây lắp. Ảnh: Nhã Chi |
UBND xã Quảng Sơn, tỉnh Đăk Nông vừa quyết định hủy thầu Gói thầu Thi công xây dựng công trình thuộc Dự án Sửa chữa đường giao thông đoạn từ Quốc lộ 28 đi vào đập Đăk Rel (đập Hải Thân), với lý do tất cả HSDT không đáp ứng yêu cầu của HSMT. Theo đánh giá của đơn vị tư vấn (Công ty TNHH Tư vấn và Xây dựng NKH), 2 nhà thầu tham dự là Liên danh Công ty TNHH Tư vấn và Xây dựng GAIA - Công ty CP Môi trường đô thị Kỳ Anh và Liên danh Công ty TNHH MTV Sông Hồng Đắk Nông - Công ty TNHH MTV Bảo Tín Đắk Nông đều không đạt yêu cầu kỹ thuật với lý do “HSDT không kèm theo giấy đăng ký kinh doanh của đơn vị cung cấp vật tư”.
Ngay sau khi quyết định này được công bố, Liên danh GAIA - Kỳ Anh đã có văn bản kiến nghị phản đối việc hủy thầu. Liên danh cho biết, tại HSDT, nhà thầu đã đính kèm hợp đồng nguyên tắc với đơn vị cung cấp vật tư, vật liệu chính cho Gói thầu, nhưng chưa đính kèm giấy đăng ký kinh doanh của đơn vị cung cấp. Căn cứ nguyên tắc đánh giá HSDT, “với điều kiện HSDT đáp ứng cơ bản yêu cầu nêu trong HSMT, tổ chuyên gia có thể yêu cầu nhà thầu cung cấp các thông tin hoặc tài liệu cần thiết trong thời hạn hợp lý để sửa chữa những điểm chưa phù hợp hoặc sai sót không nghiêm trọng trong HSDT liên quan đến các yêu cầu về tài liệu”, thiếu sót của Liên danh thuộc trường hợp được bổ sung, làm rõ dựa trên nguyên tắc không làm thay đổi nội dung cơ bản của HSDT đã nộp. Tuy nhiên, Tổ chuyên gia không có bất kỳ yêu cầu làm rõ nào gửi đến Nhà thầu trong thời gian đánh giá HSDT là không thỏa đáng, không tuân thủ quy định.
Cuối tháng 9/2025, Gói thầu số 01 Thi công xây dựng công trình và lắp đặt thiết bị công trình thuộc Dự án Lắp đặt mới màn hình led công viên văn hóa dân tộc và khu vực chợ tươi sống thị xã Sa Pa, tỉnh Lào Cai bị thông báo hủy thầu do không chọn được nhà thầu đáp ứng yêu cầu của HSMT. Tại Gói thầu này, nhà thầu bị loại - Công ty CP Công nghệ GRETEK có văn bản kiến nghị về việc hủy thầu. Theo Nhà thầu, mẫu HSMT quy định, trường hợp HSMT có yêu cầu về cam kết mà HSDT không đính kèm các tài liệu này thì chủ đầu tư yêu cầu nhà thầu làm rõ HSDT, bổ sung tài liệu trong một khoảng thời gian phù hợp nhưng không ít hơn 3 ngày làm việc để làm cơ sở đánh giá HSDT. Tuy nhiên, trong quá trình đánh giá, Chủ đầu tư không yêu cầu làm rõ HSDT khi nhận thấy Nhà thầu không có văn bản cam kết về uy tín nhà thầu theo yêu cầu tại HSMT, điều này là không thỏa đáng, không tuân thủ nguyên tắc.
Chuyên gia đấu thầu cho biết, pháp luật đấu thầu hiện hành cho phép nhà thầu có quyền bổ sung, thay thế, làm rõ các thông tin đã kê khai nhằm chứng minh tư cách hợp lệ, năng lực, kinh nghiệm tại HSDT như hợp đồng tương tự, nhân sự, thiết bị; thậm chí là các dạng tài liệu thuộc tiêu chuẩn đánh giá về kỹ thuật như cam kết/hợp đồng nguyên tắc, tài liệu chứng minh tính đáp ứng của hàng hóa, thiết bị (catalogue, giấy phép bán hàng, ủy quyền bán hàng...). Về bản chất, đây là các sai sót không nghiêm trọng, việc bổ sung, thay thế, làm rõ các nội dung này không làm thay đổi cơ bản nội dung của HSDT đã nộp. Nếu nhận thấy các nội dung này tại HSDT chưa bảo đảm, chủ đầu tư phải yêu cầu làm rõ HSDT. Trường hợp hết hạn làm rõ mà nhà thầu không bổ sung, làm rõ theo yêu cầu, thì bên mời thầu mới có cơ sở loại bỏ HSDT.
Bên cạnh các trường hợp hủy thầu do sự bất cập, khắt khe trong vận dụng đánh giá của chủ đầu tư, tổ chuyên gia, tình trạng hủy thầu ngay từ giai đoạn mời thầu do HSMT bị kiến nghị không tuân thủ quy định cũng được ghi nhận khá phổ biến.
Đơn cử, Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng khu vực Châu Đức (TP.HCM) vừa thông báo hủy thầu Gói thầu Xây lắp thuộc Dự án Đường Kim Long - Bình Ba, do HSMT bị phản ánh hạn chế cạnh tranh khi yêu cầu hàng loạt chứng chỉ/giấy chứng nhận đối với sản phẩm đèn chiếu sáng led không thuộc phạm vi điều chỉnh, lưu hành trên thị trường Việt Nam.
Tháng 9/2025, Gói thầu số 3 Tư vấn xác định ranh giới, cắm mốc ranh giới, lập hồ sơ ranh giới sử dụng đất; đo chỉnh lý bản đồ địa chính, đăng ký cấp giấy chứng nhận, lập hồ sơ địa chính và xây dựng cơ sở dữ liệu địa chính đất có nguồn gốc nông, lâm trường trên địa bàn tỉnh Đồng Nai bị hủy thầu với lý do HSMT không tuân thủ quy định pháp luật chuyên ngành và không bảo đảm cạnh tranh trong đấu thầu...
Hủy thầu không chỉ làm chậm tiến độ triển khai dự án, gói thầu, mà còn gây tổn thất đáng kể về chi phí, nhân lực và uy tín của chủ đầu tư. Lâu dần, tình trạng này có thể làm giảm tính cạnh tranh và niềm tin của nhà thầu vào công tác đấu thầu, khi các doanh nghiệp nghi ngại tính công bằng, minh bạch của quy trình lựa chọn nhà thầu.
Để khắc phục tình trạng hủy thầu gia tăng, một số chuyên gia đấu thầu cho rằng cần bắt đầu từ việc chuẩn hóa và chuyên nghiệp hóa công tác lập, thẩm định và phê duyệt HSMT. Trong đó, khâu thẩm định phải thực chất, không mang tính hình thức. Ngoài ra, cần công khai đầy đủ, toàn diện thông tin về các gói thầu bị hủy trên Hệ thống mạng đấu thầu quốc gia, vừa giúp tăng tính răn đe, vừa là cơ sở để giám sát, đánh giá, gia tăng hiệu quả thực thi pháp luật đấu thầu.
