 |
| Sự điều chỉnh của các thị trường lớn mở ra một "cửa sổ cơ hội" chưa từng có cho Việt Nam. Ảnh: Internet |
AI thay đổi cục diện: Từ hạ tầng kỹ thuật đến tài sản chiến lược
Trước đây, Trung tâm Dữ liệu (TTDL) được xem là hạ tầng kỹ thuật thầm lặng, chủ yếu phục vụ lưu trữ và xử lý thông tin cơ bản. Nhưng trong hai năm gần đây, AI tạo sinh (GenAI) đã thay đổi toàn bộ cuộc chơi, biến TTDL thành loại hình bất động sản công nghệ cao được giới đầu tư Châu Á săn đón bậc nhất. Theo Khảo sát Ý định Đầu tư Châu Á - Thái Bình Dương 2025 của CBRE, TTDL đã vươn lên vị trí thứ hai trong danh sách các loại tài sản thay thế được ưu tiên.
Sự dịch chuyển này không chỉ là về dung lượng. Khác với TTDL truyền thống, các cụm máy chủ phục vụ AI tiêu thụ điện gấp 3–5 lần, do phải xử lý lượng tính toán khổng lồ và duy trì hệ thống làm mát liên tục. Xu hướng này đã đẩy các thị trường từng dẫn đầu khu vực như Singapore hay Hong Kong vào tình trạng thiếu điện hoặc hạn chế quỹ đất. Singapore thậm chí đã tạm ngừng cấp phép TTDL mới vì lo ngại về an ninh năng lượng.
Sự điều chỉnh của các thị trường lớn mở ra một "cửa sổ cơ hội" chưa từng có cho Việt Nam.
Mặc dù tổng công suất TTDL Việt Nam hiện tại chỉ đạt 104 MW, còn khiêm tốn so với Thượng Hải hay Singapore, nhưng thị trường đang chuẩn bị cho một cú nhảy vọt. Dự kiến, tổng công suất hoạt động sẽ tăng gấp 5,6 lần từ năm 2030 trở đi, với công suất bổ sung lên tới 589 MW. Điều này chứng tỏ Việt Nam đã bắt đầu chuyển mình quyết liệt sang tiêu chuẩn siêu quy mô (hyperscale, trên 5 MW), nơi các TTDL mới phải được thiết kế tối ưu hóa cho công suất mật độ cao (ví dụ: 20 kW/rack - rack là một khung giá đỡ vật lý, được tiêu chuẩn hóa).
Nhu cầu này không chỉ đến từ làn sóng AI toàn cầu. Nguồn cầu nội địa Việt Nam, với 80 triệu người dùng Internet, kinh tế số đặt mục tiêu GMV (giá trị hàng hóa giao dịch) thương mại điện tử đạt 35 tỷ USD vào năm 2025, cũng tạo ra lực kéo tự nhiên mạnh mẽ. Đáng chú ý, việc Trung tâm Dữ liệu Quốc gia (do Bộ Công an chủ trì) đi vào hoạt động đã tạo ra một nguồn cầu lớn, ổn định, đồng thời đặt ra tiêu chuẩn vận hành và an ninh nghiêm ngặt cho toàn thị trường.
Lợi thế "săn đất vàng" và nút thắt điện năng
Điểm hấp dẫn nhất thu hút dòng vốn quốc tế chính là lợi thế chi phí xây dựng tuyệt đối. Chi phí xây dựng TTDL hạng III tại TP. HCM/Hà Nội chỉ ở mức 7,0 triệu USD/MW, thấp hơn gần 50% so với các thị trường cấp I như Tokyo hay Singapore. Sự chênh lệch đáng kể này, kết hợp với chi phí đất đai thấp (chỉ khoảng 5% tổng CAPEX - khoản chi phí mà một công ty hoặc nhà đầu tư dùng để mua, nâng cấp, hoặc kéo dài tuổi thọ của tài sản vật chất dài hạn (tài sản cố định) nhằm sử dụng cho hoạt động kinh doanh), tạo ra tiềm năng hoàn vốn vượt trội.
Bà Dương Thuỳ Dung, Giám đốc điều hành Bộ phận Nghiên cứu và tư vấn, CBRE Việt Nam nhấn mạnh, Việt Nam hiện đang sở hữu lợi thế về chi phí xây dựng TTDL, kết hợp với nhu cầu hyperscale từ AI bùng nổ, tạo ra cơ hội đầu tư đầy tiềm năng. Điều quan trọng là các nhà đầu tư phải hợp tác chiến lược thông qua mô hình liên doanh hoặc mua lại (M&A) để điều hướng rào cản về nguồn điện và tốc độ triển khai dự án.
Tuy nhiên, cơ hội đi kèm với áp lực lớn về nguồn lực cấu trúc. Đây là một cuộc đua chiến lược giữa ba yếu tố điện – đất – AI.
Thứ nhất, áp lực nguồn điện: Một TTDL lớn có thể tiêu thụ từ 50 đến hơn 100 MW điện, tương đương mức tiêu thụ của hàng chục nghìn hộ gia đình. Các dự án điện mới cần nhiều năm để hoàn thành, trong khi nhu cầu AI tăng nhanh theo cấp số nhân. Rủi ro thiếu hụt và quá tải lưới truyền tải là thách thức hàng đầu, buộc nhà đầu tư phải cân nhắc kỹ lưỡng về địa điểm.
Thứ hai, quỹ đất sạch và pháp lý: Việc tìm kiếm quỹ đất lớn, phù hợp với quy hoạch điện năng và có pháp lý sẵn sàng là một thách thức không nhỏ. Thị trường TTDL hiện tại bị chi phối bởi các nhà mạng và doanh nghiệp nhà nước (chiếm 97% công suất), tạo ra rào cản nhập cuộc đối với các nhà đầu tư nước ngoài.
Các chuyên gia CBRE nhận định, giai đoạn 2024–2027 là "cửa sổ cơ hội" để Việt Nam bứt phá. Thành công nằm ở khả năng giải quyết đồng bộ nút thắt điện và đất.
Công thức chiến lược: M&A và thiết lập "khu công nghiệp số"
Việt Nam đang ở “thời điểm chiến lược” khi nhu cầu AI bùng nổ tạo ra sự mất cân đối lớn giữa nguồn cung nhỏ và nhu cầu tăng trưởng siêu lớn. Để tận dụng triệt để tiềm năng tăng trưởng 5,6 lần, các nhà đầu tư nước ngoài cần phải hành động quyết liệt với một chiến lược rõ ràng.
Ông Phạm Ngọc Thiên Thanh, Giám đốc Khối Nghiên cứu Trung tâm dữ liệu CBRE Việt Nam phân tích, việc tìm kiếm quỹ đất phù hợp với nguồn điện sẵn có và pháp lý sạch là thách thức không nhỏ. Trong giai đoạn 2025–2030, mô hình M&A (mua bán và sáp nhập) hoặc liên doanh sẽ là lựa chọn ưu tiên cho các nhà đầu tư nước ngoài. Chiến lược này giúp họ kiểm soát rủi ro về pháp lý, nguồn điện, và tận dụng kinh nghiệm vận hành nội địa, tăng tốc độ triển khai dự án.
Về định hướng phát triển, các điểm nóng tăng trưởng trọng yếu là TP.HCM (dự kiến tăng trưởng 811%) và các vùng lân cận như Bình Dương (dự kiến tăng trưởng 1.071%) và Hòa Lạc (Hà Nội). Đây là những khu vực có dư địa quỹ đất và khả năng quy hoạch công suất siêu lớn.
Từ góc độ vĩ mô, các chuyên gia đánh giá Việt Nam cần thực hiện ba hành động chiến lược.
Một là, ưu tiên điện năng: Thiết lập quy hoạch điện ưu tiên và ổn định cho TTDL tại những khu vực trọng điểm, giúp nhà đầu tư yên tâm về nguồn cung dài hạn.
Hai là, phát triển "khu công nghiệp số": Xây dựng các khu vực chuyên biệt tích hợp đồng bộ nguồn điện, mạng viễn thông, hệ thống làm mát và trung tâm điều hành an ninh mạng. Mô hình này giúp chuẩn hóa hạ tầng và thu hút trực tiếp các dự án hyperscale.
Ba là, tốc độ và minh bạch: Tạo cơ chế thuận lợi, nhanh chóng về thủ tục cấp phép để thu hút các tập đoàn công nghệ toàn cầu thiết lập vùng sẵn sàng (availability zones), rót vốn vào các dự án quy mô lớn.
Nếu Việt Nam tận dụng tốt "thời điểm vàng", giải quyết được nút thắt điện và đất, nước ta có thể chuyển từ thị trường mới nổi thành trung tâm dữ liệu tầm cỡ khu vực, thu hút dòng vốn hàng chục tỷ USD và nâng tầm nền kinh tế số trong thập kỷ tới. Đây là cuộc đua chiến lược của thập niên mới, đòi hỏi hành động quyết liệt và đồng bộ.
