 |
| Việc sửa đổi, bổ sung Nghị quyết 98 lần này không chỉ kế thừa thành quả của giai đoạn trước mà còn hướng đến nhiều mục tiêu lớn hơn. Ảnh: Bảo An |
Kết quả sau hai năm triển khai và yêu cầu từ bối cảnh mới
Được Quốc hội thông qua vào tháng 6/2023, Nghị quyết 98 cho phép TP.HCM áp dụng 44 cơ chế, chính sách đặc thù. Sau gần 2 năm, Thành phố đã thực hiện 36/44 cơ chế, 6 cơ chế khác đang xây dựng văn bản hướng dẫn và 2 cơ chế dừng do đã có luật mới thay thế. Nhiều chính sách bước đầu phát huy tác dụng như tăng quyền chủ động trong điều hành ngân sách, giữ lại nguồn thu từ thoái vốn doanh nghiệp nhà nước, phân cấp mạnh mẽ trong quy hoạch và quản lý đất đai.
Theo TS. Trương Minh Huy Vũ, Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển TP.HCM, các cơ chế này đã góp phần quan trọng vào phục hồi kinh tế, chuyển dịch mô hình tăng trưởng gắn với khoa học - công nghệ và đổi mới sáng tạo, đồng thời hoàn thiện hệ thống pháp luật quốc gia qua thực tiễn thí điểm.
Tuy vậy, cũng có những điểm nghẽn như nhiều cơ chế triển khai chậm do thiếu hành lang pháp lý cụ thể, hoặc khó áp dụng trong điều kiện mới sau sáp nhập. Tháng 6/2025, Quốc hội ban hành Nghị quyết 202/2025/QH15, sáp nhập TP.HCM, Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu, hình thành một thực thể đô thị - kinh tế với 12,5 triệu dân, diện tích 6.770 km² và GRDP khoảng 121 tỷ USD, chiếm gần 1/4 GDP cả nước.
Trong bối cảnh đó, nhiều chuyên gia nhận định cơ chế cũ không còn đủ sức “gánh” yêu cầu của một siêu đô thị đầu tiên tại Việt Nam. PGS.TS. Trần Hoàng Ngân nhấn mạnh, TP.HCM mới không chỉ là trung tâm kinh tế của Việt Nam mà còn phải cạnh tranh với các đô thị lớn trong khu vực như Bangkok, Jakarta. Nếu không kịp thời bổ sung chính sách vượt trội, Thành phố sẽ khó giữ được vai trò đầu tàu và cửa ngõ quốc tế.
Điểm nhấn trong đề xuất sửa đổi: Nhà đầu tư chiến lược và khu thương mại tự do
Theo dự thảo đề án, lần sửa đổi này tập trung vào hai trụ cột: hoàn thiện cơ chế chọn nhà đầu tư chiến lược và bổ sung Khu thương mại tự do (FTZ) Cái Mép Hạ.
Về nhà đầu tư chiến lược, Thành phố đề xuất mở rộng danh mục ngành nghề được áp dụng cơ chế lựa chọn đặc thù. Ngoài lĩnh vực công nghệ cao, danh mục còn bổ sung: dự án đường sắt đô thị ven sông Sài Gòn (từ 6.000 tỷ đồng trở lên); khu đô thị hỗn hợp (từ 50.000 tỷ đồng); khu liên hợp thể thao, công viên văn hóa (từ 15.000 tỷ đồng); khách sạn, khu du lịch nghỉ dưỡng, vui chơi giải trí cao cấp có casino (từ 35.000 tỷ đồng); hạ tầng khu thương mại tự do, khu công nghiệp, khu công nghệ cao (từ 30.000 tỷ đồng).
Các dự án trong danh mục ưu tiên có thể áp dụng hình thức chỉ định nhà đầu tư. Nhà đầu tư được yêu cầu giải ngân vốn trong vòng 10 năm kể từ ngày nhận đất và không được chuyển nhượng trong thời gian này, nhằm tránh tình trạng “ôm đất, găm dự án”.
Điểm mới mang tính chiến lược là thành lập FTZ Cái Mép Hạ với diện tích hơn 3.700 ha, chia thành 8 phân khu chức năng gồm cảng biển, logistics, sản xuất công nghệ cao, thương mại - dịch vụ và nhà ở. Khu thương mại tự do này áp dụng mô hình phi thuế quan, trong đó giao dịch với bên ngoài được xem là xuất nhập khẩu. Nhà đầu tư tại đây sẽ được miễn toàn bộ tiền thuê đất, thuê mặt nước (trừ các dự án nhà ở, thương mại dịch vụ), hưởng ưu đãi về thuế thu nhập doanh nghiệp và thuế thu nhập cá nhân. Thời hạn thuê đất tối đa lên tới 70 năm.
Theo Sở Tài chính TP.HCM, chính sách khu thương mại tự do được kỳ vọng sẽ biến Cái Mép Hạ thành cực tăng trưởng mới, thu hút dòng vốn quốc tế vào lĩnh vực logistics, công nghệ cao và thương mại biển, cạnh tranh với các trung tâm cảng - khu phi thuế quan lớn trong khu vực.
Kỳ vọng tại kỳ họp Quốc hội tháng 10
Thời gian chuẩn bị cho kỳ họp Quốc hội tháng 10 rất gấp rút, song theo lãnh đạo Thành phố, Đề án đã cơ bản hoàn thiện.
Ông Nguyễn Mạnh Cường, Phó Chủ tịch UBND TP.HCM khẳng định, việc sửa đổi, bổ sung Nghị quyết 98 lần này không chỉ kế thừa thành quả của giai đoạn trước mà còn hướng đến mục tiêu lớn hơn: xây dựng hành lang pháp lý cho một siêu đô thị năng động, đủ sức hút các nhà đầu tư chiến lược và cạnh tranh quốc tế.
FTZ Cái Mép Hạ cùng trung tâm tài chính quốc tế ở khu đô thị mới Thủ Thiêm hứa hẹn sẽ trở thành hai cực phát triển song hành, đưa Thành phố và vùng kinh tế phía Nam bước vào giai đoạn tăng trưởng vượt bậc.
Các chuyên gia cho rằng, nếu được thông qua, Đề án sửa đổi sẽ tạo “cú hích thể chế” mạnh mẽ, đồng bộ cùng với Nghị quyết 188 về đường sắt đô thị và Nghị quyết 222 về trung tâm tài chính quốc tế, mở ra cơ hội bứt phá mới cho TP.HCM trong thập kỷ tới.
