 |
| Nguồn vốn ODA và vốn vay ưu đãi nước ngoài đã đóng vai trò hết sức quan trọng đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam |
Phát biểu khai mạc Hội thảo, ông Nguyễn Quốc Phương - Cục trưởng Cục Quản lý nợ và Kinh tế đối ngoại thuộc Bộ Tài chính cho biết, trong hơn 30 năm qua, nguồn vốn ODA và vốn vay ưu đãi nước ngoài đóng vai trò hết sức quan trọng đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của Việt Nam. Tuy nhiên, cùng với sự phát triển mạnh mẽ của đất nước và nhu cầu ngày càng lớn từ các địa phương, doanh nghiệp, đã phát sinh một số tồn tại, hạn chế. Đặc biệt, những vướng mắc về cơ sở pháp lý liên quan đến vay ODA, vay ưu đãi cũng như sự phối hợp giữa các cơ quan, đơn vị cho thấy cần có sự điều chỉnh, đổi mới.
Đồng hành cùng quá trình cải cách của Chính phủ và sự chỉ đạo sát sao của các bộ, ngành Trung ương, Bộ Tài chính đã nỗ lực tiếp thu ý kiến của các tổ chức, cơ quan liên quan đến công tác vay vốn ODA. Qua đó, nhiều khó khăn, vướng mắc đã từng bước được tháo gỡ. Trên cơ sở đó, từ tháng 9/2025, Nghị định số 242/2025/NĐ-CP về quản lý và sử dụng vốn hỗ trợ phát triển chính thức và vay ưu đãi nước ngoài được ban hành và chính thức có hiệu lực.
Nghị định mới đã khắc phục nhiều hạn chế, tăng cường cơ sở pháp lý, bảo đảm tính minh bạch, đồng bộ, hiệu quả và phù hợp hơn với hệ thống đầu tư công. Đây cũng là minh chứng cho quyết tâm của cả hệ thống chính trị trong việc cải thiện môi trường hợp tác, tạo niềm tin cho các nhà tài trợ quốc tế cũng như các địa phương, doanh nghiệp trong nước.
Nghị định số 242 được ban hành trong bối cảnh Luật Đầu tư công số 58/2024/QH15 có hiệu lực từ ngày 1/1/2025, thay thế Luật Đầu tư công năm 2019. Luật mới đã bổ sung nhiều quy định về quản lý, sử dụng vốn ODA và vay ưu đãi, đồng thời giao Chính phủ hướng dẫn chi tiết nhiều nội dung quan trọng.
Đại diện Cục Quản lý nợ và Kinh tế đối ngoại cho biết, Nghị định số 242 tập trung vào 3 nhóm giải pháp lớn. Về đơn giản hóa thủ tục hành chính, Nghị định số 242 bãi bỏ nhiều quy định phê duyệt, thẩm định trung gian không cần thiết đối với dự án ODA, vay ưu đãi; rút gọn thủ tục điều chỉnh văn kiện dự án, chỉ yêu cầu lấy ý kiến Bộ Tài chính trong trường hợp điều chỉnh làm tăng vốn lớn; đơn giản hóa quy trình tiếp nhận khoản vay, giao kế hoạch vốn, sử dụng vốn dư, lựa chọn ngân hàng phục vụ; giảm đáng kể các trường hợp phải điều chỉnh chủ trương đầu tư, giúp đẩy nhanh tiến độ dự án.
Về đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, Nghị định số 242 trao quyền quyết định chủ trương đầu tư dự án nhóm A và nhiều dự án trước đây thuộc thẩm quyền Thủ tướng Chính phủ cho bộ, ngành, địa phương; giao cơ quan chủ quản thẩm quyền tham gia phần lớn các dự án khu vực, trừ một số lĩnh vực đặc thù; phân cấp cho cơ quan chủ quản quyết định việc sử dụng vốn dư và điều chỉnh dự án của doanh nghiệp nhà nước vay lại vốn ODA, vốn vay ưu đãi.
Đồng thời, Nghị định số 242 cũng làm rõ quy định về doanh nghiệp nhà nước sử dụng vốn vay ODA, vay ưu đãi, tạo điều kiện thuận lợi cho đầu tư công; bổ sung quy định về xử lý tài sản, trang thiết bị do nhà tài trợ bàn giao, bảo đảm cơ sở pháp lý minh bạch; có điều khoản chuyển tiếp đối với hỗ trợ ngân sách có mục tiêu; bổ sung quy định phân cấp chi ngân sách cho khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, tạo thuận lợi phát triển các lĩnh vực mới; cho phép thực hiện rút vốn trên môi trường điện tử, phù hợp xu thế chuyển đổi số và yêu cầu của nhà tài trợ.
Theo ông Nguyễn Quốc Phương, Nghị định số 242 giúp tăng cường tính chủ động, trách nhiệm các bộ ngành, địa phương; nâng cao hiệu quả sử dụng vốn ODA, vốn vay ưu đãi, góp phần tiết kiệm thời gian, chi phí trong quản lý dự án; đáp ứng yêu cầu của Luật Đầu tư công 2024, đồng bộ với các văn bản pháp luật khác, tạo môi trường pháp lý minh bạch, thông thoáng, thuận lợi hơn cho thu hút nguồn vốn nước ngoài; góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, đẩy nhanh tiến độ các chương trình, dự án trọng điểm quốc gia.
Tại Hội nghị, đại diện các bộ, ngành, địa phương, nhà tài trợ và doanh nghiệp đã trao đổi về việc hoàn thiện khung pháp lý trong quản lý, triển khai dự án đầu tư công, đặc biệt là các dự án sử dụng vốn vay và viện trợ nước ngoài. Các nội dung chính được làm rõ gồm: bỏ quy định cứng về thời gian thực hiện dự án để tăng tính linh hoạt; xem xét sử dụng văn bản cam kết của nhà tài trợ làm căn cứ phê duyệt; cần hướng dẫn cụ thể về việc ưu tiên sử dụng lực lượng quân đội; điều chỉnh cơ chế quản lý chương trình, dự án viện trợ theo quy định chung; quy định rõ thời hạn phản hồi ý kiến trong quá trình thẩm định hồ sơ; và tháo gỡ vướng mắc về cơ chế tài chính, trong đó có tỷ lệ vay lại và sự khác biệt giữa các địa phương.
