 |
| TP.HCM được coi là “siêu” đô thị đầu tiên của Việt Nam, vượt quy mô kinh tế của nhiều quốc gia ASEAN |
Quy mô mới, vị thế mới
Ba địa phương mới hình thành từ quá trình sáp nhập nói trên đều ghi nhận bước nhảy vọt về quy mô kinh tế và dân số. TP.HCM mới, hợp nhất từ TP.HCM cũ, Bình Dương và Bà Rịa - Vũng Tàu, có tổng diện tích 6.773 km², dân số 14 triệu người, GRDP ước đạt 2,716 triệu tỷ đồng, tương đương khoảng 113 tỷ USD, chiếm gần 24% GDP cả nước. GRDP bình quân đầu người khoảng 9.600 USD, vượt xa mức bình quân cả nước 4.900 USD.
Đây được coi là “siêu” đô thị đầu tiên của Việt Nam, vượt quy mô kinh tế của nhiều quốc gia ASEAN như Myanmar, Campuchia, Lào, Brunei, tiệm cận Bangkok và Jakarta. Với cấu trúc mới, TP.HCM trở thành trung tâm tài chính - công nghệ, Bình Dương giữ vai trò trung tâm công nghiệp công nghệ cao, còn Bà Rịa - Vũng Tàu phát huy thế mạnh kinh tế biển, cảng biển và du lịch nghỉ dưỡng.
Đồng Nai mới, trên cơ sở hợp nhất Đồng Nai và Bình Phước, sở hữu diện tích hơn 12.700 km², dân số khoảng 4,4 triệu người, là trung tâm công nghiệp - logistics chiến lược của vùng. Khu vực này có nhiều khu công nghiệp lớn như Nhơn Trạch, Amata, Giang Điền, cùng lợi thế kết nối Cảng hàng không quốc tế Long Thành, cảng Cái Mép - Thị Vải và hành lang kinh tế xuyên Á qua cửa khẩu Hoa Lư. Tổng GRDP của Đồng Nai và Bình Phước năm 2024 đạt khoảng 680.000 tỷ đồng, với mức tăng trưởng bình quân 7,8%/năm trong 5 năm qua.
Tương tự, Tây Ninh mới, trên cơ sở hợp nhất Tây Ninh và Long An, có diện tích hơn 8.500 km², dân số gần 3,3 triệu người, là cửa ngõ phía Tây của Vùng kinh tế trọng điểm phía Nam. Long An dẫn đầu cả nước về xuất khẩu nông sản chế biến, còn Tây Ninh giữ vai trò cửa khẩu thương mại với Campuchia và đang phát triển mạnh năng lượng tái tạo. GRDP cộng gộp năm 2024 đạt khoảng 350.000 tỷ đồng, tăng trưởng 8,2%/năm.
Các chuyên gia cho rằng, với quy mô mới, ba địa phương này sẽ có sức bật lớn hơn trong thu hút đầu tư, đặc biệt là các dự án quy mô hàng tỷ USD mà trước đây khó triển khai do hạn chế về diện tích, hạ tầng hoặc dân số.
TS. Đinh Thế Hiển, chuyên gia kinh tế nhận định, các “siêu địa phương” mới hình thành không chỉ mở rộng diện tích quản lý mà còn tạo ra động lực tăng trưởng theo quy mô lớn. Những dự án đô thị, công nghiệp hay logistics sẽ có điều kiện phát triển bài bản hơn nhờ quỹ đất rộng và hạ tầng kết nối đồng bộ.
Cộng hưởng nguồn lực, tăng trưởng bền vững
Sau sáp nhập, điểm mạnh nhất là khả năng cộng hưởng hạ tầng, nguồn lực kinh tế và không gian phát triển. Trong đó, hạ tầng giao thông liên vùng là trụ cột quyết định. TP.HCM sẽ hưởng lợi trực tiếp từ các tuyến Vành đai 3 và Vành đai 4, cao tốc Biên Hòa - Vũng Tàu, cao tốc Dầu Giây - Liên Khương, tuyến đường sắt nhẹ Thủ Thiêm - Long Thành (nếu được thông qua). Đồng Nai được kết nối đồng bộ giữa Sân bay quốc tế Long Thành, các khu công nghiệp Bình Phước và cảng biển Bà Rịa - Vũng Tàu qua mạng lưới đường bộ cao tốc và quốc lộ. Tây Ninh tận dụng được hành lang kinh tế xuyên Á, đường bộ cao tốc TP.HCM - Mộc Bài - Phnom Penh - Bà Vẹt và đường Hồ Chí Minh đoạn Đức Hòa - Chơn Thành để đẩy mạnh logistics và thương mại biên giới.
Thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) và nội địa tại 3 địa phương trên đang có dấu hiệu tích cực. Trong 7 tháng đầu năm 2025, TP.HCM đã thu hút được gần 6,2 tỷ USD vốn FDI, tăng 45,67% so với cùng kỳ năm 2024. Số liệu này bao gồm cả vốn thu hút được dưới hình thức cấp giấy chứng nhận đăng ký đầu tư và vốn thu hút qua hình thức góp vốn, mua cổ phần, mua lại phần vốn góp của doanh nghiệp trong nước. Đặc biệt, lĩnh vực công nghệ cao thu hút được hơn 1 tỷ USD vốn FDI mới và điều chỉnh, cho thấy xu hướng chuyển dịch mạnh mẽ sang các ngành có giá trị gia tăng cao.
Tính đến hết tháng 7/2025, Đồng Nai thu hút được khoảng 1,76 tỷ USD vốn FDI, trong đó có 102 dự án cấp mới với tổng vốn đăng ký đạt 807,57 triệu USD; 105 dự án tăng vốn với tổng vốn bổ sung 744,02 triệu USD. Với lợi thế về hạ tầng giao thông và vị trí chiến lược, Đồng Nai tiếp tục là điểm đến hấp dẫn đối với các nhà đầu tư trong và ngoài nước.
Cùng thời gian trên, tỉnh Tây Ninh đã thu hút trên 1,2 tỷ USD vốn FDI, nằm trong TOP 10 địa phương sau sáp nhập dẫn đầu cả nước về thu hút vốn đầu tư nước ngoài. Các dự án FDI chủ yếu tập trung vào lĩnh vực công nghiệp chế biến chế tạo, nông nghiệp công nghệ cao và năng lượng tái tạo. Đặc biệt, Tây Ninh đang phát triển mạnh các khu công nghiệp và khu kinh tế cửa khẩu, tận dụng lợi thế về vị trí gần Campuchia và các tuyến giao thông quốc tế.
Phát huy lợi thế riêng, cộng hưởng nguồn lực của các địa phương sau sáp nhập, chuỗi giá trị ngành đang dần hình thành rõ rệt. Trong đó, TP.HCM phát triển chuỗi đô thị - cảng biển - công nghiệp - dịch vụ du lịch biển; Đồng Nai hình thành chuỗi công nghiệp - logistics - nông nghiệp chế biến - xuất khẩu; Tây Ninh kết hợp nông nghiệp chế biến, năng lượng tái tạo, thương mại biên giới và logistics đường bộ quốc tế.
PGS.TS. Trần Đình Thiên, nguyên Viện trưởng Viện Kinh tế Việt Nam nhận xét, khi hợp nhất sẽ tạo ra những lợi thế mới cho các địa phương, bởi lợi thế của các bên sẽ bổ sung, hỗ trợ nhau cùng phát triển. Đơn cử như Bình Phước, với tiềm năng đất đai lớn sẽ bổ sung cho Đồng Nai đang có nhu cầu, tạo thành thế mạnh rất đặc biệt cho tỉnh Đồng Nai mới. Trong khi đó, Tây Ninh và Long An hợp nhất đang tạo ra những lợi thế để bứt phá mạnh mẽ, vì động lực phát triển và đà phát triển của Tây Ninh cũng không kém gì Long An.
Tuy nhiên, theo ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM, thách thức không nhỏ là điều phối phát triển cân bằng. Một vùng có thể quá tập trung vào đô thị - công nghiệp, trong khi vùng khác vẫn thiên về nông nghiệp. Nếu không có chiến lược phân bổ hợp lý, khoảng cách phát triển nội vùng sẽ gia tăng.
Có thể nói, TP.HCM, Đồng Nai và Tây Ninh không chỉ thay đổi diện mạo địa lý và hành chính mà còn tái cấu trúc nền kinh tế, tạo ra một không gian phát triển hoàn toàn mới cho vùng Đông Nam Bộ nói riêng và khu vực phía Nam nói chung. Quy mô kinh tế, hạ tầng liên vùng và khả năng cộng hưởng nguồn lực được kỳ vọng sẽ giúp ba địa phương này trở thành động lực tăng trưởng của cả nước trong những năm tới. Để đạt được điều đó, các chuyên gia khuyến nghị sớm hoàn thiện quy hoạch vùng, tối ưu hóa lợi thế so sánh, cải thiện môi trường đầu tư và bảo đảm sự phát triển hài hòa giữa các khu vực thành phần. Khi đó, vùng đất cũ sẽ không chỉ thay đổi diện mạo mà còn trở thành tâm điểm của một thời kỳ tăng trưởng mới.
