|
| Nhiều gói thầu tư vấn kiểm toán quyết toán dự án hoàn thành bị kiến nghị do tiêu chí về hợp đồng tương tự và nhân sự “trưởng đoàn” gây hạn chế cạnh tranh. Ảnh: NC st |
Hợp đồng tương tự mang tính khu biệt
Rào cản thứ nhất mà nhiều nhà thầu phản ánh là yêu cầu về hợp đồng tương tự. Đơn cử Gói thầu Tư vấn kiểm toán quyết toán thuộc Dự án Hệ thống thu gom và xử lý nước thải tại khu trung tâm huyện Côn Đảo, HSMT yêu cầu nhà thầu đã thực hiện hoàn thành các hợp đồng tư vấn kiểm toán quyết toán dự án hoàn thành công trình hạ tầng kỹ thuật thoát nước thải cấp III từ năm 2020 trở lại đây thuộc địa bàn biển đảo miền Đông Nam Bộ. Về tiêu chí này, một nhà thầu cho rằng, hợp đồng tương tự đang tạo ra hạn chế về vị trí địa lý.
Gói thầu Tư vấn kiểm toán quyết toán dự án hoàn thành Dự án Đường ven biển tỉnh Bình Định đoạn Cát Tiến - Diêm Vân khi mời thầu cũng nhận được đề nghị làm rõ tiêu chí hợp đồng tương tự có tính đặc thù, khác biệt. Cụ thể, HSMT yêu cầu hợp đồng tương tự là “hợp đồng có giá trị > 1,6 tỷ đồng (ký kết và thực hiện hoàn thành từ năm 2018 đến trước thời điểm đóng thầu) kiểm toán dự án đầu tư xây dựng công trình giao thông đường bộ cấp II trở lên sử dụng vốn đầu tư công, trong đó ít nhất 1 dự án có chi phí giải phóng mặt bằng > 200 tỷ đồng và có hạng mục cầu sử dụng dầm Super T”. Đồng thời, yêu cầu số lượng hợp đồng tương tự quá nhiều so với mức cần thiết (từ 3 - 4 hợp đồng mới đạt 70% số điểm đánh giá là mức điểm tối thiểu theo yêu cầu). Theo một nhà thầu, trong thực tế, một công ty kiểm toán độc lập có đầy đủ năng lực được cấp phép theo quy định của Bộ Tài chính, đã từng kiểm toán các dự án giao thông có quy mô tương tự thì hoàn toàn thực hiện tốt việc kiểm toán dự án của gói thầu này mà không cần quan tâm đến các tiêu chí đặc thù, khác biệt của dự án. Nhà thầu trúng gói thầu này là Công ty TNHH Kiểm toán AVN Việt Nam.
Gom nhiều tiêu chí vào nhân sự “trưởng đoàn”
Rào cản thứ hai liên quan đến nhân sự chủ chốt, làm khó rất nhiều nhà thầu, đặc biệt khi kết hợp với rào cản về hợp đồng tương tự.
Chẳng hạn, một gói thầu tư vấn kiểm toán báo cáo quyết toán dự án hoàn thành thuộc dự án xử lý các điểm ngập lụt trên đường tỉnh có dự toán khoảng 600 triệu đồng đưa ra một loạt yêu cầu với trưởng đoàn kiểm toán. Cụ thể: “tốt nghiệp đại học thuộc một trong các chuyên ngành kế toán hoặc kiểm toán; có chứng chỉ kiểm toán viên theo quy định của Bộ Tài chính được cấp > 20 năm kể từ ngày cấp; có giấy chứng nhận đăng ký hành nghề kiểm toán còn hiệu lực; có thẻ thẩm định viên về giá, có tên trong danh sách thẩm định viên về giá được hành nghề tại nhà thầu do Bộ Tài chính công bố còn hiệu lực; có chứng chỉ hành nghề định giá xây dựng hạng 1 còn hiệu lực; là người đại diện theo pháp luật của nhà thầu. Nhân sự không đáp ứng các yêu cầu nêu trên thì sẽ không được tiếp tục xem xét đánh giá”.
Phân tích HMST này, một cán bộ của công ty kiểm toán lớn chia sẻ, các tiêu chí như vậy sẽ loại rất nhiều công ty tham gia, dù đã từng thực hiện những gói thầu có giá trị lớn hơn nhiều, hơn nữa đó là những tiêu chí không có căn cứ hoặc chưa phù hợp pháp luật chuyên ngành. Ví dụ việc đưa ra yêu cầu có chứng chỉ kiểm toán viên > 20 năm kể từ ngày cấp là chưa rõ căn cứ. Việc yêu cầu có chứng chỉ hành nghề định giá xây dựng hạng 1 còn hiệu lực cũng không phù hợp vì đã có chuyên viên cụ thể, không nhất thiết gắn hết vào trưởng đoàn. Hay yêu cầu trưởng đoàn là người đại diện theo pháp luật của nhà thầu cũng là điều kiện hạn chế, vì đại diện pháp luật không bắt buộc phải có hết các năng lực.
Theo Thông tư số 08/2022/TT-BKHĐT, việc HSMT yêu cầu các dạng giấy phép hành nghề, chứng chỉ, chứng nhận mà pháp luật chuyên ngành không quy định; nêu rõ việc quy định hợp đồng tương tự là hợp đồng đã thực hiện trên một địa bàn cụ thể hoặc là công trình tương tự của một đơn vị cụ thể hoặc phải ký với cơ quan nhà nước được coi là những hành vi hạn chế nhà thầu.
Báo Đấu thầu cũng tiếp nhận phản ánh của nhà thầu về Gói thầu CT3-TV25 Kiểm toán quyết toán dự án hoàn thành thuộc Dự án Phát triển TP. Cần Thơ và tăng cường khả năng thích ứng của đô thị, Bên mời thầu là Ban quản lý dự án đầu tư xây dựng sử dụng nguồn vốn hỗ trợ phát triển chính thức TP. Cần Thơ. Với nhân sự trưởng đoàn, HSMT ban đầu yêu cầu phải có chứng chỉ kiểm toán quốc tế. Đồng thời, HSMT yêu cầu hợp đồng tương tự phải có hợp đồng nhóm A trở lên sử dụng vốn ODA ≥ 7,8 tỷ đồng. Nhà thầu phân tích, đây là dự án ODA nhưng các gói thầu đều tổ chức theo quy định đấu thầu trong nước, công tác kiểm toán quyết toán dự án hoàn thành được thực hiện theo Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam nên tiêu chí nêu trên là không phù hợp và gây hạn chế sự tham gia của nhà thầu.
Sau khi có công văn làm rõ, HSMT đã được sửa đổi, bỏ yêu cầu “có chứng chỉ kiểm toán quốc tế” với nhân sự trưởng đoàn, giá trị hợp đồng tương tự điều chỉnh ≥ 5,6 tỷ đồng. Ngày 31/7/2023, Gói thầu mở thầu với 2 nhà thầu tham dự là Công ty TNHH Kiểm toán AVN Việt Nam và Công ty TNHH Kiểm toán VACO. Hiện tại Gói thầu chưa công bố kết quả lựa chọn nhà thầu.
Không chỉ hai gói thầu trên, Báo Đấu thầu từng phản ánh nhiều trường hợp khác đưa ra tiêu chuẩn “kép” đối với nhân sự trưởng đoàn.
Theo một chuyên gia kiểm toán, Luật Kiểm toán độc lập không có quy định kiểm toán viên hành nghề phải có các bằng cấp, chứng chỉ chuyên môn trong lĩnh vực xây dựng, luật hoặc các lĩnh vực khác. Đồng thời, Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số 1000 - Kiểm toán báo cáo quyết toán dự án hoàn thành cũng quy định, kiểm toán viên là những người thực hiện cuộc kiểm toán, gồm thành viên ban giám đốc phụ trách tổng thể cuộc kiểm toán, kiểm toán viên hành nghề, kỹ thuật viên và các thành viên khác trong nhóm kiểm toán. Trong đó, kỹ thuật viên là các cá nhân có kỹ năng, kinh nghiệm và kiến thức chuyên môn về kinh tế, kỹ thuật xây dựng… (gọi chung là các kỹ sư chuyên ngành). Do đó, gom nhiều tiêu chí vào một nhân sự trưởng đoàn là tạo ra rào cản với nhiều nhà thầu.
