 |
| Cần khuyến khích và tạo điều kiện để doanh nghiệp tư nhân tham gia vào các lĩnh vực có tầm chiến lược như xây dựng đường sắt, hạ tầng năng lượng, hạ tầng số, sản xuất chip bán dẫn…Ảnh: Lê Tiên |
Theo ông Lê Xuân Bá, để thực hiện thắng lợi Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển KTTN, cần mạnh dạn thực hiện các giải pháp thực sự đột phá. Đầu tiên là cần kiên quyết xóa bỏ rào cản trong tư duy và nhận thức, trong đó cần mạnh dạn và kiên quyết xóa bỏ tư duy, nhận thức sợ khu vực KTTN, trong đó có doanh nghiệp tư nhân (DNTN) lớn mạnh. Cần củng cố lòng tin của cộng đồng DN nói chung, trong đó có DNTN bằng lời nói đi đôi với việc làm. Nhiều DNTN vừa qua "không chịu lớn" một phần quan trọng xuất phát từ lý do này. Nhà nước cần bảo đảm nền kinh tế vận hành thông suốt theo nguyên tắc thị trường, xóa bỏ cơ chế xin - cho, bảo đảm bình đẳng giữa các thành phần kinh tế, tạo điều kiện cho DNTN có cơ hội bình đẳng để phát triển.
TS. Lê Xuân Bá cũng khuyến nghị, cần khuyến khích và tạo điều kiện để DNTN tham gia vào các lĩnh vực có tầm chiến lược như xây dựng đường sắt, hạ tầng năng lượng, hạ tầng số, sản xuất chip bán dẫn… Nhà nước tập trung xây dựng cơ chế, chính sách bảo vệ DN Việt Nam nói chung, DN và các tổ chức kinh tế thuộc khu vực KTTN nói riêng trước các rủi ro, nhất là trong bối cảnh bất ổn do toàn cầu hóa, suy thoái kinh tế và biến động thị trường rất lớn như hiện nay…
Từ góc độ DN, ông Trần Văn Thế, Chủ tịch HĐQT Công ty Đầu tư và Phát triển InDel chỉ ra những hạn chế cả về nội tại và yếu tố bên ngoài của khối DNTN Việt Nam.
Theo đó, những hạn chế nội tại của DNTN là quy mô nhỏ và nguồn lực hạn chế; trình độ quản trị và năng lực công nghệ thấp; thiếu liên kết và hội nhập chuỗi giá trị; chất lượng nguồn nhân lực chưa đạt; văn hóa kinh doanh và ý thức pháp lý chưa cao. Các rào cản từ môi trường kinh doanh bên ngoài là thể chế và chính sách chưa thực sự hoàn thiện, thiếu ổn định và công bằng; thủ tục hành chính còn rườm rà, thực thi chính sách thiếu đồng bộ; khả năng tiếp cận nguồn lực như vốn, đất đai và nhân lực chất lượng cao còn rất hạn chế; môi trường cạnh tranh thiếu lành mạnh, chưa bình đẳng; các xu hướng phát triển mới như chuyển đổi số, chuyển đổi xanh và tiêu chuẩn ESG đặt ra thách thức lớn. Bên cạnh đó là DNTN dễ gặp vướng mắc trong thương mại hóa sản phẩm khoa học, trong việc hợp tác giữa khu vực tư nhân và đơn vị, cá nhân sở hữu tài sản trí tuệ…
Ông Trần Văn Thế kiến nghị, cần hoàn thiện thể chế theo hướng đồng bộ, minh bạch và ổn định, đặc biệt trong các lĩnh vực DN đang gặp nhiều vướng mắc như đầu tư, đất đai, tín dụng và hợp tác công tư. Các cải cách thủ tục hành chính không chỉ trên danh nghĩa mà đi vào thực chất, giúp DN tiết kiệm thời gian và chi phí tuân thủ. Tăng tỷ trọng tín dụng cho DN nhỏ và vừa và hỗ trợ lãi suất cho các dự án chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo; cải cách thủ tục thuê đất, mở rộng quỹ đất công nghiệp và đẩy mạnh chương trình đào tạo nhân lực… Nhà nước hỗ trợ tài chính cho các sáng kiến liên kết, ưu đãi thuế cho DN lớn dẫn dắt DN nhỏ và vừa, tạo điều kiện để DNTN tham gia vào các dự án đầu tư công và chuỗi cung ứng công nghiệp quốc gia. Cần đẩy mạnh truyền thông chính sách và làm rõ sự khác biệt giữa DN và người đại diện DN. Trong trường hợp người đại diện pháp luật vướng pháp lý thì DN có thể thay đổi người đại diện và tiếp tục hoạt động sản xuất, kinh doanh.
Với quan điểm tiếp cận đất đai là yếu tố then chốt đối với hoạt động sản xuất, kinh doanh của DN nhỏ và vừa, nhóm chiếm hơn 97% tổng số DN tại Việt Nam, ông Trần Xuân Lượng, Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Đánh giá thị trường bất động sản Việt Nam mong muốn có những giải pháp tháo gỡ điểm nghẽn này. Ông Lượng chỉ ra, vấn đề tiếp cận đất đai cho DN nhỏ và vừa không chỉ là câu chuyện riêng của Việt Nam mà là thách thức phổ biến ở nhiều quốc gia. Các mô hình thành công thường có 3 điểm chung: đa dạng hóa hình thức tiếp cận (giao đất trực tiếp, thuê nhà xưởng công, hợp tác xã hạ tầng); minh bạch và số hóa quy trình (giảm thủ tục giấy tờ, áp dụng “một cửa” điện tử); kiểm soát giá thuê và thời hạn hợp đồng để bảo đảm tính bền vững.
Theo đó, giải pháp ông Trần Xuân Lượng đề xuất là chuyển từ tiền kiểm sang hậu kiểm vì cơ chế tiền kiểm mất nhiều thời gian (6 - 12 tháng) và tăng chi phí tuân thủ, hậu kiểm ước tính giúp rút ngắn thời gian còn 1 - 2 tháng, giảm chi phí hành chính 20 - 30%. Cùng với đó là xây dựng, ban hành bộ tiêu chuẩn quốc gia bắt buộc liên quan đến xây dựng (an toàn, kết cấu, mật độ), hạ tầng (giao thông, điện, nước, viễn thông), vốn (năng lực đầu tư tối thiểu), môi trường (xử lý chất thải, khí thải), phòng cháy chữa cháy (yêu cầu kỹ thuật chi tiết), doanh nghiệp chỉ cần chứng minh đáp ứng tiêu chuẩn khi đăng ký, không phải xin nhiều giấy phép. Cắt giảm và hợp nhất thủ tục hành chính; minh bạch thông tin và đấu giá đất… cũng là những giải pháp quan trọng. “Thách thức đối với Việt Nam là thiết kế tiêu chuẩn khả thi và bảo đảm cơ chế hậu kiểm minh bạch, tránh lạm quyền”, ông Trần Xuân Lượng nhấn mạnh.
Trên một phương diện khác, về vấn đề khu vực kinh tế phi chính thức, GS. Trần Thọ Đạt khuyến nghị quá trình chính thức hóa cần được thực hiện theo hướng tiếp cận mềm dẻo, dựa trên nguyên tắc “thúc đẩy tự nguyện - hỗ trợ chuyển tiếp - khuyến khích tuân thủ” thay vì áp dụng các biện pháp hành chính cứng nhắc hay hình sự hóa. Trọng tâm chính sách cần hướng tới việc giảm chi phí tuân thủ, gia tăng lợi ích khi tham gia khu vực chính thức, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số và mở rộng các chính sách an sinh phù hợp.
