 |
| Dự án đầu tư phát triển hạ tầng cảng biển là một trong những lĩnh vực dự kiến phải thực hiện chấp thuận chủ trương đầu tư. Ảnh: Đông Giang |
Đơn giản thủ tục, mở rộng luồng xanh
Trình bày tờ trình của Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, việc ban hành Luật Đầu tư (sửa đổi) nhằm kịp thời tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc về thể chế, pháp luật; cắt giảm và đơn giản hóa thủ tục trong đầu tư, kinh doanh, tạo thuận lợi cho người dân, doanh nghiệp. Đồng thời, hoàn thiện các quy định về ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện và điều kiện đầu tư kinh doanh, cắt giảm một số ngành, nghề không cần thiết, bất hợp lý; hoàn thiện cơ chế phân cấp quản lý giữa các cơ quan trung ương và cơ quan địa phương trên cơ sở đảm bảo hiệu lực, hiệu quả công tác quản lý nhà nước... Việc sửa đổi sẽ giúp rút ngắn thời gian thực hiện thủ tục đầu tư, tăng tính minh bạch và nâng cao sức cạnh tranh trong thu hút đầu tư của Việt Nam.
Trong đó, Dự thảo Luật thu hẹp và làm rõ phạm vi các dự án phải thực hiện chấp thuận chủ trương đầu tư (CTCTĐT). Theo đó, chỉ CTCTĐT đối với dự án đầu tư phát triển hạ tầng trong một số lĩnh vực quan trọng, nhạy cảm như cảng biển, sân bay, viễn thông, xuất bản, báo chí…; các dự án đề xuất sử dụng đất đai, khu vực biển; các dự án ảnh hưởng lớn đến môi trường, tiềm ẩn khả năng ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường hoặc thực hiện tại khu vực có ảnh hưởng đến quốc phòng, an ninh… Đồng thời, Dự thảo Luật quy định rõ các trường hợp không thực hiện thủ tục chấp thuận chủ trương đầu tư; tiếp tục đẩy mạnh phân cấp, phân quyền chấp thuận chủ trương đầu tư.
Lý giải cho những sửa đổi này, Chính phủ cho biết, thời gian qua, có một số đề xuất bãi bỏ thủ tục CTCTĐT để giảm rào cản đầu tư do đây là thủ tục không rõ mục tiêu quản lý, không hiệu quả, không thể tiên liệu trước và chồng chéo, trùng lặp với nhiều quy định khác… Tuy nhiên, có nhiều ý kiến cho rằng nếu bỏ thủ tục này sẽ tiềm ẩn nhiều rủi ro về quản lý nhà nước, gây thiệt hại cho doanh nghiệp, làm ảnh hưởng đến môi trường đầu tư kinh doanh… Tại Kết luận số 194-KL/TW ngày 20/9/2025, Bộ Chính trị đã chỉ đạo tiếp tục quy định thủ tục CTCTĐT theo hướng thu hẹp diện dự án phải thực hiện.
Bên cạnh đó, Dự thảo Luật mở rộng cơ chế luồng xanh - thủ tục đầu tư đặc biệt quy định tại Điều 36a Luật Đầu tư năm 2020. Quy định này thời gian qua đã nhận được sự ủng hộ, đồng tình rất lớn của các nhà đầu tư và các ban quản lý khu công nghiệp, khu kinh tế. Dự thảo Luật cũng sửa đổi quy định về ngành, nghề ưu đãi đầu tư, địa bàn ưu đãi đầu tư, chính sách ưu đãi, hỗ trợ đầu tư đặc biệt; cắt giảm ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện và nhiều thủ tục khác được điều chỉnh đơn giản hóa, thông thoáng, thuận lợi cho hoạt động đầu tư.
Cắt giảm, đột phá hơn nữa để tăng cạnh tranh quốc tế
Thảo luận tại tổ, đại biểu Nguyễn Mạnh Hùng (Cần Thơ) đánh giá, những sửa đổi của Dự thảo Luật sẽ góp phần tăng cường năng lực cạnh tranh. Việt Nam đi sau, muốn đột phá trong thu hút đầu tư thì phải có cơ chế chính sách vượt trội, không chỉ so với chính bản thân chúng ta trước đây, mà phải so với các nước trong khu vực và trên thế giới.
Đại biểu Nguyễn Mạnh Hùng đánh giá cao việc Cơ quan soạn thảo mạnh dạn lược bỏ nhiều đối tượng, dự án không cần thông qua bước CTCTĐT. “Cá nhân tôi thấy chỉ có 2 nhóm dự án chắc chắn cần bước CTCTĐT là nhóm dự án liên quan vấn đề phức tạp, nhạy cảm về quốc phòng an ninh ở vị trí biên giới, một số khu vực gây tác động an ninh quốc phòng, khó kiểm soát và nhóm dự án cần áp dụng cơ chế đặc thù khác quy định của luật, pháp lệnh, nghị quyết của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, còn lại có thể nghiên cứu thêm để thu hẹp tối đa các dạng dự án phải thêm bước này”, ông Nguyễn Mạnh Hùng nêu quan điểm.
Trong báo cáo thẩm tra Dự thảo Luật, Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội đề nghị rà soát kỹ lưỡng, chỉ những trường hợp thật cần thiết mới quy định việc thực hiện theo quy trình CTCTĐT. Đồng thời, đơn giản hóa nội dung CTCTĐT, giới hạn ở những nội dung định hướng lớn, xác định rõ nội dung Nhà nước cần quản lý thông qua công cụ CTCTĐT.
Đại biểu Hoàng Văn Cường (Hà Nội) cho rằng, Dự thảo Luật đã liệt kê những dự án thuộc diện phải CTCTĐT, còn lại là không, như vậy là rõ ràng, khuyến khích nhà đầu tư bỏ tiền đầu tư. Ông Cường cũng đồng tình việc phân cấp, hạ thẩm quyền 1 cấp trong quyết định CTCTĐT để đơn giản hóa thủ tục, vì đây là CTCTĐT dự án của nhà đầu tư mang tiền đến, không phải đầu tư công. Tuy nhiên, đi đôi với phân cấp, phải có cơ chế để kiểm soát quyền lực, công khai minh bạch về quá trình và kết quả xét duyệt để bảo đảm minh bạch giữa các nhà đầu tư.
Đại biểu Nguyễn Thanh Phương (Cần Thơ) nhận định, Dự thảo Luật đã rất cởi mở trong xây dựng ưu đãi, hỗ trợ đầu tư đặc biệt. Đồng thời góp ý bổ sung thêm 1 trường hợp cho phép Thủ tướng quyết định ưu đãi, hỗ trợ đầu tư đặc biệt đối với các dự án đầu tư nước ngoài trong các lĩnh vực chiến lược có tác động lớn về kinh tế - xã hội và có thể sử dụng nguồn vốn đối ứng của Nhà nước cho các dự án này. Lý do đề xuất là trong Kỳ họp thứ 9, tại họp tổ, Thủ tướng đã chia sẻ về việc Intel cho biết muốn đầu tư chip bán dẫn và yêu cầu Việt Nam tham gia 1 khoản đối ứng, nhưng Thủ tướng không có thẩm quyền quyết định vấn đề này. Khi Intel qua Phần Lan, Thủ tướng Phần Lan đồng ý và họ đã chọn quốc gia này.
Phản hồi một số vấn đề đại biểu Quốc hội quan tâm, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, về thủ tục CTCTĐT, trong Dự thảo Luật, Bộ Tài chính đã tiếp thu đầy đủ ý kiến của cơ quan thẩm tra, Ủy ban Thường vụ Quốc hội. Danh mục dự án thuộc diện CTCTĐT đang thu hẹp đến mức tối đa, nội dung CTCTĐT đơn giản, bảo đảm các nội dung thiết yếu, cơ bản, ngắn gọn gồm quy mô, mục tiêu, địa điểm, tiến độ, thời hạn - những yếu tố cần có, cần biết, đặc biệt là khi thu hút nhà đầu tư nước ngoài gắn với các chính sách ưu đãi, ngành nghề ưu đãi. Trên cơ sở ý kiến cơ quan thẩm tra, ý kiến của đại biểu Quốc hội, Bộ Tài chính sẽ tiếp tục rà soát, quan điểm là giảm tối đa danh mục phải thực hiện thủ tục CTCTĐT, những gì cần thiết mới quy định, còn lại mở tối đa.
Về danh mục, địa bàn ưu đãi đầu tư, Dự thảo Luật chỉ quy định nguyên tắc, còn danh mục cụ thể, địa bàn sẽ chi tiết ở nghị định. Bộ trưởng Nguyễn Văn Thắng chia sẻ, khi xây dựng nghị định, cơ quan chủ trì là Bộ Tài chính sẽ lấy ý kiến rất kỹ các bộ, ngành, địa phương.
Về ngành nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện, Cơ quan soạn thảo đã rà soát hoàn thiện quy định ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện và điều kiện đầu tư kinh doanh, theo đó đã rà soát, cắt giảm 25 ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện. Tuy nhiên, 25 ngành chưa đủ, cần tiếp tục xem xét cắt giảm mạnh mẽ hơn với danh mục này. Bộ trưởng cho biết, trên cơ sở ý kiến của đại biểu Quốc hội, Bộ Tài chính sẽ chủ trì cuộc họp về nội dung này, cần thiết sẽ báo cáo Chính phủ để rà soát và tiếp tục đề nghị cắt giảm.
