 |
| Theo tính toán sơ bộ, tổng quy mô đầu tư cho hệ thống đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam trong 20 năm tới là khoảng 58 - 64 tỷ USD. Ảnh minh họa: Internet |
Đây được xem là hành lang pháp lý mới, mở ra cơ hội cho nhiều chủ thể tham gia phát triển ngành công nghiệp đường sắt của Việt Nam.
Theo đó, lần đầu tiên, các tiêu chí lựa chọn tổ chức, doanh nghiệp Việt Nam được giao nhiệm vụ hoặc được đặt hàng nhận chuyển giao công nghệ phục vụ dự án đường sắt được quy định rõ để có cơ sở đánh giá, lựa chọn được nhà đầu tư chiến lược, đủ năng lực, kinh nghiệm, tiềm lực tham gia lĩnh vực này. Cụ thể, các tổ chức, doanh nghiệp phải đáp ứng yêu cầu về năng lực vật chất và tài chính, bảo đảm nguồn nhân lực chất lượng cao; có cam kết bảo đảm hoàn thành việc tiếp nhận, làm chủ và vận hành công nghệ; có kinh nghiệm hợp tác quốc tế trong lĩnh vực chuyển giao công nghệ.
Bên cạnh đó, Nghị định trao quyền chủ động cho cấp chủ đầu tư/địa phương trong quá trình lựa chọn tổ chức, doanh nghiệp Việt Nam được giao nhiệm vụ hoặc đặt hàng nhận chuyển giao công nghệ phục vụ dự án đường sắt. Cụ thể, chủ đầu tư dự án đường sắt, UBND cấp tỉnh (đối với dự án đường sắt địa phương) được trao quyền quyết định và chịu trách nhiệm chính trong việc xác định nhu cầu và lựa chọn doanh nghiệp nhận chuyển giao công nghệ.
Theo tính toán sơ bộ, tổng quy mô đầu tư cho hệ thống đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam trong 20 năm tới là khoảng 58 - 64 tỷ USD. Trong đó, riêng chi phí công nghệ, bao gồm đầu máy, toa xe, tín hiệu, điều khiển, đường ray, hệ thống an toàn… chiếm từ 35 - 40% tổng mức đầu tư. Đối với đường sắt đô thị ở Hà Nội, TP.HCM và các đô thị loại 1, tổng vốn cho giai đoạn 2030 - 2050 vào khoảng 40 tỷ USD. Như vậy, riêng đầu tư hạ tầng đường sắt có quy mô dự kiến hơn 100 tỷ USD, mở ra cơ hội lớn cho doanh nghiệp trong nước tham gia sâu vào chuỗi giá trị từ thi công, cung ứng đến vận hành nhờ các cơ chế, chính sách ưu đãi và khung pháp lý mới.
Trên thực tế, nhiều doanh nghiệp Việt Nam đã và đang chủ động hợp tác với các đối tác quốc tế nhằm tiếp nhận chuyển giao công nghệ tiên tiến, hướng tới nội địa hóa sản xuất đầu máy, toa xe cho đường sắt đô thị và đường sắt tốc độ cao. Các kế hoạch đầu tư xây dựng tổ hợp công nghiệp đường sắt cũng đang được nghiên cứu và triển khai. Đã có doanh nghiệp đầu tư các dự án sản xuất thép ray và các sản phẩm thép đặc chủng phục vụ đường sắt tốc độ cao và đường sắt đô thị cũng như bày tỏ khả năng tham gia các mảng có hàm lượng công nghệ cao như tín hiệu, điều khiển…
Tại TP.HCM thời gian qua ghi nhận nhiều nhà đầu tư đề xuất dự án đường sắt đô thị. Phó Chủ tịch UBND TP.HCM Bùi Xuân Cường cho biết, ngày 5/12/2025, Thành phố đã chấp thuận Công ty CP Đầu tư và Phát triển đường sắt cao tốc Vinspeed là nhà đầu tư thực hiện Dự án Đường sắt Bến Thành - Cần Giờ với chiều dài tuyến chính hơn 54 km, tốc độ thiết kế 350 km/h. Dự án đang được TP.HCM khẩn trương triển khai để động thổ vào ngày 19/12/2025.
Lãnh đạo TP.HCM cho biết, Dự án được áp dụng các chính sách, cơ chế đặc thù để đẩy nhanh tiến độ, rút ngắn thủ tục. Đây là dự án “mở hàng” cho việc chuyển giao lĩnh vực metro cho khối tư nhân tham gia về phần vốn, từ đó triển khai loạt dự án tiếp theo một cách bài bản hơn.
Sở Tài chính TP.HCM thông tin thêm, Thành phố đang thẩm định, xin ý kiến bộ, ngành đối với 4 dự án metro do 4 tập đoàn lớn trong nước đề xuất. Cụ thể, Liên danh DonaCoop - VinaCapital đề xuất tuyến Metro Suối Tiên - Long Thành (Đồng Nai) theo phương thức PPP. Tập đoàn Sovico đề xuất nghiên cứu đầu tư tuyến Metro số 4 (Đông Thạnh - Hiệp Phước) theo phương thức PPP hoặc đầu tư trực tiếp. Tập đoàn Trường Hải (Thaco) đề xuất nghiên cứu tuyến Metro số 2 (đoạn Bến Thành - Tham Lương, Bến Thành - Thủ Thiêm) và đường sắt Thủ Thiêm - Long Thành. Tập đoàn Masterise đề xuất đầu tư tuyến Metro số 3 (Hiệp Bình Phước - An Hạ) theo phương thức PPP.
Tại Hà Nội, Dự án Tuyến đường sắt đô thị số 5 Văn Cao - Ngọc Khánh - Láng - Hòa Lạc với tổng vốn đầu tư gần 74.000 tỷ đồng sẽ được khởi công vào ngày 19/12/2025. Mới đây, Ban Quản lý đường sắt đô thị TP. Hà Nội vừa phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu thực hiện Gói thầu TP1-07 Thi công san nền, xử lý đất yếu Depot Sơn Đồng của Dự án thành phần 1 thuộc Tuyến đường sắt đô thị số 5. Theo đó Liên danh Công ty CP FECON - Tổng công ty Xây dựng Trường Sơn được chỉ định thầu với giá 803,061 tỷ đồng (giá gói thầu 819,609 tỷ đồng), thời gian thực hiện 24 tháng.
Ban Quản lý đường sắt đô thị TP. Hà Nội cho biết, Gói thầu được chỉ định thầu theo Nghị quyết của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù, đặc biệt để phát triển hệ thống mạng lưới đường sắt đô thị tại Hà Nội và TP.HCM.
