 |
| Chuyển đổi số và chuyển đổi xanh là khoản đầu tư chiến lược mang lại lợi ích lâu dài, bền vững cho mỗi doanh nghiệp |
Xin ông chia sẻ những thách thức lớn khiến doanh nghiệp Việt Nam nên, thậm chí nhất thiết phải tìm kiếm động lực tăng trưởng mới?
Doanh nghiệp Việt Nam hiện nay đang đối diện đồng thời nhiều thách thức lớn.
Thứ nhất, bối cảnh cạnh tranh ngày càng khốc liệt khi các tập đoàn đa quốc gia với lợi thế về vốn, công nghệ và quản trị đang thâm nhập sâu vào thị trường nội địa. Thứ hai, áp lực từ các chuẩn mực quốc tế về phát triển bền vững và xanh hóa đang gia tăng, đặc biệt khi các thị trường xuất khẩu lớn như EU hay Mỹ áp dụng cơ chế thuế carbon và các yêu cầu minh bạch chuỗi cung ứng. Thứ ba, biến động kinh tế, địa chính trị toàn cầu làm chuỗi cung ứng thay đổi. Thứ tư, khoảng cách về năng lực số, quản trị và nhân lực so với các nền kinh tế trong khu vực vẫn còn lớn, khiến khả năng bắt nhịp xu thế mới bị hạn chế.
Theo quan sát của Deloitte, một trong những thách thức lớn nhất lại nằm ở việc nhiều doanh nghiệp chưa xây dựng được tầm nhìn chiến lược dài hạn và thiếu nguồn lực để triển khai các chương trình chuyển đổi quy mô lớn. Nếu không nhanh chóng vượt qua những điểm nghẽn này, không gian tăng trưởng của doanh nghiệp Việt rất dễ bị thu hẹp trong giai đoạn 5 đến 10 năm tới.
Bên cạnh những nhân tố truyền thống là vốn, nhân lực, tài nguyên..., đâu là những xu thế mới sẽ ảnh hưởng hoặc định hình mô hình tăng trưởng của doanh nghiệp Việt Nam trong thời gian tới, theo ông?
Mô hình tăng trưởng của doanh nghiệp Việt Nam đang và sẽ được định hình lại bởi một mệnh lệnh chiến lược: chuyển đổi kép, tức là sự hội tụ của chuyển đổi số và chuyển đổi xanh. Chúng tôi nhìn nhận điều này qua 3 lăng kính chính.
Thứ nhất là tái cấu trúc mô hình kinh doanh dựa trên dữ liệu. Không chỉ là công cụ, AI và Big Data đang trở thành tài sản chiến lược. Các doanh nghiệp thành công không bán sản phẩm mà bán giải pháp được cá nhân hóa, tối ưu vận hành theo thời gian thực và tạo ra doanh thu từ chính dữ liệu họ sở hữu.
Thứ hai, ESG (môi trường - xã hội - quản trị) sẽ trở thành một đòn bẩy cạnh tranh và là một chiến lược về vốn. Các tiêu chuẩn xanh không còn là rào cản chi phí mà là "tấm vé" để tham gia vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Quan trọng hơn, đây là chìa khóa để tiếp cận các dòng vốn xanh và công cụ tài chính bền vững.
Thứ ba, vị thế của Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu sẽ được nâng cao. Chiến lược ‘China+1’ không chỉ mang ý nghĩa về việc dịch chuyển sản xuất mà còn có giá trị trong việc tìm kiếm một mắt xích thông minh và bền vững. Điều này đòi hỏi doanh nghiệp Việt phải minh bạch hóa chuỗi cung ứng bằng công nghệ số và tuân thủ các tiêu chuẩn sản xuất xanh như một yêu cầu bắt buộc.
Chúng tôi nhận thấy, những doanh nghiệp tiên phong kết hợp số hóa và xanh hóa sẽ có lợi thế vượt trội. Họ không chỉ nâng cao hiệu quả vận hành mà còn xây dựng được thương hiệu có sức cạnh tranh trên sân chơi khu vực và toàn cầu.
Ở góc độ chiến lược, doanh nghiệp Việt Nam cần bắt đầu từ đâu để bước vào và tận dụng cơ hội từ chuyển đổi kép, thưa ông?
Điều quan trọng nhất là doanh nghiệp cần xác định tầm nhìn và ưu tiên dài hạn, thay vì coi chuyển đổi số hay chuyển đổi xanh là những dự án đơn lẻ. Thứ hai, doanh nghiệp cần đánh giá hiện trạng, đo lường tác động về các vấn đề môi trường - xã hội để nắm bắt rủi ro và cơ hội về phát triển bền vững. Trên cơ sở đó, việc thứ ba cần thực hiện là đánh giá năng lực hiện tại về công nghệ, quản trị, tài chính và nhân sự để biết mình đang ở đâu, từ đó xây dựng lộ trình phù hợp. Thứ tư, doanh nghiệp cần bắt đầu bằng những sáng kiến có tác động rõ rệt và dễ đo lường, ví dụ số hóa quy trình lõi hoặc triển khai hệ thống quản lý năng lượng để tạo niềm tin và động lực nội bộ.
Thành công sẽ đến khi có sự cam kết mạnh mẽ từ lãnh đạo cấp cao, đồng thời huy động hệ sinh thái đối tác, từ công nghệ, tài chính đến tư vấn để đi cùng trên chặng đường này. Như vậy, doanh nghiệp không chỉ tận dụng được cơ hội tăng trưởng mới, mà còn tạo nền tảng cạnh tranh bền vững trong giai đoạn 5 đến 10 năm.
Từ thực tế hoạt động của Deloitte, mong ông chia sẻ một vài câu chuyện cụ thể cho thấy sức sống của doanh nghiệp trên hành trình chuyển đổi?
Thực tế cho thấy những doanh nghiệp đi sớm trong hành trình chuyển đổi số hoặc chuyển đổi xanh đều tạo ra khác biệt rõ rệt.
Một ví dụ điển hình là Telkomsel - nhà cung cấp viễn thông lớn nhất Indonesia. Doanh nghiệp này đã hợp tác với chúng tôi để triển khai tự động hóa quy trình bằng robot (Robotic Process Automation), nhờ đó mỗi tháng xử lý được hàng nghìn hóa đơn mà trước đây cần rất nhiều nhân sự. Doanh nghiệp cũng cắt giảm tới 90% số giờ làm thêm, đồng thời nâng cao chất lượng dịch vụ khách hàng và gia tăng tính chính xác ghi nhận doanh thu của doanh nghiệp hoặc chi phí của người dùng.
Ở lĩnh vực chuyển đổi xanh, chúng tôi cũng hỗ trợ một tập đoàn sản xuất lớn tại Thái Lan thông qua chương trình Greenhouse Singapore, giúp họ xây dựng hệ thống KPI về môi trường, đo lường và báo cáo phát thải theo chuẩn quốc tế, từ đó đáp ứng các yêu cầu khắt khe của thị trường xuất khẩu.
Chuyển đổi số giúp doanh nghiệp tối ưu vận hành, khai thác dữ liệu và mở ra mô hình kinh doanh mới, trong khi chuyển đổi xanh là yêu cầu bắt buộc từ thị trường và khách hàng toàn cầu. Những ví dụ trên cho thấy số hóa và xanh hóa không còn là lựa chọn mà là động lực cốt lõi để doanh nghiệp vừa nâng cao hiệu quả hoạt động, vừa khẳng định vị thế cạnh tranh bền bỉ trên thị trường.
Theo chúng tôi, công nghệ số giúp đo lường và minh bạch hóa chỉ số xanh, còn xanh hóa thúc đẩy doanh nghiệp ứng dụng công nghệ số. Chính vì vậy, đây là lộ trình song hành, không thể đảo ngược nếu doanh nghiệp muốn duy trì sức cạnh tranh.
Thực tế mỗi tháng nền kinh tế nước ta có thêm hàng chục nghìn doanh nghiệp mới, nhưng cùng với đó, cũng có hàng chục nghìn doanh nghiệp rời khỏi thương trường. Vậy người lãnh đạo phải làm thế nào tăng khả năng vượt khó để trụ lại và xây dựng được lợi thế cạnh tranh cho doanh nghiệp?
Thách thức hôm nay không chỉ là phép thử về khả năng ứng phó mà còn là cơ hội để doanh nghiệp tái định vị chiến lược và khẳng định vị thế mới. Lãnh đạo doanh nghiệp cần nhìn nhận thách thức như một động lực thay đổi tất yếu thay vì rào cản phải né tránh; chuyển đổi nên được xác định là một khoản đầu tư chiến lược với lợi ích lâu dài thay vì cho rằng, đó là một khoản chi phí tốn kém làm giảm lợi nhuận hiện tại.
Việc đầu tư đúng vào công nghệ, con người và năng lực quản trị sẽ tạo ra nền tảng cho tương lai doanh nghiệp, gây dựng niềm tin cho phát triển dài hạn. Đồng thời, sự kiên định với mục tiêu phát triển bền vững, gắn chuyển đổi số với chuyển đổi xanh sẽ giúp doanh nghiệp có nhiều cơ hội vượt qua khó khăn thương trường và xây dựng lợi thế cạnh tranh trên cả thị trường trong nước và quốc tế.
