 |
| Một trong những bến cảng thuộc hệ thống cảng Vũng Áng - Sơn Dương tại Hà Tĩnh. Ảnh: Hà Minh |
Những “siêu” cảng biển mới
Theo tiến độ đầu tư đã được công bố, từ năm 2026 - 2028, có ít nhất 2 cảng quy mô lớn đáp ứng tàu 100.000 tấn cùng lúc được đưa vào khai thác ven biển Hà Tĩnh và Quảng Trị. Trong đó, tại Hà Tĩnh, Công ty CP Đầu tư khu công nghiệp Vinhomes Hà Tĩnh đặt mục tiêu trong quý II/2028 sẽ hoàn thành và đưa vào khai thác Cảng quốc tế Sơn Dương. Dự án này được UBND tỉnh Hà Tĩnh chấp thuận chủ trương đầu tư giữa tháng 11/2025. Với số vốn đầu tư dự kiến khoảng 8.866 tỷ đồng, Cảng Sơn Dương sử dụng diện tích khoảng 123,5 ha cho các hạng mục: bến cảng, khu vực biển, hạ tầng kết nối. Cảng được đầu tư 3 cầu cảng tổng chiều dài 1,05 km, có khả năng tiếp nhận tàu tổng hợp, container trọng tải đến 100.000 tấn hướng đến công suất khai thác theo thiết kế khoảng 9,04 - 11,3 triệu tấn/năm.
Cùng với cảng biển Sơn Dương của Hà Tĩnh, tại Quảng Trị hiện có 2 dự án cảng biển lớn đang được đầu tư xây dựng ở hai đầu Nam - Bắc của Tỉnh. Ở phía Bắc, Dự án Bến cảng tổng hợp quốc tế Hòn La 2.299 tỷ đồng đang được xây dựng trên diện tích 39,22 ha, tổng công suất 9 triệu tấn/năm. Trong đó, giai đoạn 1 xây dựng 2 bến cảng tiếp nhận tàu tổng hợp có trọng tải đến 50.000 tấn, tàu hàng rời trọng tải đến 70.000 tấn, công suất dự kiến đạt 3 triệu tấn/năm và đón tàu du lịch biển trọng tải lớn. Ở phía Nam Quảng Trị, “siêu” Dự án Cảng Mỹ Thủy diện tích 685 ha, quy mô 10 bến cho tàu đến 100.000 DWT với tổng mức đầu tư 15.000 tỷ đồng cũng đang được thi công. Dự án do Công ty CP Liên doanh Cảng quốc tế Mỹ Thủy làm chủ đầu tư. Trong giai đoạn 1, có 4 bến cho tàu đến 100.000 DWT với tổng mức đầu tư 5.902 tỷ đồng đang được nhà đầu tư lên kế hoạch đưa vào hoạt động cuối quý I/2026.
Tại Huế, cấp thẩm quyền đã ký văn bản đề nghị Bộ Xây dựng xem xét, cho ý kiến chấp thuận chủ trương đầu tư cụm bến cảng Phong Điền với tổng vốn hơn 6.445 tỷ đồng, xây dựng 2 bến tiếp nhận tàu từ 5.000 tấn, cùng khu neo chuyển tải cho tàu 50.000 tấn giai đoạn từ 2021 - 2025 với công suất thiết kế các giai đoạn 10,32 triệu tấn/năm. Dự án này đang nhận được sự quan tâm của nhóm nhà đầu tư: Công ty CP Tập đoàn Đầu tư Việt Phương - Công ty CP Stavian VP - Công ty CP VP Silica - Công ty CP Liên danh Cảng quốc tế Mỹ Thủy và một nhà đầu tư độc lập là Công ty CP Đầu tư PTS Viễn Đông.
Hướng đến nguồn hàng từ các hành lang kinh tế?
Định hướng chung về thị trường hàng hóa mà các dự án cảng biển này đặt ra là sẽ khai thác từ các khu công nghiệp (KCN), khu kinh tế (KKT) trên địa bàn tỉnh, khu vực và vươn sang thị trường nước ngoài theo biên giới phía Tây Việt Nam thông qua hạ tầng đường bộ trục ngang đã, đang và sắp được đầu tư.
Cảng Sơn Dương định hướng phục vụ phát triển công nghiệp, logistics của Hà Tĩnh, Bắc Trung Bộ và thị trường nước bạn Lào. Cảng Hòn La và Cảng Mỹ Thủy nhắm đến thị trường KCN, KKT tại Quảng Trị và thị trường Lào, Thái Lan, Myanmar thông qua các cửa khẩu quốc tế Cha Lo, Lao Bảo, La Lay, kết hợp khai thác hàng hóa tại 2 cảng hàng không Đồng Hới và Quảng Trị.
Đại diện nhà đầu tư Cảng Mỹ Thủy cho biết, tương lai của 2 cảng biển này rộng mở hơn khi Chính phủ đang chủ trương nghiên cứu xây dựng đường sắt nối Cảng Mỹ Thủy với Cửa khẩu quốc tế Lao Bảo. Phía bên kia biên giới, tuyến đường sắt từ Mukdahan kết nối tuyến vận tải đường sắt Bangkok - Nong Khai (Thái Lan) - Viêng Chăn (Lào) - Côn Minh (Trung Quốc) đang được triển khai xây dựng.
Để kết nối thông thương và đón đầu hàng hóa tại các thị trường này, tuyến Quốc lộ 9 - hành lang kinh tế Đông - Tây (EWEC) qua Quảng Trị đã được Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB) tài trợ đầu tư với chiều dài gần 1.300 km (tính từ Cảng Mỹ Thủy), nối Thái Bình Dương và Ấn Độ Dương. Theo Sở Công Thương Quảng Trị, kế hoạch kéo dài tuyến cao tốc Ấn Độ - Myanmar - Thái Lan (dài gần 1.400 km) sang Lào, Việt Nam và Campuchia thực hiện theo Hiệp định thương mại hàng hóa ASEAN - Ấn Độ ký năm 2009 cũng đã được Ấn Độ đề ra. Tuyến hành lang này sẽ kết nối EWEC đến Việt Nam qua Cửa khẩu quốc tế Lao Bảo.
Đại diện Hiệp hội Cảng biển Việt Nam cho hay, hầu hết các tỉnh, thành ven biển miền Trung đều có cảng biển nước sâu phục vụ cho nguồn hàng địa phương từ các KKT, KCN và kết nối với luồng hàng hóa tiềm năng trên hành lang kinh tế Đông - Tây phục vụ chuyển tiếp hàng hóa cho Lào và các tỉnh Đông Bắc Thái Lan. Tuy nhiên, các cảng biển này có điểm chung đều là cảng tổng hợp, không chuyên biệt cho loại hàng hóa cụ thể nào, dễ bị khách hàng chia tách, dùng chính lợi thế của cảng này thành công cụ đàm phán với các cảng kia.
Để phát triển bền vững cảng biển, Hiệp hội đề xuất xây dựng trung tâm điều phối logistics khu vực nhằm hỗ trợ, gắn kết các cảng biển với các hình thức vận tải khác, đồng thời giám sát, điều phối và đưa ra khuyến nghị cần thiết trong quá trình thực hiện dịch vụ của các cảng, trong đó chú trọng việc cạnh tranh về chất lượng dịch vụ, tránh cạnh tranh về giá.
