Xây cơ chế đặc thù cho đặc khu Phú Quốc bứt phá

Dự thảo Đề án Phát triển tổng thể đảo Phú Quốc đến năm 2040, tầm nhìn đến năm 2050 đưa ra nhiều dự án ưu tiên đầu tư. Ảnh: Lê Tiên

Đề xuất loạt cơ chế và dự án ưu tiên đầu tư

Ngoài tầm nhìn nêu trên, trong hồ sơ xây dựng Đề án được UBND tỉnh Kiên Giang (nay là tỉnh An Giang) gửi xin ý kiến bộ, ngành (Văn bản số 1782/UBND-KT ngày 30/6/2025) còn xác định, đến năm 2050, Phú Quốc hội tụ đầy đủ các chức năng của một đô thị hiện đại, thông minh, tăng trưởng xanh, thích ứng hiệu quả với biến đổi khí hậu, khai thác bền vững tiềm năng biển đảo và bảo vệ hệ sinh thái tự nhiên; là điểm đến toàn cầu cho du lịch nghỉ dưỡng, chăm sóc sức khỏe kết hợp công nghệ cao; là trung tâm giao lưu văn hóa quốc tế giàu bản sắc dân tộc; là nơi đáng sống với chất lượng cuộc sống cao, môi trường trong lành, kết cấu hạ tầng hiện đại, an ninh quốc phòng vững chắc. Phát triển Phú Quốc dựa trên mô hình đô thị biển tiên tiến, quản lý thông minh, sáng tạo, thúc đẩy đổi mới công nghệ, kinh tế số và các ngành kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn; đồng thời xây dựng bản sắc đô thị biển đặc sắc, tạo sức hấp dẫn mạnh mẽ đối với cư dân, doanh nghiệp và du khách toàn cầu.

Danh mục các dự án ưu tiên đầu tư tại Dự thảo Đề án có nhiều dự án lớn được các nhà đầu tư quan tâm như: Khu công nghiệp, cụm công nghiệp Hàm Ninh, Khu trung tâm đô thị hỗn hợp phát triển mới Bãi Đất Đỏ - Khu đô thị An Thới, Khu vực trung tâm hỗn hợp phát triển mới sân bay cũ (Dương Đông), Khu phi thuế quan Phú Quốc, Trung tâm logistics, các khu du lịch vui chơi giải trí tại Bãi Thơm, Gành Dầu, Rạch Tràm, Rạch Vẹm, Bãi Dài, Vũng Bầu, Cửa Cạn, Bãi Sao, trường quốc tế, bệnh viện quốc tế… Ngoài ra, hàng loạt dự án hạ tầng kỹ thuật thuộc các nhóm ngành như cấp thoát nước, giao thông, cấp điện, thoát nước thải - vệ sinh môi trường… cũng được ưu tiên đầu tư.

Đáng chú ý, Dự thảo Đề án đề xuất 10 nhóm cơ chế, chính sách đặc thù áp dụng đối với đặc khu Phú Quốc gồm: thị thực; thuế, phí, lệ phí; hoạt động casino; quản lý tài chính, ngân sách nhà nước; quản lý quy hoạch, đô thị, tài nguyên và môi trường; bất động sản; khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo; quản lý đầu tư; khu thương mại tự do thế hệ mới; cơ chế, chính sách lựa chọn, ưu đãi và trách nhiệm của nhà đầu tư chiến lược.

Với nhóm cơ chế, chính sách lựa chọn, ưu đãi và trách nhiệm của nhà đầu tư chiến lược, Dự thảo Đề án đề xuất danh mục 4 ngành, nghề ưu tiên thu hút đầu tư vào Phú Quốc. Một là, đầu tư xây dựng trung tâm đổi mới sáng tạo, trung tâm nghiên cứu và phát triển (R&D); trung tâm dữ liệu lớn; đầu tư nghiên cứu và hỗ trợ chuyển giao công nghệ cao trong lĩnh vực công nghệ thông tin, công nghệ sinh học, công nghệ môi trường, có quy mô vốn đầu tư từ 3.000 tỷ đồng trở lên. Theo đó, nhà đầu tư chiến lược phải đáp ứng điều kiện có vốn điều lệ từ 500 tỷ đồng trở lên và có kinh nghiệm đầu tư dự án trong lĩnh vực tương tự có tổng vốn đầu tư từ 2.000 tỷ đồng trở lên.

Hai là, dự án đầu tư xây dựng trường đại học, bệnh viện, trung tâm chăm sóc sức khoẻ, điều dưỡng tầm cỡ quốc tế... có quy mô đầu tư từ 4.500 tỷ đồng trở lên. Nhà đầu tư chiến lược phải đáp ứng điều kiện có vốn điều lệ từ 800 tỷ đồng trở lên và có kinh nghiệm đầu tư dự án trong lĩnh vực tương tự có tổng vốn đầu tư từ 3.000 tỷ đồng trở lên.

Ba là, Dự án đầu tư Trung tâm tài chính khu vực có quy mô đầu tư 65.000 tỷ đồng (2,5 tỷ USD) trở lên. Nhà đầu tư chiến lược phải đáp ứng điều kiện có vốn điều lệ từ 10.000 tỷ đồng trở lên hoặc có tổng tài sản từ 20.000 tỷ đồng trở lên và có kinh nghiệm đầu tư dự án trong lĩnh vực tương tự có tổng vốn đầu tư từ 40.000 tỷ đồng trở lên.

Bốn là, Dự án hình thành cụm đảo nhân tạo trên biển có quy mô đầu tư từ 90.000 tỷ đồng (3,5 tỷ USD) trở lên. Nhà đầu tư chiến lược phải đáp ứng điều kiện có vốn điều lệ từ 30.000 tỷ đồng trở lên và có kinh nghiệm đầu tư dự án trong lĩnh vực tương tự có tổng vốn đầu tư từ 60.000 tỷ đồng trở lên.

Kỳ vọng chính sách tạo “bệ phóng” cho Phú Quốc vươn tầm

Về thủ tục đầu tư, Dự thảo Đề án đề xuất cho phép chỉ định nhà đầu tư thực hiện các dự án thuộc danh mục ngành, nghề ưu tiên thu hút đầu tư. Đối với các dự án đầu tư kinh doanh kết cấu hạ tầng các khu chức năng trong khu kinh tế phù hợp với quy hoạch chung xây dựng khu kinh tế đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt thì cho phép Tỉnh lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án mà không bị ràng buộc bởi các quy định về quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất. Dự thảo Đề án cũng đề xuất nhà đầu tư chiến lược được hưởng các chính sách ưu đãi như: miễn toàn bộ tiền thuê đất; miễn, giảm thuế thu nhập doanh nghiệp; miễn thuế nhập khẩu đối với máy móc, thiết bị để thực hiện dự án…

Dự thảo Đề án chỉ rõ, nhóm cơ chế, chính sách lựa chọn, ưu đãi và trách nhiệm của nhà đầu tư chiến lược có nhiều tác động tích cực như: tăng cường uy tín và thu hút đầu tư; tăng cường nguồn vốn ổn định; chuyển giao công nghệ và quản trị hiện đại; đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án; tăng cường thu hút đầu tư chiến lược; kích thích phát triển thị trường lao động và dịch vụ; thúc đẩy đầu tư chiến lược và FDI lớn; gia tăng nguồn thu ngân sách gián tiếp; phát triển hạ tầng lan tỏa…

Bên cạnh đó, những tác động tiêu cực cũng được nhận diện như việc thiếu cơ chế kiểm soát lạm dụng ưu đãi có thể tạo kẽ hở để một số doanh nghiệp lợi dụng chính sách; mất cân đối ngân sách địa phương khi áp dụng chính sách miễn thuế và tiền thuê đất quy mô lớn nếu không có quy hoạch tài chính tốt. Về mặt xã hội có nguy cơ phát sinh tệ nạn, đặc biệt từ hoạt động casino nếu không được kiểm soát tốt; gia tăng phân hóa giàu - nghèo nếu thiếu chính sách hỗ trợ tái định cư, đào tạo nghề, bảo vệ người yếu thế.

Theo một số nhà nghiên cứu, Đề án Phát triển tổng thể đảo Phú Quốc đến năm 2040, tầm nhìn đến năm 2050 sẽ được các cơ quan hữu trách soi chiếu từ nhiều góc độ để có điều chỉnh và đưa ra các khuyến nghị lựa chọn phù hợp, tối ưu, thiết kế “bệ phóng” để đặc khu Phú Quốc trở thành một đô thị đảo đẳng cấp quốc tế.