 |
| Việt Nam hội tụ chi phí thấp, lao động dồi dào, dòng vốn FDI mạnh và hạ tầng công nghiệp ngày càng đạt chuẩn quốc tế |
Thuế quan mới của Mỹ và làn sóng dịch chuyển chuỗi cung ứng
Cushman & Wakefield Việt Nam nhận định, khi mức thuế mới của Mỹ chính thức có hiệu lực từ ngày 1/8/2025, các doanh nghiệp châu Á buộc phải rà soát lại toàn bộ chiến lược sản xuất và chuỗi cung ứng. Giữa bối cảnh căng thẳng thương mại leo thang, Việt Nam nổi lên như một điểm đến chiến lược, không chỉ để giảm thiểu rủi ro thuế quan mà còn để gia tăng hiệu quả hoạt động.
Ban đầu, dự thảo áp thuế 46% đối với hàng hóa từ châu Á khiến nhiều tập đoàn toàn cầu lo ngại. Sau quá trình đàm phán, mức áp dụng thực tế giảm còn 20% – tuy cao hơn trước nhưng vẫn trong ngưỡng “có thể chịu đựng được”. Quyết định này đã khôi phục niềm tin quốc tế, đồng thời thúc đẩy dòng vốn quay lại khu vực Đông Nam Á, trong đó Việt Nam trở thành tâm điểm.
Chiến lược “China Plus One” vốn đã hình thành từ hơn một thập kỷ nay – khi chi phí tại Trung Quốc tăng và thương chiến Mỹ - Trung bùng phát – giờ đây càng được đẩy nhanh nhờ chính sách thuế quan mới của Mỹ. Nhiều tập đoàn không chỉ tính chuyện chuyển khâu lắp ráp cuối cùng, mà còn xem xét dịch chuyển cả chuỗi cung ứng sang các nước khác.
Trong cuộc cạnh tranh này, mỗi nền kinh tế Đông Nam Á đều có lợi thế riêng: Thái Lan và Malaysia tập trung vào hạ tầng, Indonesia khai thác thị trường lao động trẻ. Việt Nam lại nổi bật với chi phí nhân công cạnh tranh, logistics ngày càng hoàn thiện, vị trí vừa giáp Trung Quốc vừa nằm trên tuyến hàng hải trọng yếu, cùng môi trường chính trị ổn định.
“Xu hướng dịch chuyển không chỉ dừng lại ở lắp ráp, mà nhiều doanh nghiệp đã cân nhắc chuyển cả chuỗi cung ứng sang Việt Nam”, bà Trang Bùi, Tổng giám đốc Cushman & Wakefield Việt Nam chia sẻ. Theo bà, nhu cầu về nhà xưởng xây sẵn chất lượng cao đang tăng nhanh, trở thành “xương sống” cho làn sóng FDI mới.
Nhà xưởng thế hệ mới – “lá bài” cạnh tranh trong chuỗi cung ứng toàn cầu
Từ năm 2017 đến nay, nguồn cung nhà xưởng xây sẵn tại Việt Nam tăng mạnh, đạt khoảng 11 triệu m² vào quý II/2025, với tỷ lệ lấp đầy trên 85%. Các trung tâm lớn tập trung ở TP.HCM, Đồng Nai, Bắc Ninh và Hải Phòng, hình thành những cụm công nghiệp thu hút FDI quy mô.
Nếu trước đây, hạn chế về kỹ thuật khiến Việt Nam khó tiếp nhận các ngành công nghệ cao, thì hiện tại, tiêu chuẩn nhà xưởng đã tiệm cận quốc tế. Nhiều dự án áp dụng kết cấu thép tiền chế, sàn chịu tải trọng từ 1.000–4.000 kg/m², chiều cao linh hoạt cho máy móc lớn, cùng hệ thống PCCC, điện lực, chiếu sáng đáp ứng đa dạng nhu cầu sản xuất. Nhờ đó, các ngành từ linh kiện điện tử, bán dẫn, thiết bị tự động hóa, đến công nghệ xanh đều có thể nhanh chóng triển khai dây chuyền.
Một ví dụ điển hình là Dự án KTG Industrial tại VSIP Bắc Ninh 2, giai đoạn đầu cung cấp hơn 44.000 m² sàn, áp dụng tiêu chuẩn ACI 117-10 cho sàn phẳng nhằm giảm rung chấn và đáp ứng yêu cầu công nghệ cao, kèm hệ thống quản lý năng lượng (EMS) giám sát tiêu thụ theo thời gian thực, giúp doanh nghiệp tiết kiệm hàng chục nghìn USD chi phí vận hành mỗi năm.
Ông Trần Quang Trung, Giám đốc Phát triển Dự án KTG Industrial cho biết, điểm nhấn của thế hệ nhà xưởng mới là xu hướng “xanh hóa”, với thiết kế thông gió chuẩn ASHRAE, tận dụng ánh sáng tự nhiên, sử dụng vật liệu tiết kiệm năng lượng, đồng thời bố trí cây xanh và không gian thân thiện với người lao động. Đây vừa là yêu cầu ESG của các tập đoàn đa quốc gia, vừa là lợi thế cạnh tranh cho Việt Nam trong thu hút FDI.
So với các nước trong khu vực, Việt Nam đang có lợi thế rõ rệt: Trung Quốc chịu áp lực chi phí và thương chiến; Thái Lan hạ tầng tốt nhưng giá thuê cao; Malaysia cởi mở sở hữu bất động sản công nghiệp nhưng nguồn cung hạn chế; Indonesia đông dân nhưng hạ tầng chưa đồng đều. Việt Nam hội tụ chi phí thấp, lao động dồi dào, dòng vốn FDI mạnh và hạ tầng công nghiệp ngày càng đạt chuẩn quốc tế.
Các chuyên gia nhận định Việt Nam đang đi theo quỹ đạo mà Trung Quốc từng trải qua đầu những năm 2000: chi phí cạnh tranh, chính sách mở cửa và dòng vốn FDI làm bệ phóng cho tăng trưởng. Nếu tận dụng tốt, Việt Nam có thể bước lên nấc thang giá trị cao hơn, từ sản xuất hàng tiêu dùng đến công nghệ cao như bán dẫn và tự động hóa.
Triển vọng 5–10 năm tới được đánh giá tích cực, nhờ sự cộng hưởng của ba yếu tố: chính sách FDI ổn định, đầu tư hạ tầng giao thông – cảng biển – năng lượng và thế hệ nhà xưởng xanh. Dù vậy, Việt Nam vẫn đối diện với nhiều thách thức, bao gồm thiếu hụt lao động kỹ thuật, áp lực quỹ đất và cạnh tranh trong ASEAN. Nếu cải cách thủ tục hành chính, phát triển giáo dục nghề và thu hút công nghệ cao được triển khai hiệu quả, Việt Nam có thể bứt phá, vươn lên trở thành công xưởng chiến lược mới của châu Á.
