 |
| Dự án cao tốc Bắc Giang - TP. Lạng Sơn đoạn Km45+100 - Km108+500, kết hợp tăng cường mặt đường Quốc lộ 1 đoạn Km1+800 - Km106+500 phát sinh khó khăn khi bỏ 1 trạm thu phí. Ảnh: Nhã Chi |
Trong 8 dự án thuộc diện thanh tra chuyên đề của TTCP về các công trình, dự án có khó khăn, vướng mắc, chậm tiến độ, tồn đọng kéo dài, hiệu quả thấp, nguy cơ gây thất thoát, lãng phí do Bộ Xây dựng quản lý, dự án “nằm im” lâu nhất là Dự án Cải tạo, nâng cấp Quốc lộ 6 đoạn Tuần Giáo - Lai Châu (Km405+300 - Km501+000) tỉnh Điện Biên. Công trình có tổng vốn đầu tư 2.359,4 tỷ đồng, sử dụng vốn đầu tư công, hiện do Ban Quản lý dự án (QLDA) Thăng Long làm chủ đầu tư, theo kế hoạch hoàn thành năm 2012 nhưng đến nay vẫn “đắp chiếu”.
Lãnh đạo Ban QLDA Thăng Long cho biết, Dự án được Bộ Giao thông vận tải trước đây quyết định đầu tư từ tháng 7/2008, đã tạm ứng cho nhà thầu thi công và đã thực hiện được khoảng 12% khối lượng, nhưng bị giãn, hoãn theo Nghị quyết số 11/NQ-CP ngày 24/2/2011 về những giải pháp chủ yếu tập trung kiềm chế lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, bảo đảm an sinh xã hội. Dự án từng được giao lại cho địa phương làm chủ đầu tư nhưng địa phương lại bàn giao về Bộ chủ quản. Quá trình thay đổi chủ đầu tư cũng đã nhiều lần đề xuất các nguồn vốn để tiếp tục thực hiện Dự án nhưng chưa được chấp thuận. Đến nay, Dự án đã bị đình hoãn hơn 1 thập kỷ, nhà thầu xây lắp cũng đã hoàn thành thủ tục hoàn trả tiền thừa do tạm ứng vượt giá trị thi công tại thời điểm bị đình hoãn.
Tiếp đến là Dự án Đầu tư xây dựng tuyến cao tốc Bắc Giang - TP. Lạng Sơn đoạn Km45+100 - Km108+500, kết hợp tăng cường mặt đường Quốc lộ 1 đoạn Km1+800 - Km106+500, loại hợp đồng BOT. Dự án có tổng mức đầu tư 12.188,7 tỷ đồng, đã hoàn thành và đưa vào sử dụng từ tháng 2/2020.
Lãnh đạo Công ty CP BOT Bắc Giang - Lạng Sơn cho biết, Dự án phát sinh khó khăn khi bỏ trạm thu phí Quốc lộ 1 tại Km24+800, dẫn đến giảm nguồn thu khoảng 6.907 tỷ đồng trong cả vòng đời Dự án. Các khoản cam kết hỗ trợ từ phía Nhà nước cho Nhà đầu tư không được thực hiện, làm lệch phương án tài chính của Dự án và khả năng trả nợ ngân hàng của Nhà đầu tư.
Trong 8 dự án vướng mắc, có 2 dự án sử dụng vốn đầu tư công với tổng mức đầu tư lớn. Thứ nhất là Dự án Xây dựng đường sắt đô thị Hà Nội (tuyến số 1) với tổng vốn đầu tư sau điều chỉnh là 19.046 tỷ đồng, theo kế hoạch hoàn thành và đưa vào vận hành năm 2024 nhưng hiện vẫn dở dang. Theo tìm hiểu, Dự án đang đối mặt với nhiều khó khăn, đặc biệt là vấn đề tài chính và tiến độ khi chi phí đầu tư hiện đã tăng lên 44.000 tỷ đồng. Quá trình triển khai Dự án kéo dài hơn 20 năm, trải qua 3 chủ đầu tư là Tổng công ty Đường sắt Việt Nam, Bộ Giao thông vận tải, Ban QLDA Đường sắt.
Thứ hai là Dự án Đường sắt đô thị Hà Nội, tuyến Cát Linh - Hà Đông với tổng mức đầu tư 18.001 tỷ đồng, đã hoàn thành vào năm 2021. Dự án đang đối mặt với nhiều khó khăn, bao gồm cả vấn đề kỹ thuật, tài chính và pháp lý. Trong quá trình vận hành, Dự án đã gặp sự cố dừng tàu, dột nước tại các nhà ga, hư hỏng các hạng mục và bị phạt lãi vay chậm trả. Ngoài ra, việc vận hành theo tiêu chuẩn an toàn châu Âu cũng gặp khó khăn (tư vấn đánh giá an toàn vẫn đưa ra 16 khuyến cáo về an toàn khi vận hành tàu).
Một dự án khác đang gặp khó khăn là Dự án Tuyến đường sắt Yên Viên - Phả Lại - Hạ Long - Cái Lân với tổng mức đầu tư 7.665 tỷ đồng, sử dụng vốn đầu tư công, được triển khai từ tháng 3/2003 nhưng đến nay vẫn dở dang.
Cán bộ của Ban QLDA Đường sắt cho biết, Dự án trước đây do Tổng công ty Đường sắt Việt Nam làm chủ đầu tư, sau chuyển sang Cục Đường sắt Việt Nam, tiếp đến là Bộ Giao thông vận tải và bàn giao cho Ban QLDA Đường sắt từ cuối năm 2022 đến nay. Quá trình triển khai Dự án gặp nhiều khó khăn, chậm trễ, gây lãng phí và ảnh hưởng đến người dân. Hiện Dự án chỉ có đoạn Hạ Long - Cái Lân đã hoàn thành và đưa vào sử dụng. Các đoạn còn lại (Yên Viên - Lim, Lim - Phả Lại, Phả Lại - Hạ Long) gặp khó khăn về vốn, giải phóng mặt bằng nên vẫn dở dang, gây lãng phí vật tư, thiết bị.
3 dự án khó khăn còn lại của Bộ Xây dựng nằm trong danh sách thanh tra gồm: Dự án Trung tâm điều hành và giao dịch VICEM (tổng mức đầu tư 2.743 tỷ đồng, sử dụng vốn ngoài ngân sách, do Tổng công ty Xi măng Việt Nam làm chủ đầu tư, "đắp chiếu" một thời gian dài sau khi hoàn thành phần thô vào năm 2015 và được tái khởi động vào năm 2024); Dự án Nâng cấp, mở rộng Quốc lộ 9 đoạn từ cảng Cửa Việt đến Quốc lộ 1 (tổng mức đầu tư 440 tỷ đồng, sử dụng vốn dư của Dự án Quản lý tài sản đường bộ Việt Nam vay Ngân hàng Thế giới, theo kế hoạch hoàn thành năm 2022 nhưng đến nay vẫn dở dang, nhiều hạng mục công trình đình trệ do bị cắt vốn); Dự án Hiện đại hóa Trung tâm điều hành vận tải đường sắt (OCC) với tổng mức đầu tư 347,4 tỷ đồng, sử dụng vốn đầu tư công, được triển khai từ năm 2006 với kế hoạch hoàn thành năm 2021 nhưng đến nay vẫn chưa về đích, đã nhiều lần thay đổi chủ đầu tư.
TTCP cho biết, các dự án trên nằm trong kế hoạch thanh tra chuyên đề các tháng cuối năm 2025 của TTCP đối với các công trình, dự án khó khăn, vướng mắc, chậm tiến độ, tồn đọng, kéo dài, hiệu quả thấp, nguy cơ gây thất thoát, lãng phí. Qua thanh tra, TTCP sẽ xác định nguyên nhân khó khăn, vướng mắc của các dự án, phát hiện hạn chế, bất cập của chính sách, pháp luật để kiến nghị sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện; đồng thời xác định trách nhiệm và kiến nghị giải pháp xử lý.
Từ kết quả thanh tra, TTCP sẽ báo cáo Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo cấp có thẩm quyền xem xét, xử lý, giải quyết, tránh thất thoát, lãng phí, góp phần khơi thông nguồn lực, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
