Thanh niên Việt Nam và AI: Khi con người là trung tâm, công nghệ là đồng hành

Bản lĩnh trong kỷ nguyên số không nằm ở tốc độ sử dụng công cụ mà ở khả năng hiểu sâu vấn đề, duy trì tư duy nguyên bản, cùng với sự hỗ trợ từ nền tảng giáo dục và chính sách đồng hành. Ảnh: Minh Huy

Phẩm chất con người: Nền tảng để AI phục vụ xã hội

Một trong những điểm nhấn xuyên suốt Talkshow là việc giữ gìn và phát triển phẩm chất con người trong bối cảnh AI bùng nổ. Đại diện Mạng lưới Global Shapers - sáng kiến của WEF nhấn mạnh rằng, họ tin tưởng những giá trị như bản lĩnh, trách nhiệm và liêm chính phải được bảo vệ và củng cố, đặc biệt khi bước vào kỷ nguyên trí tuệ.

Tiến sĩ Hà Thị Thanh Hương (Trường Đại học Quốc tế - ĐHQG TP.HCM) củng cố thêm bằng lời khuyên: "thanh niên nên hiện diện với thực tế và để công nghệ trở thành công cụ phục vụ con người". Những phát biểu này đặt ra một câu hỏi cốt lõi: Khi công nghệ có thể làm mọi thứ, điều gì khiến con người trở nên không thể thay thế? Câu trả lời nằm ở khung đạo đức, sự liêm chính, và khả năng nhận diện vấn đề xã hội - những phẩm chất mà AI khó lòng sao chép.

Tinh thần hành động của giới trẻ cũng được thể hiện rõ nét. Lê Nguyễn Bảo Ngọc, sáng lập Gen Zero, chia sẻ về việc mở rộng mô hình sang lĩnh vực AI để bảo vệ nhóm dễ tổn thương và nâng cao niềm tin số. Đây là minh chứng cho thấy thanh niên Việt Nam đã vượt qua giai đoạn bị động tiếp nhận, chuyển sang vai trò kiến tạo, biến AI thành công cụ thay đổi xã hội theo hướng nhân văn và bền vững.

AI là công cụ, con người là trọng tâm

Cuộc đối thoại giữa các bạn trẻ với ông Stephan Mergenthaler, Giám đốc điều hành WEF, tập trung vào tầm nhìn chiến lược. Ông nhấn mạnh tư duy quan trọng là nên quay về điểm khởi đầu và nghĩ thật sâu về vấn đề, trước khi nghĩ về công nghệ.

Quan điểm này được thể hiện rõ qua phản hồi của ông Stephan trước câu hỏi của sinh viên Vy (Đại học RMIT) về việc giữ vững tính nguyên bản khi dùng AI trong sáng tạo. Ông đồng tình và khẳng định tư duy nguyên bản là yếu tố không thể thay thế. Trong bối cảnh AI có thể tạo ra nội dung hàng loạt, lời khuyên của ông Mergenthaler đóng vai trò như một chiến lược sinh tồn: Chỉ khi tập trung vào các "bài toán khó" và giữ vững "tư duy nguyên bản", thanh niên và doanh nghiệp mới có thể tạo ra giá trị bền vững, tránh bị cuốn vào vòng xoáy công nghệ mà thiếu đi chiều sâu.

Hà Thị Tú Phượng, đồng sáng lập Metub, nhận định: "Ngay cả cá nhân với nguồn lực hạn chế vẫn có thể tạo ra sức ảnh hưởng lớn nhờ công nghệ AI". Nhận định này mở ra một kỷ nguyên mới của kinh tế sáng tạo, nơi AI đang dân chủ hóa quyền lực sáng tạo, biến nguồn lực hạn chế không còn là rào cản đối với thế hệ trẻ, miễn là họ nắm vững được tư duy chiến lược.

Hệ sinh thái và chính sách đồng hành

Từ góc độ vĩ mô, Chính phủ Việt Nam và các quỹ đổi mới sáng tạo đã nhận định, Việt Nam đang có “cơ hội vàng” để bứt phá thông qua AI, nhờ vào dân số trẻ và khả năng thích ứng công nghệ cao. Tuy nhiên, để biến cơ hội này thành hiện thực, cần phải xây dựng một "hạ tầng mềm" mạnh mẽ - bao gồm khung pháp lý và cơ chế tài chính linh hoạt. Sự cam kết về một môi trường hỗ trợ là yếu tố then chốt để biến năng lực cá nhân của thanh niên thành sức mạnh đổi mới quốc gia, tạo ra một môi trường thuận lợi để ý tưởng sáng tạo được hiện thực hóa.

Giáo sư Scott Thompson-Whiteside, Tổng Giám đốc Đại học RMIT Việt Nam cho rằng, việc kết nối sâu rộng trong nghiên cứu, giáo dục và liên kết doanh nghiệp là then chốt. Việc ký kết Biên bản ghi nhớ (MOU) giữa RMIT Việt Nam và Trung tâm Cách mạng Công nghiệp lần thứ 4 (HCMC C4IR) là minh chứng rõ ràng cho mô hình hợp tác “Ba nhà đồng hành: Nhà nước - Nhà trường - Doanh nghiệp” mà TP.HCM đang thúc đẩy.

Phần thảo luận kết thúc bằng việc khẳng định vai trò chiến lược của thế hệ trẻ. Chủ tịch UBND TP.HCM Nguyễn Văn Được nhấn mạnh, Thành phố luôn xem giáo dục và đào tạo là nền tảng chiến lược và khẳng định thế hệ trẻ không chỉ tham gia, mà phải là trung tâm của sự chuyển đổi trong kỷ nguyên thông minh và chuyển đổi số.

Thông điệp từ lãnh đạo Thành phố mang ý nghĩa của một sự "đặt hàng chiến lược", nâng vai trò của thanh niên lên thành chủ thể kiến tạo. Talkshow này là bước đi cụ thể nhằm phục vụ mục tiêu lớn của thành phố là trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo, công nghệ và tri thức của khu vực.

Bản lĩnh trong kỷ nguyên số không nằm ở tốc độ sử dụng công cụ mà ở khả năng hiểu sâu vấn đề, duy trì tư duy nguyên bản, cùng với sự hỗ trợ từ nền tảng giáo dục và chính sách đồng hành. Chính từ những diễn đàn cấp cao như Diễn đàn Kinh tế Mùa thu, vai trò tiên phong của thanh niên được chính thức hóa, tạo động lực mạnh mẽ để họ dấn thân giải quyết các vấn đề thực tiễn, định hình tương lai bền vững của Việt Nam.