 |
| Ảnh chỉ mang tính minh họa: Internet |
Tại Gói thầu số 01 Chi phí dịch vụ duy trì cây xanh trên địa bàn thị xã Bình Minh (tỉnh Vĩnh Long) năm 2025 - 2028 (giá gói thầu 18,68 tỷ đồng), HSMT bị phản ánh lạm phát yêu cầu về nhân sự chủ chốt, tạo rào cản với nhiều nhà thầu. Cụ thể, HSMT quy định nhà thầu đề xuất 3 vị trí nhân sự chủ chốt, trong đó, vị trí cán bộ duy trì cây xanh đô thị có chứng chỉ hoặc chứng nhận bồi dưỡng nghiệp vụ chỉ huy trưởng công trường. Theo các nhà thầu, công tác chăm sóc, duy tu cây xanh cơ bản là dịch vụ mang tính thường xuyên, lặp lại, không đòi hỏi đến năng lực thi công xây dựng chuyên sâu, càng không cần đến các chứng chỉ hành nghề trong lĩnh vực xây dựng. Do đó, việc đưa điều kiện này vào HSMT có thể làm sai lệch mục tiêu mời thầu, từ đó gây hạn chế sự tham gia của các nhà thầu nhỏ, đơn vị chuyên ngành có kinh nghiệm thực tế nhưng không đáp ứng được các chứng chỉ không liên quan.
Tương tự, tại Gói thầu số 01 Thi công chăm sóc, bảo dưỡng cây xanh thuộc Dự án Chăm sóc cây xanh đô thị TP. Hồng Ngự, tỉnh Đồng Tháp năm 2025 - 2027 (giá gói thầu 16,327 tỷ đồng), HSMT bị phản ánh thêm vào các tiêu chí bổ sung trái chuyên ngành, lĩnh vực mời thầu. Cụ thể, HSMT yêu cầu cán bộ phụ trách an toàn lao động có chứng chỉ hoặc chứng nhận huấn luyện an toàn lao động - vệ sinh lao động cấp II hoặc hạng II, là loại chứng chỉ hành nghề lĩnh vực an toàn lao động trong hoạt động xây dựng, trong khi gói thầu đang xét thuộc loại hình dịch vụ phi tư vấn đơn giản.
Bên cạnh đó, nhiều gói thầu quy mô nhỏ, thậm chí rất nhỏ trong lĩnh vực này yêu cầu nhà thầu phải đề xuất vị trí chỉ huy trưởng - vốn là một chức danh được quy định về điều kiện hành nghề trong pháp luật xây dựng. Đơn cử Gói thầu Chăm sóc bảo dưỡng cây xanh khu lưu niệm và khu nhà thân sinh Luật sư Nguyễn Hữu Thọ, cây xanh khuôn viên Trung tâm Văn hóa, Thông tin và Truyền thanh, chăm sóc bảo dưỡng hệ thống chiếu sáng công viên năm 2025, huyện Bến Lức, tỉnh Long An (1,4 tỷ đồng), Gói thầu Chăm sóc, duy trì cây xanh tại Di tích quốc gia đặc biệt “Trại giam Phú Quốc” trong 36 tháng (3,186 tỷ đồng), Gói thầu Chăm sóc cây xanh khu trung tâm hành chính huyện Bù Đốp, tỉnh Bình Phước năm 2025 (2,246 tỷ đồng)
Bên cạnh việc thêm vào HSMT các dạng chứng chỉ, chứng nhận, chức danh ngoài chuyên ngành, cũng phổ biến tình trạng HSMT yêu cầu số lượng lớn vị trí nhân sự chủ chốt, vượt quá yêu cầu cần thiết của gói thầu, làm phát sinh nhiều kiến nghị.
Mẫu HSMT dịch vụ phi tư vấn ban hành kèm theo Thông tư số 22/2024/TT-BKHĐT quy định, không yêu cầu về nhân sự chủ chốt đối với gói thầu dịch vụ phi tư vấn không đòi hỏi nhân sự có chuyên môn cao, trừ trường hợp cần lao động có trình độ cao, lao động lành nghề thực hiện công việc đặc thù. Trường hợp dịch vụ phi tư vấn có yếu tố đặc thù, phức tạp, cần thiết phải có nhân sự có trình độ cao, lao động lành nghề, nhiều kinh nghiệm đảm nhận thì có thể đưa ra yêu cầu về huy động nhân sự chủ chốt để thực hiện các công việc đặc thù, phức tạp này. Ngoài ra, không yêu cầu nhân sự chủ chốt là lao động phổ thông. Đồng thời, Thông tư số 79/2025/TT-BTC thay thế Thông tư số 22/2024/TT-BKHĐT có hiệu lực thi hành từ ngày 4/8/2025 cũng kế thừa quy định này.
Chuyên gia đấu thầu cho rằng, ở góc độ pháp lý, việc đưa ra các điều kiện nhân sự không phù hợp với tính chất gói thầu có thể bị coi là hạn chế cạnh tranh, vi phạm quy định của Luật Đấu thầu. Các văn bản hướng dẫn hiện hành đều nhấn mạnh rằng, tiêu chí trong HSMT phải xuất phát từ nhu cầu thực tế của gói thầu, bảo đảm tính công bằng, minh bạch và tạo điều kiện để mọi nhà thầu có năng lực đều có thể tham gia. Để bảo đảm cạnh tranh và lựa chọn đúng nhà thầu có năng lực thực tế, các chủ đầu tư cần rà soát, điều chỉnh tiêu chí mời thầu phù hợp với bản chất công việc của gói thầu. Bên cạnh đó, cơ quan chức năng cần tăng cường giám sát, thanh tra, đặc biệt đối với các gói thầu dịch vụ công ích, vốn thường bị coi nhẹ về tiêu chí kỹ thuật. Những HSMT có dấu hiệu đưa tiêu chí nhân sự vượt quá yêu cầu thực tế phải được yêu cầu chỉnh sửa từ trước khi phát hành, hoặc bị xử lý theo quy định nếu phát hiện vi phạm.
