 |
| Phần lãi suất thực tế mà nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án BOT phải thanh toán cho ngân hàng trong thời gian qua có sự chênh lệch rất lớn so với mức trần lãi suất vay khống chế. Ảnh: Lê Tiên |
Quy định về lãi suất vốn vay với dự án BOT tại Nghị định 28/2021/NĐ-CP được đánh giá là phù hợp thực tiễn, nhưng không áp dụng với dự án BOT ký hợp đồng trước thời điểm nghị định này có hiệu lực. Nhiều dự án BOT ký hợp đồng từ giai đoạn 2011 đến trước 2018 gặp vướng mắc do chênh lệch lãi suất vốn vay có thể sẽ được gỡ khó trong thời gian tới.
Bộ Tài chính đã xây dựng Dự thảo Nghị định quy định cơ chế quản lý tài chính dự án đầu tư theo phương thức đối tác công tư (PPP) và cơ chế thanh toán, quyết toán đối với dự án áp dụng loại hợp đồng BT.
Theo Công ty TNHH Đầu tư Cổ Chiên, với các dự án BOT (trừ những dự án mở rộng Quốc lộ 1 thực hiện theo cơ chế tại Công văn số 979/TTg-KTN ngày 5/7/2013) ký hợp đồng tại thời điểm Thông tư số 166/2011/TT-BTC, Thông tư số 55/2016/TT-BTC, Thông tư số 75/2017/TT-BTC có hiệu lực, mức lãi suất huy động vốn được xác định tối đa không vượt quá 1,3 đến 1,5 lần lãi suất trái phiếu chính phủ theo thời hạn quy định tại các thông tư này. Tuy nhiên, thực tế phần lãi suất mà nhà đầu tư, doanh nghiệp dự án phải thanh toán cho ngân hàng so với mức trần lãi suất vay khống chế có sự chênh lệch rất lớn, mức chênh lệch trung bình từ 3 - 5%/năm, có thời điểm chênh lệch lãi vay đến hơn 6%/năm.
Các quy định về khống chế mức lãi suất vốn vay như trên để làm căn cứ quyết toán phần lãi tiền vay của các dự án BOT khiến doanh nghiệp phải bù lỗ quá nhiều, gây thiệt hại nặng nề cho nhà đầu tư/doanh nghiệp dự án (DNDA), dẫn đến khả năng mất vốn của nhà đầu tư. Công ty TNHH Đầu tư Cổ Chiên kiến nghị Chính phủ cho phép các dự án BOT triển khai trong giai đoạn 2011 - 2018 được phép điều chỉnh lãi suất quy định trong hợp đồng dự án, quyết toán lãi vay theo lãi suất thực tế và tối đa bằng bình quân lãi suất trung dài hạn của ít nhất 3 ngân hàng thương mại.
Không chỉ Công ty TNHH Đầu tư Cổ Chiên, nhiều DNDA ký hợp đồng dự án BOT trước năm 2018 cũng gặp vướng mắc này.
Thông tư số 88/2018/TT-BTC (TT 88) và sau đó là Nghị định số 28/2021/NĐ-CP (NĐ 28) đã không còn quy định về lãi suất vốn vay như thời kỳ trước. Tuy nhiên, TT 88 và NĐ 28 không áp dụng đối với hợp đồng PPP ký trước ngày các văn bản này có hiệu lực.
Từ năm 2018 đến nay, nhiều nhà đầu tư/DNDA BOT, trong đó có Công ty TNHH BOT Quốc lộ 1 Bạc Liêu, Công ty TNHH BOT Quốc lộ 1 Sóc Trăng, Công ty TNHH BOT cầu Rạch Miễu, Công ty Xây dựng số 1, Công ty TNHH MTV CICO 501 BOT Quốc lộ 26, Công ty CP Đầu tư Quốc lộ 91 Cần Thơ - An Giang, Công ty CP Tasco, Công ty CP BOT Phả Lại, Công ty CP BOT Đại Dương… đã có văn bản báo cáo Thủ tướng Chính phủ và các bộ, ngành liên quan về khó khăn, vướng mắc, bất cập trong việc áp dụng quy định về mức lãi vay huy động vốn/mức lãi suất vay vốn tại dự án BOT. Các DN kiến nghị xem xét, điều chỉnh quy định chuyển tiếp tại NĐ 28 theo hướng bổ sung áp dụng quy định đối với các dự án BOT đã ký kết hợp đồng PPP trước thời điểm nghị định này có hiệu lực.
Trong bản Dự thảo Nghị định quy định cơ chế quản lý tài chính dự án đầu tư theo phương thức PPP và cơ chế thanh toán, quyết toán đối với dự án áp dụng loại hợp đồng BT (thay thế NĐ 28) gửi Bộ Tư pháp thẩm định, Bộ Tài chính đề xuất sửa đổi quy định chuyển tiếp. Theo đó, đối với các hợp đồng dự án PPP đã ký trước ngày NĐ 28 có hiệu lực thi hành được tiếp tục thực hiện theo hợp đồng dự án PPP; trường hợp cần sửa đổi, bổ sung nội dung của hợp đồng dự án mà pháp luật tại thời điểm ký kết hợp đồng không có quy định hoặc cần sửa đổi, bổ sung hợp đồng dự án để bảo đảm hiệu quả thì các bên được thỏa thuận, sửa đổi, bổ sung theo quy định của nghị định này và pháp luật có liên quan có hiệu lực tại thời điểm sửa đổi, bổ sung hợp đồng.
Theo Dự thảo Nghị định, để xác định lãi suất vốn vay (trừ dự án BT), cơ quan có thẩm quyền có trách nhiệm tham khảo lãi suất cho vay trung hạn, dài hạn của ít nhất 3 ngân hàng thương mại và lãi suất vốn vay của dự án tương tự về loại hợp đồng PPP, lĩnh vực, quy mô, tính chất (nếu có) để làm cơ sở lập phương án tài chính trong báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, báo cáo nghiên cứu khả thi hoặc báo cáo kinh tế - kỹ thuật đầu tư xây dựng dự án PPP. Lãi suất vốn vay được xác định theo kết quả đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư. Trường hợp chỉ định nhà đầu tư, cấp có thẩm quyền phê duyệt dự án quyết định mức lãi suất vốn vay trong phương án tài chính của dự án PPP nhưng không vượt quá mức lãi suất vốn vay theo quy định này.
Bộ Tài chính nêu rõ, lãi vay là một khoản mục chi phí trong phương án tài chính dự án, không phải là một tiêu chí đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư. Quy định tại Dự thảo Nghị định mang tính nguyên tắc để cơ quan, tổ chức liên quan áp dụng khi lập, thẩm định, phê duyệt chủ trương đầu tư, phê duyệt dự án, hồ sơ mời thầu. Lãi vay cụ thể căn cứ hồ sơ mời thầu, hồ sơ dự thầu, kết quả đàm phán, ký kết hợp đồng.
