 |
| Năm 2025, chỉ số sản xuất công nghiệp (IIP) ước tăng 9,5% - mức tăng cao nhất kể từ sau đại dịch Covid-19. Ảnh: Lê Tiên |
Góp sức thúc đẩy tăng trưởng kinh tế
Tại Hội nghị tổng kết công tác ngành Công Thương năm 2025, giai đoạn 2021 - 2025 và triển khai nhiệm vụ trọng tâm năm 2026, Thứ trưởng Bộ Công Thương Phan Thị Thắng cho biết, năm 2025, chỉ số sản xuất công nghiệp (IIP) ước tăng 9,5%. “Đây là mức tăng cao nhất kể từ sau đại dịch Covid-19. Trong đó, ngành chế biến, chế tạo tăng trưởng 10,6%, tiếp tục là động lực chủ yếu thúc đẩy tăng trưởng kinh tế”, lãnh đạo Bộ Công Thương cho biết.
Cơ cấu ngành công nghiệp chuyển dịch tích cực theo hướng hiện đại, ứng dụng công nghệ cao, nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững. Tỷ trọng công nghiệp chế biến, chế tạo tăng khá, ước đạt 24,7%.
Một số ngành công nghiệp xuất khẩu (điện tử, dệt may, da giầy…) cơ bản hội nhập thành công vào chuỗi giá trị toàn cầu, có năng lực cạnh tranh cao và vị trí vững chắc trên thị trường quốc tế. Nhiều ngành công nghiệp nền tảng như: thép, hóa chất, cơ khí chế tạo từng bước đáp ứng nhu cầu của nền kinh tế. Công nghiệp lưỡng dụng như cơ khí; sản xuất vật liệu nổ công nghiệp; điện, điện tử; quang học… đã góp phần quan trọng thúc đẩy phát triển nền công nghiệp quốc gia. Công nghiệp hỗ trợ, sản xuất linh kiện, cụm linh kiện dần được hình thành, góp phần nâng cao tỷ lệ nội địa hóa và giá trị gia tăng trong các ngành công nghiệp, thúc đẩy doanh nghiệp trong nước tham gia sâu vào mạng sản xuất và chuỗi giá trị.
Nhìn lại thời kỳ 2021 - 2025, Bộ Công Thương đánh giá, đây không chỉ là giai đoạn ngành công nghiệp phục hồi mà còn kiến tạo lại cấu trúc, đặt nền tảng cho một nền công nghiệp hiện đại, tự chủ hơn. Chính sách được hoàn thiện, sản xuất được mở rộng, chuỗi cung ứng được củng cố tạo nền tảng vững chắc cho giai đoạn mới.
Góc nhìn của nhiều chuyên gia kinh tế cho rằng, kết quả thực tế trên cho thấy sự nỗ lực, quyết tâm mạnh mẽ của các cấp, các ngành, đặc biệt là các doanh nghiệp trong việc chủ động thúc đẩy sản xuất, kinh doanh, vượt qua nhiều khó khăn, thách thức.
Tiếp tục tái cơ cấu theo hướng giá trị gia tăng cao
Bên cạnh kết quả đạt được, lãnh đạo Bộ Công Thương thẳng thắn nêu rõ, công nghiệp hỗ trợ và công nghiệp chế biến, chế tạo nội địa chưa đáp ứng được nhu cầu về nguyên vật liệu, phụ tùng và linh kiện cho các ngành sản xuất lớn. Điều này buộc Việt Nam vẫn phải nhập khẩu đầu vào, làm gia tăng sự phụ thuộc vào chuỗi cung ứng nước ngoài…
TS. Lê Quốc Phương, chuyên gia thương mại nhìn nhận, mặc dù hoạt động xuất khẩu phục hồi tăng trưởng nhanh (năm nay dự kiến đạt trên 470 tỷ USD, tăng 16% so với cùng kỳ năm 2025) nhưng chưa bền vững vì phần lớn kim ngạch xuất khẩu do khu vực FDI mang lại. Trong khi đó, hoạt động xuất khẩu của các doanh nghiệp này phụ thuộc nhiều vào chuỗi cung ứng toàn cầu. Đồng thời, liên kết sản xuất giữa doanh nghiệp nội địa với khu vực FDI còn lỏng lẻo, chưa tạo được hiệu ứng lan tỏa, thúc đẩy doanh nghiệp trong nước tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu.
Theo số liệu của Bộ Công Thương, dự kiến năm 2025, khu vực FDI xuất khẩu khoảng 359 tỷ USD, tăng 23,1% so với năm 2024, chiếm 72,6% tổng kim ngạch xuất khẩu. Trong khi đó, khối doanh nghiệp trong nước chỉ chiếm 23,8% tổng kim ngạch xuất khẩu với 112,3 tỷ USD, giảm 2,3%.
“Sản phẩm công nghiệp chiếm khoảng 86 - 88% tổng giá trị xuất khẩu nhưng chủ yếu vẫn là hàng gia công, lắp ráp; giá trị gia tăng vẫn chủ yếu từ lao động giá rẻ, thu từ cho thuê đất… Sự tham gia của các doanh nghiệp trong nước vào các chuỗi sản xuất, chuỗi cung ứng toàn cầu chưa được cải thiện rõ nét”, ông Lê Quốc Phương phân tích. Nhiều doanh nghiệp tiếp tục phản ánh, họ gặp khó khăn khi tiếp cận vốn; chi phí nguyên vật liệu nhập khẩu tăng cùng tỷ giá đồng USD cao, ảnh hưởng sức cạnh tranh về giá của hàng xuất khẩu...
Chia sẻ về phương hướng phát triển công nghiệp năm 2026, lãnh đạo Bộ Công Thương nhấn mạnh, đây là năm đầu tiên thực hiện Nghị quyết Đại hội toàn quốc lần thứ XIV của Đảng. Đây cũng là năm đầu tiên thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm (2026 - 2030). Bộ Công Thương đặt mục tiêu, năm 2026, IIP tăng khoảng 11% so với năm 2025 và sẽ thực hiện nhiều giải pháp. Theo đó, sẽ tiếp tục tái cơ cấu ngành công nghiệp theo hướng giá trị gia tăng cao, giảm phụ thuộc vào xuất khẩu nguyên liệu thô, thúc đẩycác ngành công nghiệp có công nghệ tiên tiến, năng lực đổi mới mạnh mẽ; tăng cường năng lực sản xuất trong nước, đặc biệt trong các ngành công nghiệp hỗ trợ để giảm sự phụ thuộc vào linh kiện nhập khẩu…
Hiến kế gia tăng giá trị hàng xuất khẩu, ông Lê Tiến Trường, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Dệt may Việt Nam cho rằng, chỉ có con đường là tăng trưởng theo chiều sâu. Để làm được điều này cần có chính sách để mua nguyên vật liệu trong nước thuận lợi hơn so với nhập khẩu. Đồng thời, doanh nghiệp dệt may phải chuyển đổi sản xuất theo hướng ứng dụng mạnh mẽ khoa học kỹ thuật để gia tăng giá trị sản xuất, giảm chi phí nhân công.
Để nắm bắt cơ hội đang mở ra với ngành cơ khí khi hàng loạt công trrình, dự án hạ tầng lớn của đất nước liên tiếp được khởi công xây dựng, đại diện Công ty CP Lilama 10 chia sẻ, Công ty đang dồn lực nâng cao năng lực cạnh tranh, đáp ứng tốt yêu cầu của thị trường để gia tăng cơ hội thắng thầu, trong đó chú trọng đầu tư khoa học công nghệ, tăng cường đội ngũ kỹ sư kỹ thuật, nâng cao năng lực quản lý…
Tín hiệu đáng chờ đợi về bước chuyển của ngành công nghiệp Việt Nam là hoạt động đầu tư hạ tầng đang diễn ra mạnh mẽ trên toàn quốc. Đặc biệt, trong những công trình, dự án được khởi công, khánh thành ngày 19/12 vừa qua, có một số dự án công nghiệp quy mô lớn như Nhà máy Sản xuất ray và thép đặc biệt Hòa Phát Dung Quất của Tập đoàn Hòa Phát; Nhà máy Sản xuất thép VinMetal Hà Tĩnh của Vingroup… Các dự án này được kỳ vọng sẽ góp phần phát triển công nghiệp luyện kim và công nghiệp nặng tại Việt Nam.
