 |
| Một số gói thầu kiểm toán yêu cầu về bằng cấp cụ thể, trong khi nhân sự đã được cấp chứng chỉ hành nghề theo pháp luật chuyên ngành, dẫn đến giới hạn sự tham gia của nhà thầu. Minh họa:NC st |
Tuy nhiên, trong thời gian qua, nhiều gói thầu kiểm toán phát sinh các tiêu chí nhân sự vượt quá phạm vi quy định của pháp luật về kiểm toán. Thay vì chỉ yêu cầu các tiêu chí chuyên môn theo quy định của Luật Kiểm toán độc lập và các văn bản hướng dẫn, không ít hồ sơ mời thầu (HSMT) bổ sung hàng loạt chứng chỉ, bằng cấp đa lĩnh vực, khiến cho khả năng tham gia của nhiều nhà thầu bị thu hẹp.
Từ ngày 30/9 - 20/10/2025, Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng các công trình giao thông TP.HCM phát hành HSMT Gói thầu TV30 Tư vấn kiểm toán đoạn qua huyện: Củ Chi, Hóc Môn, Bình Chánh thuộc Dự án thành phần 1 Xây dựng đường Vành đai 3 đoạn qua TP.HCM (bao gồm cầu Kênh Thầy Thuốc). Tại các vị trí nhân sự chủ chốt, ngoài yêu cầu về chứng chỉ kiểm toán viên, giấy chứng nhận hành nghề kiểm toán, HSMT còn yêu cầu: tổ trưởng tổ kiểm toán về kỹ thuật tốt nghiệp chuyên ngành xây dựng kỹ thuật công trình giao thông/cầu hầm/hầm đường bộ/cầu đường; kiểm toán viên về tài chính tốt nghiệp từ đại học trở lên thuộc chuyên ngành kiểm toán/kế toán/kinh tế/kinh tế xây dựng; kiểm toán viên về kỹ thuật tốt nghiệp đại học chuyên ngành kỹ thuật công trình giao thông/đường bộ/cầu đường... Đồng thời, HSMT yêu cầu tài liệu chứng minh gồm bằng tốt nghiệp đại học thể hiện rõ chuyên ngành, trường hợp văn bằng không thể hiện rõ chuyên ngành thì cần có giấy chứng nhận tốt nghiệp, bảng điểm của nhân sự để chứng minh.
Theo phản ánh của nhà thầu, mẫu HSMT tư vấn ban hành kèm theo Thông tư 79/2025/TT-BTC hướng dẫn, “đối với nhân sự chủ chốt, nếu pháp luật quản lý ngành, lĩnh vực có quy định nhân sự phải có trình độ, bằng cấp chuyên môn cụ thể để được cấp giấy phép hành nghề/chứng chỉ chuyên môn thì trong HSMT, ngoài yêu cầu về giấy phép hành nghề/chứng chỉ chuyên môn không được yêu cầu về trình độ, bằng cấp cụ thể của nhân sự chủ chốt”. Đối chiếu quy định này, HSMT như trên đang không tuân thủ các quy định liên quan khi vừa yêu cầu nhân sự phải có chứng chỉ hành nghề/chứng chỉ chuyên môn hợp pháp, vừa yêu cầu về bằng cấp, chuyên ngành đào tạo, trong khi pháp luật chuyên ngành (Luật Kiểm toán độc lập, Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam số 1000) đã có quy định cụ thể về điều kiện để được cấp chứng chỉ hành nghề.
Tương tự, Gói thầu số 01 Kiểm toán quyết toán của các công trình đầu tư xây dựng đợt 1 - 2025 tại Công ty TNHH MTV Điện lực Đà Nẵng cũng ghi nhận phản ánh của một số nhà thầu về việc bên cạnh tiêu chuẩn hành nghề theo pháp luật kiểm toán (giấy chứng nhận đăng ký hành nghề kiểm toán), HSMT yêu cầu thêm các bằng cấp, chứng chỉ/chứng nhận ngoài quy định pháp luật chuyên ngành như thẻ thẩm định viên về giá, chứng chỉ kỹ sư định giá hạng II, gây hạn chế cạnh tranh.
Cá biệt, có những HSMT còn đòi hỏi nhân sự chủ chốt như trưởng đoàn kiểm toán có bằng đại học chuyên ngành luật và chuyên ngành xây dựng. Chưa kể đến hàng loạt yêu cầu như chứng chỉ thẩm định viên về giá; chứng chỉ định giá xây dựng; thậm chí là chứng chỉ hành nghề đấu thầu...
Trao đổi với phóng viên, đại diện một số đơn vị kiểm toán cho biết, theo quy định tại Luật Kiểm toán độc lập năm 2011, cùng với Nghị định số 17/2012/NĐ-CP và các văn bản hướng dẫn, nhân sự thực hiện kiểm toán phải là kiểm toán viên hành nghề, được cấp chứng chỉ kiểm toán viên, có đăng ký hành nghề tại doanh nghiệp kiểm toán và bảo đảm các tiêu chuẩn đạo đức nghề nghiệp. Luật Kiểm toán độc lập không có quy định kiểm toán viên hành nghề phải có các bằng cấp, chứng chỉ chuyên môn trong lĩnh vực xây dựng, luật hoặc các lĩnh vực khác. Các tiêu chí này là khung pháp lý thống nhất, bảo đảm chất lượng và tính độc lập của hoạt động kiểm toán.
Dưới góc độ pháp luật đấu thầu, chuyên gia đấu thầu nhận định, việc HSMT đưa thêm yêu cầu về trình độ, bằng cấp cụ thể, trong khi nhân sự đã được cấp chứng chỉ hành nghề theo pháp luật chuyên ngành là không cần thiết, dẫn đến giới hạn sự tham gia của nhà thầu.
