Đầu tư chuyển đổi số để đổi mới, sáng tạo, đột phá mô hình kinh tế tập thể

Phần lớn các HTX hiện vẫn hoạt động chủ yếu theo phương thức truyền thống, làm việc trực tiếp mà chưa triển khai hoặc triệt để thực hiện từng bước số hóa quy trình - ảnh internet

Nguy cơ tụt hậu nếu không chuyển đổi số

Phát biểu tại Diễn đàn kinh tế hợp tác, HTX năm 2022 diễn ra tại Hà Nội ngày 23/9/2022, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Trần Duy Đông cho biết, ngoài những khó khăn truyền thống như nhân lực, khoa học công nghệ, đất đai, nguồn vốn, thiên tai và dịch bệnh..., các HTX hiện nay còn phải đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức mới như: cạnh tranh thị trường gay gắt, thiếu hụt lao động có trình độ cao và kỹ năng chuyên nghiệp, nguy cơ tụt hậu ngày càng xa về công nghệ, bảo mật thông tin và dễ bị tổn thương từ những tác động bên ngoài.

Ông Nguyễn Ngọc Bảo - Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam cho biết, kết quả khảo sát các HTX cho thấy, còn hơn 50% HTX chưa có định hướng về chuyển đổi số; trong đó, 37,5% HTX có chủ trương, quyết tâm nhưng không biết phải bắt đầu từ đâu và 18,9% HTX chưa xây dựng kế hoạch về chuyển đổi số.

Hiện vẫn còn một tỷ lệ không nhỏ các HTX không có máy tính, hoặc có trang bị máy tính nhưng thiếu các thiết bị phụ trợ như máy in, máy quét… Phần lớn các HTX hiện vẫn hoạt động chủ yếu theo phương thức truyền thống, làm việc trực tiếp mà chưa triển khai hoặc triệt để thực hiện từng bước số hóa quy trình nghiệp vụ nhằm hướng tới chuyển toàn bộ các hoạt động thực tiễn lên không gian mạng, từ môi trường truyền thống lên môi trường số để chuyển đổi căn bản mô hình hoạt động dựa trên công nghệ số, dữ liệu số…

Thách thức khi giải bài toán đầu tư cho chuyển đổi số HTX

Tại Diễn đàn, các đại biểu đều khẳng định chuyển đổi số là cách thức để thay đổi phương thức quản lý, vận hành kém hiệu quả của mô hình kinh tế tập thể, HTX hiện nay. Chuyển đổi số là giải pháp hành động với thước đo gia tăng giá trị, tối đa hóa nguồn lực, động lực, khai thông tiềm lực, tiết kiệm chi phí, vận hành thông minh để nâng cao hiệu quả hoạt động một cách đột phá của mô hình kinh tế tập thể, HTX. Chuyển đổi số là chìa khóa để mở ra trang mới trong phương thức quản lý, hoạt động của mô hình kinh tế này.

Tuy nhiên, nguồn lực, chi phí đầu tư để giúp HTX chuyển đổi số như áp dụng công nghệ thông minh, công nghệ cao để tưới nhỏ giọt, tự động hóa việc theo dõi quá trình canh tác, các khâu chăm bón, sản xuất, chế biến… là không hề nhỏ.

Theo Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan, chuyển đổi số trong phát triển HTX nông nghiệp là vấn đề mới, đòi hỏi phải được bắt đầu từ sự chuyển đổi trong nhận thức, hành động của mỗi cán bộ quản lý, thành viên của hợp tác xã. Song hiện nay, sự hiểu biết và nhận thức của số đông các HTX và nông dân hiện nay về chuyển chuyển đổi số trong nông nghiệp còn rất hạn chế.

Hầu hết các HTX nông nghiệp đang hoạt động với phương thức thủ công, truyền thống, ngại thay đổi, ngại tiếp cận công nghệ thông tin trong quản lý, điều hành. Hoạt động của HTX nông nghiệp quy mô còn nhỏ lẻ, chủ yếu là sản xuất kinh doanh truyền thống. Năng lực tài chính yếu nên khó tiếp cận công nghệ tiên tiến, mở rộng quy mô sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm. Lực lượng lao động, thành viên của HTX nhìn chung thiếu kỹ năng cơ bản trong quá trình làm việc, thiếu kỹ năng phục vụ quá trình chuyển đổi số như tiếp cận thị trường, ứng dụng công nghệ thông tin…

Còn GS. Hà Tôn Vinh - Giám đốc Chương trình đào tạo lãnh đạo, Đại học California Miramar Hoa Kỳ cho rằng, việc chuyển đổi số trong phát triển HTX sẽ không thành công nếu thiếu Chiến lược Quốc gia về kinh tế số nông nghiệp. Nông nghiệp, nông thôn và nông dân cần được chú trọng hơn, hỗ trợ nhiều hơn để trở thành một trong những cột trụ của ngành kinh tế, sản xuất và thương mại xuất khẩu. Nhà nước cần có nhiều chương trình đào tạo về chuyển đổi số, quản trị số cho ngành nông nghiệp, ở cấp trung ương, tỉnh, thành phố và địa phương; đồng thời khuyến khích hình thành các HTX nông nghiệp chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ cao và có quy mô rộng như sử dụng các thiết bị không người lái để phun thuốc trừ sâu, giám sát chất lượng cây trồng, các động cơ máy móc phân bón, phu nước tưới tiêu, thu gặt… Đặc biệt, Nhà nước nên có các chính sách đặc thù để khuyến khích các doanh nghiệp lớn đầu tư vào các HTX địa phương, đưa công nghệ về làng, thu mua sản phẩm để phục vụ cho thị trường địa phương và xuất khẩu.

Phát biểu kết luận tại Diễn đàn, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính khẳng định, chuyển đổi số là xu thế tất yếu, đòi hỏi khách quan của sự phát triển và được xác định là yêu cầu bắt buộc, không thể không làm, không thể đứng ngoài cuộc. Chúng ta không quyết liệt đổi mới gắn với chuyển đổi số đối với mô hình kinh tế tập thể, HTX thì mô hình này sẽ tụt hậu và không thích ứng được với nền kinh tế hiện đại, kinh tế tri thức, kinh tế số, xã hội số. Do đó, chúng ta phải đổi mới tư duy, bắt đầu từ nhận thức; có tầm nhìn xa, tổng thể; phải đẩy mạnh ứng dụng mạnh mẽ khoa học công nghệ, công nghệ thông tin, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, huy động mọi nguồn lực, tạo động lực cho kinh tế tập thể, HTX bắt kịp, tiến cùng với các khu vực kinh tế khác.