 |
| Pháp luật đấu thầu hiện hành không quy định giá trị cụ thể, số lượng thành viên tham dự đối với liên danh trúng thầu thi công công trình. Ảnh: Xuân Mộc |
Từ ngày 12/10 đến 30/10/2025, Ban Quản lý dự án các công trình giao thông và dân dụng tỉnh Gia Lai phát hành HSMT Gói thầu số 1 Xây dựng nền, mặt đường, công trình thoát nước đoạn Km0+000 - Km9+000 thuộc Dự án Tuyến đường kết nối từ cao tốc Bắc - Nam về Khu công nghiệp Phù Mỹ và Bến cảng Phù Mỹ (giá gói thầu 824,553 tỷ đồng). Tại tiêu chuẩn đánh giá về năng lực, kinh nghiệm, HSMT yêu cầu kinh nghiệm thực hiện hợp đồng xây lắp tương tự như sau: “Trường hợp liên danh: Liên danh không quá 3 thành viên, thành viên đứng đầu liên danh phải đảm nhận không dưới 50% giá trị gói thầu”.
Một nhà thầu có văn bản kiến nghị cho rằng, pháp luật đấu thầu hiện hành không có bất kỳ hướng dẫn hay quy định giá trị cụ thể, số lượng thành viên tham dự đối với liên danh, việc Chủ đầu tư đưa ra điều kiện như trên là trái quy định pháp luật, gây ra sự cạnh tranh không bình đẳng, đồng thời, không phản ánh năng lực thực chất của liên danh. “Liên danh chúng tôi từng có kinh nghiệm hoàn thành những công trình giao thông cầu, đường bộ cấp đặc biệt, cấp I, cao hơn cấp công trình của gói thầu trên. Tuy nhiên, khi đối chiếu với HSMT, các thành viên liên danh đều không đáp ứng tiêu chí “giá trị hợp đồng của thành viên đứng đầu liên danh không nhỏ hơn 50% giá trị gói thầu”, do đó không thể dự thầu”, nhà thầu kiến nghị cho biết.
Cũng tại Ban Quản lý dự án các công trình giao thông và dân dụng tỉnh Gia Lai, tháng 7/2025, Gói thầu Toàn bộ khối lượng thi công xây dựng và lắp đặt thiết bị thuộc Dự án Sửa chữa, cải tạo, nâng cấp Đài Phát thanh và Truyền hình tỉnh (giá gói thầu 13,025 tỷ đồng) ghi nhận bất cập tương tự. Cụ thể, HSMT quy định: “Trường hợp liên danh dự thầu, liên danh không quá 3 thành viên, thì thành viên đứng đầu liên danh phải đảm nhận không dưới 50% giá trị gói thầu”. Phản ứng với tiêu chí này, một số nhà thầu cho rằng, gói thầu đang xét có tính chất kỹ thuật phức tạp, đa dạng lĩnh vực chuyên môn khác nhau như xây dựng, phòng cháy chữa cháy, lắp đặt thiết bị (điều hòa trung tâm, thang máy...), đòi hỏi sự quy tụ của các nhà thầu trong lĩnh vực tương ứng. Mặt khác, pháp luật đấu thầu không quy định cụ thể tỷ lệ giá trị công việc mà nhà thầu đứng đầu liên danh phải đảm nhận. Việc HSMT giới hạn, ấn định giá trị này một cách cứng nhắc sẽ khiến nhiều nhà thầu không đủ khả năng đáp ứng. Kết quả, trong số 2 nhà thầu tham dự, Liên danh nhà thầu địa phương với giá dự thầu cao hơn trúng thầu.
Tại Lâm Đồng, tháng 9/2025, Gói thầu số 08 Thi công thuộc Dự án Nạo vét phía thượng nguồn lòng hồ Đan Kia, huyện Lạc Dương (giá gói thầu 164,356 tỷ đồng) bị phản ánh áp đặt điều kiện khó đối với liên danh. Theo yêu cầu tại HSMT, “trường hợp liên danh, từng thành viên liên danh phải thỏa mãn yêu cầu tương đương với phần công việc đảm nhận, trong đó ít nhất phải có 1 thành viên liên danh cung cấp được 1 hợp đồng tương tự có loại kết cấu: công trình nông nghiệp và phát triển nông thôn có khối lượng đào xúc đất ≥ 950.000 m3, cấp: III và giá trị là ≥ 82,178 tỷ đồng”.
Theo các nhà thầu, yêu cầu này không phù hợp với quy định tại mẫu HSMT, mang tính ràng buộc, gây hạn chế cạnh tranh. Bởi, đối với các gói thầu quy mô lớn, kết cấu phức tạp, việc yêu cầu một thành viên liên danh phải có hợp đồng tương tự với khối lượng và giá trị “cứng” như trên sẽ loại bỏ ngay loạt nhà thầu có năng lực thực tế, nhưng kinh nghiệm trước đây được phân bổ ở nhiều công trình khác nhau. Điều này trái với nguyên tắc của pháp luật đấu thầu là khuyến khích liên danh để bổ sung năng lực, kinh nghiệm cho nhau. Theo kết quả được công bố, Gói thầu chỉ có 1 nhà thầu tham dự và trúng thầu.
Chuyên gia đấu thầu nêu quan điểm, về nguyên tắc, trường hợp liên danh dự thầu, từng thành viên chỉ phải thỏa mãn yêu cầu tương đương với phần công việc đảm nhận. Pháp luật đấu thầu không quy định giới hạn số lượng thành viên, tỷ lệ liên danh, hay các điều kiện cá biệt bổ sung khác. Từ góc độ cạnh tranh, những yêu cầu này đi ngược lại tinh thần khuyến khích liên danh của pháp luật đấu thầu, nhất là những gói thầu có nhiều hạng mục chuyên môn sâu, cần sự phối hợp, bổ sung, bù đắp năng lực giữa nhiều nhà thầu. Tình trạng này nếu không được xử lý kịp thời sẽ tạo tiền lệ xấu, làm giảm niềm tin của cộng đồng doanh nghiệp vào tính công bằng của môi trường đấu thầu.
