Chủ động mặt bằng cho Dự án đường sắt tốc độ cao

Tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc Nam dài 1.541 km, đi qua 15 địa phương trên cả nước. Ảnh: AI

Thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng, hàng loạt địa phương chủ động tiến hành rà soát quy hoạch vị trí, xác định số lượng người dân bị ảnh hưởng, với mong muốn Dự án sớm được triển khai cắm cọc, đồng thời địa phương được nhận thêm vốn từ Trung ương để có nguồn triển khai các dự án TĐC.

Trong số 15 địa phương trên cả nước có tuyến đường sắt tốc độ cao đi qua, Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung có 10 tỉnh, thành phố. Theo dự kiến, có khoảng 300 khu TĐC tại các khu vực này được xây dựng, phục vụ các hộ dân trong vùng Dự án.

Thành phố Huế vừa thông qua gói kinh phí ứng trước 60 tỷ đồng và hoàn tất các thủ tục đầu tư nhằm kịp thời khởi công dự án TĐC đầu tiên. Tuyến đường sắt tốc độ cao đi qua Huế dài khoảng 95 km, diện tích đất bị ảnh hưởng khoảng 825 ha. Theo tính toán, có khoảng 900/8.100 hộ dân phải di dời vào 22 khu tái định cư với tổng diện tích khoảng 66 ha, kinh phí đầu tư khoảng 1.420 tỉ đồng.

Bên cạnh Huế, Quảng Trị có đoạn tuyến Dự án đi qua dài nhất với hơn 190 km, diện tích đất sử dụng 1.865 ha, ảnh hưởng trực tiếp đến 7.277 hộ dân. Vì vậy, Quảng Trị cần khoảng 17.064 tỷ đồng để phục vụ giải phóng mặt bằng (GPMB), trong đó có 51 khu TĐC được đầu tư xây mới. Để thực hiện kế hoạch này, mới đây, ông Hoàng Nam, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị đã chỉ đạo các sở, ngành liên quan đẩy nhanh tiến độ lập và phê duyệt quy hoạch các khu TĐC; tham mưu phương án bố trí vốn để Tỉnh báo cáo Bộ Tài chính, Chính phủ; kiểm soát chặt ranh giới GPMB, ngăn chặn tình trạng xây dựng trái phép trong vùng Dự án…

Tại Hà Tĩnh, Dự án ảnh hưởng đến hơn 1.300 hộ dân, nên dự kiến sẽ có 35 khu TĐC được đầu tư xây dựng mới. Do nhiều vị trí chưa được quy hoạch nên đến nay mới có 1 khu TĐC tại phường Hà Huy Tập đủ điều kiện khởi công vào ngày 19/8/2025. Với 34 khu còn lại, Hà Tĩnh dự kiến hoàn thành quy hoạch chi tiết trong tháng 7 và phê duyệt dự án đầu tư trước tháng 10/2025.

Tại Nghệ An, Dự án ảnh hưởng tới 2.150 hộ dân, trong đó gần 2.000 hộ sẽ được TĐC. Nghệ An dự kiến xây 30 khu TĐC với tổng diện tích hơn 102 ha, kinh phí 1.450 tỷ đồng. “3 vị trí được ưu tiên gồm phường Hoàng Mai, xã Tân Châu và Hưng Nguyên Nam do có quỹ đất sạch, hạ tầng thuận lợi và ít vướng giải phóng mặt bằng”, Sở Xây dựng Nghệ An cho hay.

Tại Thanh Hóa, Dự án đi qua quãng đường dài hơn 95 km, có gần 4.000 hộ dân bị ảnh hưởng. Thanh Hóa dự kiến chi hơn 3.870 tỷ đồng xây dựng 39 khu TĐC. Đến nay, có một khu TĐC đã hoàn thành, 8 khu TĐC khác đang GPMB, 28 khu đang tiến hành các thủ tục. Tỉnh đặt mục tiêu bàn giao mặt bằng cho nhà thầu trước tháng 12/2026, hoàn thành GPMB trong quý I/2027. Theo lãnh đạo UBND tỉnh Thanh Hóa, khó khăn hiện nay là nguồn vốn, vì vốn trung hạn 2021-2025 đã được phân bổ hết, địa phương đề xuất được ứng vốn ngân sách trung ương để xây dựng hạ tầng khu TĐC, hoàn trả khi có nguồn phân bổ chính thức từ Dự án.

Tại Quảng Ngãi, đường sắt tốc độ cao đi qua hơn 86 km, sử dụng hơn 561 ha đất. Hiện địa phương có 23 khu tái định cư đã được đầu tư phục vụ các các dự án đường bộ cao tốc Quảng Ngãi - Hoài Nhơn, cao tốc Đà Nẵng - Quảng Ngãi, còn khoảng 1.505 lô đất có thể bố trí dân vào ở ngay. Ngày 19/8 tới, Quảng Ngãi dự kiến sử dụng quỹ đất 6 ha thuộc địa phận xã Sơn Tịnh để khởi công xây dựng khu TĐC mới.

Theo tuyến Dự án hướng về phía Nam, tỉnh Gia Lai mới có báo cáo gửi Văn phòng Chính phủ và Bộ Xây dựng về tình hình triển khai công tác bồi thường, hỗ trợ GPMB và TĐC. Trong đó, giao Trung tâm Phát triển quỹ đất Gia Lai làm chủ đầu tư chuẩn bị triển khai xây dựng 42 khu TĐC, triển khai các hồ sơ thủ tục cho 3 vị trí bãi thải và 10 mỏ đất phục vụ xây dựng các khu TĐC. Tổng nhu cầu đất của Dự án đoạn qua tỉnh Gia Lai khoảng 758 ha, với 4.435 hộ dân bị ảnh hưởng trên chiều dài tuyến khoảng 115,7 km.

Tại Lâm Đồng, chiều dài Dự án đi qua hơn 156 km (thuộc tỉnh Bình Thuận cũ), tổng diện tích cần GPMB là 936 ha. Bước đầu xác định 1.150 hộ dân bị ảnh hưởng bởi Dự án, cần đáp ứng nhu cầu tái định cư. Phó chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng Nguyễn Hồng Hải cho biết, đã yêu cầu các địa phương, sở ngành liên quan triển khai công việc với tinh thần trách nhiệm cao nhất để có mặt bằng phục vụ Dự án.

Kế cận Lâm Đồng là Đắk Lắk. Tỉnh này cho hay, chiều dài tuyến qua địa phương là 96 km, diện tích đất sử dụng khoảng 807,5ha, có 4.143 hộ dân sẽ bị ảnh hưởng từ công tác GPMB. Ông Vũ Thanh Hưng, Giám đốc Trung tâm Phát triển quỹ đất tỉnh Đắk Lắk chia sẻ, địa phương đã thành lập Ban Chỉ đạo thực hiện Dự án, với mục tiêu rà soát tổng kiểm kê số hộ dân, tài sản bị ảnh hưởng, nhưng đang vướng mắc vì đơn vị tư vấn chưa bàn giao cột mốc để có tính toán chính xác.

Tại Khánh Hòa, ông Trần Hòa Nam, Phó chủ tịch UBND tỉnh cho biết, Dự án đi qua đoạn dài 191,8 km. Từ ngày 1/7 đến nay, UBND tỉnh đã chỉ đạo và giao việc cho 29 xã, phường cùng các Ban QLDA trực tiếp làm việc, xác định quy hoạch khu vực nào xây dựng khu TĐC theo nhu cầu tổng hợp của các địa phương.

Với Lâm Đồng, Dự án đường sắt tốc độ cao đi qua gần 160 km, diện tích cần GPMB dự kiến gần 1.000 ha. Hiện Lâm Đồng đã tiếp nhận hồ sơ ranh giới Dự án theo báo cáo nghiên cứu tiền khả thi, với nhu cầu tái định cư khoảng 1.150 hộ. Dự kiến 9 khu TĐC mới với tổng kinh phí gần 450 tỉ đồng sẽ sớm được xây dựng.

Vào cuộc xác định nguồn quỹ đất, vị trí, kế hoạch khởi công các khu TĐC, nhưng ghi nhận của phóng viên cho thấy, các địa phương có chung mong mỏi Ban Quản lý Dự án đường sắt tốc độ cao Bắc Nam sớm triển khai cắm cọc GPMB tại thực địa, để địa phương xác định chính xác số hộ dân bị ảnh hưởng bởi công tác GPMB. Cùng với đó, nhiều địa phương đề xuất bố trí kinh phí từ nguồn vốn Trung ương để tạo nguồn triển khai đầu tư xây dựng các khu tái định cư, khu cải táng phục vụ Dự án.