 |
| Mỹ và Trung Quốc đồng loạt tăng phí cảng với tàu biển của nhau từ ngày 14/10. Ảnh: Port of Oakland |
Ngày 10/10/2025, Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố kế hoạch áp thuế bổ sung 100% đối với hàng nhập khẩu từ Trung Quốc từ ngày 1/11 tới và áp dụng các biện pháp kiểm soát việc sử dụng một số phần mềm tiên tiến do Mỹ sản xuất tại Trung Quốc sau khi Trung Quốc hạn chế xuất khẩu đất hiếm.
Trước động thái này, ngày 14/10, Trung Quốc thông báo sẽ tăng phí cảng đối với tàu thương mại liên quan tới Mỹ, nhằm đáp trả việc Chính phủ Mỹ áp mức phí tương tự với các tàu do Trung Quốc sở hữu, vận hành hoặc đóng mới…
Theo TS. Lê Quốc Phương, nguyên Phó Giám đốc Trung tâm Thông tin công nghiệp và thương mại (Bộ Công Thương), căng thẳng leo thang trong quan hệ thương mại Mỹ - Trung không phải là việc bất thường mà là sự tiếp nối chuỗi thương chiến song phương kéo dài nhiều năm qua. Căng thẳng thương mại lần này ở mức cao hơn các giai đoạn trước. Việc áp dụng mức thuế bổ sung 100% đối với hàng nhập khẩu Trung Quốc vào Mỹ vẫn chưa chính thức, nhưng nếu xảy ra, hoạt động thương mại, đầu tư toàn cầu sẽ bị ảnh hưởng mạnh. “Khi Mỹ áp thuế cao với hàng Trung Quốc, DN Mỹ sẽ tìm nguồn cung khác và đây là cơ hội cho hàng hóa Việt. Dệt may, da giày, điện tử…, những mặt hàng của DN Việt đang cạnh tranh với Trung Quốc sẽ có thêm cơ hội. Thứ hai, Việt Nam là điểm lựa chọn hấp dẫn của các tập đoàn kinh tế khi dịch chuyển sản xuất để giảm thiểu tác động từ việc Mỹ bổ sung thuế đối với hàng Trung Quốc. Bên cạnh đó, Việt Nam có cơ hội nhập khẩu nguyên phụ liệu phục vụ sản xuất với giá rẻ, giúp DN giảm chi phí…”, ông Phương phân tích.
Bên cạnh viễn cảnh tích cực, tác động tiêu cực cũng không ít. Điển hình là nguy cơ hàng hóa Trung Quốc tràn vào Việt Nam, “đội lốt” hàng Việt để né thuế xuất khẩu sang Mỹ, ảnh hưởng đến các DN làm ăn chân chính trong nước; sản phẩm giá rẻ ngoại nhập cạnh tranh gay gắt với hàng trong nước; biến động, gián đoạn thậm chí đứt gãy chuỗi cung ứng khiến chi phí gia tăng… Khi đó, hàng hóa Việt Nam XK sang thị trường Mỹ sẽ phải trả chi phí cao hơn, lợi nhuận DN giảm đi...
Về việc Mỹ và Trung Quốc tăng phí cảng biển, phí tàu biển, ông Lê Minh, Tổng giám đốc Công ty CP Kho vận Việt Nam nhìn nhận, có thể đe dọa chuỗi cung ứng, khiến chi phí logistics toàn cầu tăng…, ảnh hưởng đến sức cạnh tranh của hàng Việt Nam XK.
“Trung Quốc đang sở hữu các hãng tàu biển lớn như Cosco, China Shipping… Lượng tàu của Trung Quốc tham gia vận chuyển hàng hóa trong khu vực Đông Nam Á cũng như trên toàn cầu vào Mỹ là rất lớn. Chi phí logistics tăng sẽ đẩy giá hàng hóa XK vào thị trường Mỹ… Điều này có thể làm ảnh hưởng tới sức cạnh tranh hàng hóa của DN Việt Nam XK vào Mỹ”, ông Minh phân tích.
Trước bối cảnh kinh tế toàn cầu có nhiều diễn biến khó lường, trong đó căng thẳng thương mại giữa hai cường quốc kinh tế lớn Mỹ - Trung, để giảm thiểu rủi ro với kinh tế nước ta, một số chuyên gia kinh tế cho rằng, cần đẩy mạnh thực hiện các giải pháp nhằm chủ động thích ứng trước biến động của thị trường. “Căng thẳng Mỹ - Trung leo thang sẽ có tác động hai mặt. Tuy nhiên, cơ hội thì ở dạng tiềm năng. Điều quan trọng là chúng ta phải biết chuyển hóa cơ hội thành hiện thực”, ông Phương khuyến nghị.
Đồng quan điểm, TS. Võ Trí Thành, Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển thương hiệu và cạnh tranh nhấn mạnh, cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung cũng như vấn đề thuế quan không phải là câu chuyện mới, điều quan trọng là Việt Nam phải chủ động thích ứng bằng cách nâng cao sức cạnh tranh trước các biến động thị trường. Theo đó, DN trong nước cần tập trung nâng cao chất lượng hàng hóa, sản xuất ra những sản phẩm chỉ Việt Nam hoặc rất ít quốc gia sản xuất được mà nhiều người cần… để nâng cao sức tranh tranh; với thị trường vận tải, cần xây dựng đội tàu biển vững mạnh để giảm thiểu sự phụ thuộc vào nước ngoài…
Với các cơ quan quản lý nhà nước, cần chủ động hỗ trợ DN trong công tác thông tin và cảnh báo thị trường; cải cách mạnh mẽ và đơn giản hóa thủ tục; đổi mới công tác xúc tiến thương mại…
