 |
| Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh phát biểu tại phiên họp |
Theo đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân (TP.HCM), phương tiện bay không người lái (UAV) và hệ thống phương tiện bay không người lái (UAS) là lĩnh vực đang phát triển rất nhanh trên thế giới và Việt Nam không nằm ngoài xu thế đó. Đại biểu cho biết, theo dự báo của Hiệp hội Hàng không quốc tế, đến năm 2030, thị trường UAV thương mại toàn cầu có thể đạt hơn 90 tỷ USD. Trong đó, vận tải hàng không tầm thấp (tức là vận tải bằng UAV trong phạm vi dưới 500 m) sẽ trở thành một ngành công nghiệp mũi nhọn.
Tại Việt Nam, UAV đã bắt đầu xuất hiện trong nhiều lĩnh vực từ nông nghiệp công nghệ cao, khảo sát địa chất, giám sát công trình đến truyền hình, du lịch và đặc biệt là logistics. Tuy nhiên, theo đại biểu, dù đã có sự phát triển mạnh như vậy, nhưng hiện nay vẫn chưa có quy định rõ ràng về "phương tiện bay không người lái" và "hệ thống phương tiện bay không người lái". Trong Dự thảo Luật mới chỉ có phần giải thích về vận tải "hàng không tầm thấp".
Trong khi đó, do chưa có khung pháp lý thống nhất và rõ ràng, nhiều doanh nghiệp và viện nghiên cứu đang phải vừa làm vừa "dò đường". Theo đó, các hoạt động này hiện nay chỉ dựa trên một số quy định trong nghị định hoặc quyết định của Thủ tướng về quản lý vùng trời do Bộ Quốc phòng kiểm soát mà chưa được quy định trong Luật Hàng không dân dụng. Do đó, đại biểu đề nghị, Cơ quan chủ trì soạn thảo bổ sung vào khái niệm chung của Luật Hàng không dân dụng các nội dung cụ thể về vấn đề này.
Một là phương tiện bay không người lái: Là phương tiện bay hoạt động trên không, được điều khiển từ xa hoặc hoạt động tự động mà không có người lái trực tiếp trên khoang. Hai là hệ thống phương tiện bay không người lái (UAS): Là tổ hợp bao gồm phương tiện bay, thiết bị điều khiển, hệ thống thông tin, trường dữ liệu và các yếu tố kỹ thuật cần thiết để đảm bảo vận hành an toàn.
Đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân cho rằng, phương tiện bay "không người lái" cần được quy định bao gồm cả các thiết bị sử dụng cho mục đích dân dụng như khảo sát, vận chuyển, nghiên cứu, quay phim, chụp ảnh, cứu hộ và các hoạt động thương mại hợp pháp.
Để khắc phục khoảng trống pháp lý, đại biểu Nguyễn Hoàng Bảo Trân đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo xem xét bổ sung một điều mới về "quản lý hoạt động phương tiện bay không người lái" vào Dự thảo Luật. Trong đó, quy định cụ thể phương tiện bay không người lái hoạt động trong khu vực dân cư, đô thị hoặc khu vực trọng yếu phải được đăng ký định danh điện tử và khai báo về hoạt động.
Cùng quan điểm, đại biểu Thạch Phước Bình (Vĩnh Long) nhận định, trong thực tế, máy bay nhỏ và thiết bị bay không người lái (UAV) phục vụ nông nghiệp, du lịch, cứu hộ, và vận chuyển hàng hóa đang phát triển nhanh chóng. Tuy nhiên, pháp luật hiện hành lại chưa có quy định đầy đủ về vấn đề này. Do đó, đại biểu Thạch Phước Bình đề xuất, cần nghiên cứu bổ sung một chương hoặc một mục riêng về "hàng không tầm thấp". Đồng thời xác định rõ ràng phạm vi, độ cao, điều kiện cấp phép và quản lý vùng bay. Quy định rõ trách nhiệm phối hợp giữa các cơ quan quốc phòng, công an và xây dựng. Ngoài ra, đề nghị cho phép thí điểm có kiểm soát đối với công nghệ mới, xây dựng một khung thử nghiệm linh hoạt để vừa khuyến khích đổi mới sáng tạo vừa bảo đảm an toàn vùng trời, tránh sự trì trệ trong quản lý nhà nước.
Đại biểu Dương Khắc Mai (Lâm Đồng) đánh giá cao sự tiếp thu của Cơ quan chủ trì soạn thảo về việc bổ sung quy định áp dụng Luật Hàng không dân dụng với hoạt động hàng không tầm thấp. Theo đó, việc quy định trong Dự thảo Luật vấn đề này là cần thiết và phù hợp. Để tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho lĩnh vực này, đề nghị cần dành một chương riêng hoặc một điều riêng, quy định rõ ràng, chi tiết về hàng không tầm thấp thay vì chỉ quy định một khoản (Khoản 4 Điều 3) như trong Dự thảo Luật hiện nay.
Từ khía cạnh khác, đại biểu Trịnh Xuân An (Đồng Nai) nhận định, quy định về quản lý và đăng ký đối với phương tiện bay không người lái đã được quy định 1 chương riêng tại Luật Phòng không nhân dân. Do đó, trong Luật Hàng không dân dụng cần phát huy "tính kinh tế" của lĩnh vực hàng không tầm thấp, gắn với phương tiện bay không người lái. Đại biểu nêu quan điểm đồng tình với báo cáo giải trình, tiếp thu của Bộ Xây dựng đã quy định 1 khoản trong Dự thảo Luật (khoản 4, Điều 3) theo hướng quy định nguyên tắc. Ngoài ra, nên giao cho Chính phủ quy định là hợp lý, bởi cần phải có cơ chế thử nghiệm và gắn với công tác quản lý và đặc biệt là gắn với quốc phòng an ninh chứ không đơn thuần là quản lý các phương tiện bay.
Phát biểu tiếp thu, giải trình ý kiến của các đại biểu tại phiên thảo luận, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Trần Hồng Minh cho biết, hiện nay, việc ứng dụng phương tiện bay không người lái và các phương tiện bay khác đang ngày càng phổ biến. Hoạt động này tạo ra một lĩnh vực kinh tế mới trên nhiều cấu phần như vận tải, du lịch, nông nghiệp, truyền thông, giải trí, và đặc biệt là khảo sát địa hình.
Theo Bộ trưởng, thực tế cho thấy, lĩnh vực này còn khá mới, ngay cả các quốc gia như Trung Quốc và Nhật Bản hiện vẫn đang trong giai đoạn nghiên cứu, thử nghiệm và chỉ ứng dụng ở một số ngành nghề cơ bản mà chưa thể triển khai đại trà. Trong quá trình nghiên cứu, thử nghiệm, các nước cũng có những cơ chế chính sách quản lý, giám sát chặt chẽ, đặc biệt là phải đảm bảo an ninh quốc phòng.
Vì vậy, Bộ trưởng nhấn mạnh, Dự thảo Luật lần này chỉ mang tính chất nền móng pháp lý nhằm phát triển kinh tế hàng không tầm thấp trong các lĩnh vực đời sống kinh tế, xã hội. Còn việc tổ chức thực hiện, Chính phủ sẽ căn cứ vào yêu cầu phát triển kinh tế, xã hội, quy định về việc áp dụng luật này phù hợp với thực tiễn nhằm phát triển kinh tế bền vững nhưng phải đảm bảo quốc phòng, an ninh và trật tự xã hội.
