|
| Vật liệu xây không nung là sản phẩm xanh cần được đưa vào các công trình sử dụng vốn nhà nước nhiều hơn nữa. Ảnh: Lê Tiên |
“Chìa khóa” của việc thúc đẩy phương thức mua sắm công bền vững này tại Việt Nam đã phần nào được chỉ rõ tại Hội thảo Tăng cường nhận thức về MSCX được tổ chức tại Hà Nội ngày 5/4.
Bộc lộ hạn chế
Tại Hội thảo, ông Hoàng Văn Thức, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường cho biết, MSCX có vai trò quan trọng trong nỗ lực tái cơ cấu nền kinh tế, đổi mới mô hình tăng trưởng hướng tới tăng trưởng bền vững của Việt Nam.
Ông Thức dẫn kết quả thực tế triển khai MSCX tại các quốc gia: Đối với quản trị, MSCX giúp quản trị tốt hơn, bảo đảm cạnh tranh, minh bạch và không phân biệt đối xử; tuân thủ chính sách quốc gia và các mục tiêu thỏa thuận quốc tế; tuân thủ pháp luật và môi trường. Về kinh tế, MSCX khuyến khích sản xuất; tạo việc làm và của cải; thúc đẩy đổi mới và cải tiến thị trường; chuyển giao kiến thức và công nghệ; khuyến khích tiêu dùng bền vững…
Báo cáo về mua sắm công bền vững của Tổng cục Môi trường cho thấy, nước ta chi trung bình 20 - 30% ngân sách hàng năm vào mua sắm công. Thời gian qua, Việt Nam đã có những nỗ lực trong việc đẩy mạnh mua sắm công bền vững với một số chương trình được triển khai như: Chương trình Nhãn xanh Việt Nam, Nhãn năng lượng… Việt Nam đã xây dựng và phê duyệt Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2011 - 2020, tầm nhìn đến năm 2050; ban hành Kế hoạch hành động quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2014 - 2020…
Tuy nhiên, theo ông Thức, Việt Nam vẫn còn gặp nhiều khó khăn, vướng mắc trong triển khai hoạt động này. Trước hết là hiện trạng thiếu liên kết giữa các văn bản pháp luật dẫn đến sự lỏng lẻo trong công tác phối hợp giữa các cơ quan chủ quản. Bên cạnh đó, nhận thức và năng lực của cán bộ mua sắm, đấu thầu về MSCX còn hạn chế, thiếu một bộ tài liệu lồng ghép các tiêu chí bền vững vào quy trình đấu thầu. Đặc biệt, nhận thức về những tác động tích cực từ việc áp dụng mua sắm công bền vững của các cơ quan quản lý nhà nước, các cán bộ phụ trách về mua sắm công, doanh nghiệp vẫn còn hạn chế.
Chia sẻ về kết quả triển khai MSCX của Hàn Quốc, ông Kim Yong - Jin, Giám đốc điều hành Viện Công nghệ và Công nghiệp môi trường Hàn Quốc (KEITI) cho biết, những năm qua, Hàn Quốc thực hiện nhiều dự án liên quan đến phát triển bền vững và đạt được những kết quả đáng ghi nhận. “Năm 2005, Hàn Quốc triển khai thực hiện chính sách MSCX bắt buộc. Đến năm 2016, ngân sách MSCX đã tăng 3,5 lần so với năm 2005, đạt 2,8 tỷ USD và số lượng sản phẩm đạt chứng nhận nhãn sinh thái tăng gấp 6 lần với khoảng 16.000 sản phẩm, giảm được khoảng 560.000 tấn khí gây hiệu ứng nhà kính”, ông Kim Yong - Jin cho hay.
Hoàn toàn có thể nâng cao tỷ lệ mua sắm công xanh
Đánh giá cao về kết quả phát triển kinh tế của Việt Nam những năm gần đây, ông Kim Yong - Jin nhìn nhận, Việt Nam là một nền kinh tế đang phát triển trong khu vực châu Á - Thái Bình Dương. Tốc độ tăng trưởng trung bình 10 năm gần đây từ 5 - 7%. Đây là kết quả đáng khâm phục. Bên cạnh đó, khác với trước đây, nhận thức được những “điểm nghẽn” của phương thức tăng trưởng truyền thống, Việt Nam đã công bố Chiến lược tăng trưởng xanh và đang xây dựng một lộ trình áp dụng cơ chế MSCX đến năm 2020.
Tuy nhiên, theo ông Kim Yong - Jin, cùng với tốc độ tăng trưởng cao, Việt Nam đang phải đối mặt với những thiệt hại do ô nhiễm môi trường và khó khăn như tăng chi tiêu trong lĩnh vực y tế công. Do đó, Chính phủ và các cơ quan với khả năng mua sắm tương đương 30% GDP khi tiên phong mua sắm sản phẩm thân thiện với môi trường sẽ góp phần giảm thiểu ô nhiễm, thúc đẩy phát triển ngành công nghiệp sản xuất thân thiện với môi trường, từ đó thúc đẩy sản xuất và tiêu dùng bền vững. Cơ chế MSCX phù hợp sẽ góp phần rất lớn vào việc bảo vệ môi trường và phát triển ngành công nghiệp sản xuất thân thiện với môi trường ở Việt Nam.
Về vấn đề này, ông Thức nhấn mạnh, trong bối cảnh tái cơ cấu nền kinh tế để hướng tới phát triển bền vững, ứng dụng MSCX sẽ đóng góp to lớn cho những mục tiêu phát triển bền vững. Mục tiêu này bao gồm nâng cao chất lượng sản xuất, sử dụng hiệu quả và bền vững tài nguyên thiên nhiên, an ninh và bình đẳng trong xã hội.
Khuyến nghị với việc thúc đẩy áp dụng MSCX tại Việt Nam trong bối cảnh sản phẩm xanh chưa nhiều, chính sách mới chỉ là khuyến khích, đại diện KEITI cho rằng, việc hình thành được thị trường MSCX đòi hỏi cần có thời gian, nỗ lực của các bên liên quan cũng như đầu tư cả về nguồn lực. Theo đó, trước tiên Việt Nam nên có một thống kê về nhu cầu MSCX, đồng thời, đẩy mạnh tuyên truyền về lợi ích của sản phẩm xanh, đưa ra các ưu đãi thúc đẩy MSCX…
