|
| Ảnh minh họa: Internet |
Ông Huỳnh Anh Tuấn, Tổng giám đốc Công ty Chứng khoán Ngân hàng Đông Á cho rằng, theo quy định, doanh nghiệp phát hành trái phiếu riêng lẻ theo cơ chế tự vay và tự trả, không có cơ chế kiểm soát dòng vốn sau phát hành. Sau khi phát hành, các kênh như ngân hàng, công ty chứng khoán tiếp tục phân phối trái phiếu thông qua kênh bán lẻ của họ, thậm chí chào mời cả những nhà đầu tư đã gửi tiết kiệm. Lãi suất khoảng 12%/năm khiến nhà đầu tư bị hấp dẫn khi mua trái phiếu doanh nghiệp…
Dù vậy, theo ông Tuấn, đang có kẽ hở mà các định chế tài chính, nhà đầu tư mua trái phiếu riêng lẻ phát hành sau đó phân phối lại cho nhà đầu tư cá nhân. Thời gian qua, việc doanh nghiệp phát hành trái phiếu riêng lẻ không cần xin phép, chỉ lập phương án, kêu gọi đầu tư cho thấy hình thức phát hành này quá dễ. Trong khi phát hành đại chúng phải thông qua Ủy ban Chứng khoán nhà nước, phải được phê duyệt phương án phát hành, khó khăn hơn nhiều. Vì vậy, hầu hết doanh nghiệp bất động sản đều chọn phát hành riêng lẻ và chọn kênh phân phối tiếp theo để chuyển tiếp trái phiếu cho nhà đầu tư cá nhân… Chưa kể, câu chuyện hậu kiểm là doanh nghiệp phát hành có sử dụng nguồn tiền đúng mục đích không lại là chuyện khác.
Ngay quy định về các nhà đầu tư chuyên nghiệp là cần vốn khoảng 2 tỷ đồng trở lên thì các công ty chứng khoán hoặc nhà phân phối cũng có thể giúp chuyển thành nhà đầu tư chuyên nghiệp. Nói "chuyên nghiệp" nhưng nhiều nhà đầu tư cá nhân thậm chí không biết đọc báo cáo tài chính, không hiểu biết về doanh nghiệp mà chỉ thông qua kênh môi giới. Chưa kể, các tập đoàn lớn không đứng ra phát hành trái phiếu doanh nghiệp mà thông qua công ty con, không có thương hiệu, còn người mua trái phiếu chỉ nhìn tập đoàn lớn là rất rủi ro...
“Do đó, cần quy định để kiểm soát được điều kiện phát hành trái phiếu, nếu không các tập đoàn đều không đứng ra phát hành mà chỉ sử dụng công ty con, là hình thức mượn kẽ hở của pháp luật”, ông Tuấn nhận định.
 |
Cần nâng cao tiêu chí, tiêu chuẩn nhà đầu tư chuyên nghiệp. Ảnh minh họa: Internet |
Từ góc độ khác, theo TS. Cấn Văn Lực - Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách tài chính - tiền tệ quốc gia, thị trường trái phiếu doanh nghiệp hiện rất non trẻ, mới chỉ hơn 10 năm và chỉ phát triển tương đối nhanh, mạnh trong khoảng 5 năm trở lại đây. Trong thời gian qua, có 2 chủ thể phát hành chính là doanh nghiệp bất động sản và tổ chức tín dụng. Về cơ cấu nhà đầu tư hiện nay, ngân hàng thương mại chiếm tỷ trọng 30%, công ty chứng khoán chiếm 30 - 31%, các tổ chức khác chiếm 26%, nhà đầu tư nước ngoài, nhà đầu tư cá nhân chỉ khoảng 5 - 10%...
Để phát triển thị trường trái phiếu bền vững, ông Lực cho rằng, Chính phủ nên sớm giải quyết, xử lý những vụ việc đã xảy ra trong thời gian qua, để củng cố niềm tin của nhà đầu tư, chủ thể phát hành, kể cả doanh nghiệp.
Ngoài ra, theo ông Lực, cần phải khuyến khích hình thành các hãng xếp hạng tín nhiệm, song cần cân nhắc giữa yêu cầu doanh nghiệp phát hành trái phiếu phải có xếp hạng tín nhiệm hay khuyến khích có xếp hạng tín nhiệm. Mặt khác, nếu đặt yêu cầu bắt buộc xếp hạng tín nhiệm mà lại có quá ít công ty xếp hạng tín nhiệm, năng lực của họ cũng chưa bảo đảm năng lực thị trường hiện nay thì phải làm sao?
Do đó, bài toán này cần phải cân nhắc, cho phép thành lập nhiều công ty xếp hạng tín nhiệm hơn, rút ngắn thời gian xếp hạng để không làm mất cơ hội của doanh nghiệp.
Về giám sát sử dụng vốn huy động từ trái phiếu doanh nghiệp, hiện có rất nhiều ý kiến khác nhau. Theo ông Lực, Ủy ban Chứng khoán nhà nước không thể làm được việc giám sát, kiểm soát dòng vốn sau phát hành, vì vậy chủ yếu là cam kết của doanh nghiệp ở bản cáo bạch, trách nhiệm của lãnh đạo doanh nghiệp. Sau đó, nhà đầu tư thông qua các quỹ đầu tư để mua trái phiếu doanh nghiệp, thì các quỹ này sẽ có trách nhiệm theo dõi, chứ không thể bắt buộc theo dõi.
Đặc biệt, cần sớm hoàn thiện hành lang pháp lý theo hướng kiến tạo thị trường mà vẫn kiểm soát được rủi ro. Ngoài ra, tiêu chí, tiêu chuẩn nhà đầu tư chuyên nghiệp cũng cần nâng lên. Tăng chất lượng nhà đầu tư, nhất là nhà đầu tư cá nhân. “Xét cho cùng, thị trường trái phiếu doanh nghiệp phát triển cần tính chuyên nghiệp, minh bạch và trên nền tảng thị trường thay vì biện pháp hành chính quá nhiều”, ông Lực nhấn mạnh.
