Sai phạm nghiêm trọng tại Dự án đường 5 kéo dài: Cienco1 đổ lỗi cho khách quan

(BĐT) - Sau khi Thanh tra Chính phủ (TTCP) ban hành Kết luận thanh tra số 3860/KL-TTCP về  thanh tra Dự án Đường 5 kéo dài đoạn Cầu Chui - Đông Trù - Phương Trạch - Bắc Thăng Long, cơ quan này tiếp tục ban hành Thông báo Kết luận Thanh tra số 1578/TB-TTCP về dự án này. 
Cienco1 đang phải đối mặt với việc làm rõ số tiền 336,068 tỷ đồng theo yêu cầu của Thanh tra Chính phủ. Ảnh: Nhã Chi
Cienco1 đang phải đối mặt với việc làm rõ số tiền 336,068 tỷ đồng theo yêu cầu của Thanh tra Chính phủ. Ảnh: Nhã Chi

Trong đó, TTCP đã chỉ ra hàng loạt sai phạm tại nhiều gói thầu. Đặc biệt, có nhiều sai phạm tại Gói thầu số 13 do Tổng công ty Xây dựng công trình giao thông 1 - CTCP (Cienco1) - nhà thầu chính của gói thầu này.

Xin chỉ định thầu cấp bách rồi chậm tiến độ

Dự án Đường 5 kéo dài đoạn cầu Chui - Đông Trù - Phương Trạch - Bắc Thăng Long, TP. Hà Nội thuộc dự án nhóm A được Thủ tướng Chính phủ đồng ý chủ trương đầu tư. Theo kế hoạch đấu thầu được phê duyệt tại Quyết định số 2447/QĐ-UBND ngày 29/4/2005 của UBND TP. Hà Nội, Dự án gồm 13 gói thầu xây lắp được triển khai từ tháng 6/2005 và hoàn thành vào năm 2008. Tuy nhiên, việc thực hiện đã kéo dài tới tận năm 2009 và một số gói thầu phải bổ sung, điều chỉnh tới năm 2013 mới thực hiện. Việc thanh tra Dự án được thực hiện theo Quyết định số 225/QĐ-TTCP ngày 14/2/2014 của TTCP và Kế hoạch thanh tra được Tổng TTCP phê duyệt.

Kết luận của TTCP cho biết: Đối với Gói thầu 13 Xây dựng nhịp chính cầu Đông Trù, UBND TP. Hà Nội xin chủ trương và được Thủ tướng Chính phủ đồng ý về điều chỉnh kế hoạch đấu thầu từ đấu thầu hạn chế sang chỉ định thầu với lý do công trình chào mừng kỷ niệm 1000 năm Thăng Long - Hà Nội. Tuy nhiên, đến tận thời điểm thanh tra, công trình này vẫn chưa hoàn thành, giá trị dự toán điều chỉnh tăng 336,068 tỷ đồng so với dự toán được duyệt, do điều chỉnh trượt giá vật liệu, nhân công, máy và khối lượng điều chỉnh một phần biện pháp thi công do mực nước thay đổi.

Cienco1 biện minh gì?

Trong văn bản báo cáo Sở Kế hoạch và Đầu tư Hà Nội về việc xử lý sau thanh tra Dự án, Cienco1 đã biện minh về các lý do khiến nhà thầu “mắc lỗi”.

Với những kết luận của TTCP, Cienco1 đã đưa ra nhiều lý do giải thích. Trong đó nhà thầu này cho rằng, việc thay đổi cao trình mực nước tại thời điểm thi công so với số liệu điều tra, khảo sát từ năm 2005 trở về trước là yếu tố khách quan có ảnh hưởng đến thay đổi biện pháp thi công kết cấu phần dưới và phần trên Gói thầu số 13 hoàn toàn không phải do lỗi của Cienco1.

Cienco1 còn cho rằng, việc trong thời gian dài không ký kết được hợp đồng giữa nhà thầu chính và nhà thầu phụ về thi công kết cấu phần trên hoàn toàn là do khách quan, nằm ngoài ý chí chủ quan của Cienco1.

Về xử lý các kiến nghị kinh tế mà TTCP yêu cầu, cụ thể là khoản tiền 336,068 tỷ đồng, Cienco1 đang cùng Chủ đầu tư và các cơ quan liên quan xác định nguyên nhân khách quan, chủ quan để điều chỉnh dự toán đối với phần điều chỉnh chế độ, chính sách khối lượng còn lại của kết cấu phần trên theo chỉ số giá của cơ quan nhà nước có thẩm quyền quy định nhằm xác định chính xác giá trị dự toán theo kiến nghị của TTCP.

Kết luận của TTCP cũng nêu: Theo báo cáo giải trình của UBND TP. Hà Nội, đến thời điểm nhà thầu chính được chỉ định thực hiện toàn bộ khối lượng Gói thầu số 13 thì thời gian đã chậm tới 03 năm, do lỗi của việc khảo sát thiết kế biện pháp thi công của tư vấn thiết kế thiếu khả thi, chính xác, thiếu kịp thời; lỗi của nhà thầu chính (Cienco1), dẫn đến số liệu về điều kiện địa chất thủy văn khi khảo sát phê duyệt dự án đầu tư mực nước là +9,5m, đến tháng 6/2012 mực nước là +3,00m (theo tài liệu khảo sát điều chỉnh). Việc lấy mực nước thi công là +9,5m theo thiết kế kỹ thuật không còn phù hợp so với thời điểm thi công nên phải điều chỉnh mực nước thi công là +3,00m (mực nước cao nhất là +5,5m) vẫn giữ nguyên phương án thi công sử dụng trụ tạm kết hợp hệ cầu nổi như thiết kế kỹ thuật làm căn cứ để thiết kế biện pháp thi công chủ đạo. Do đó, dự toán hạng mục phụ trợ thi công kết cấu phần trên đã tăng 76,543 tỷ đồng.

Lãng phí và trách nhiệm của Cienco1

Kết luận thanh tra cho biết: Với các yếu tố kỹ thuật phức tạp của Gói thầu, yêu cầu tiến độ thực hiện hoàn thành để kỷ niệm 1000 năm Thăng Long - Hà Nội, nên Gói thầu đã được chỉ định cho Cienco1 thực hiện. Nhưng Cienco1 đã không đàm phán được với nhà thầu phụ do chính mình đề xuất và cam kết trong hồ sơ đề xuất (HSĐX) chỉ định thầu, dẫn đến chậm tiến độ, phải điều chỉnh dự toán, gây lãng phí ngân sách nhà nước (NSNN) với số tiền lớn.

Thanh tra Chính phủ khẳng định: Tình trạng trong một thời gian dài không ký kết được hợp đồng giữa nhà thầu chính và nhà thầu phụ về thi công kết cấu phần trên là lỗi của Cienco1.

Cùng với đó, theo kết luận của TTCP, việc chậm trễ trong lập thiết kế biện pháp thi công kết cấu phần trên cũng do lỗi của Nhà thầu chính Cienco1 và Tư vấn thiết kế TEDI dẫn tới việc dự toán sau khi điều chỉnh, bổ sung tăng 336,068 tỷ đồng. Trong đó, phần biện pháp thi công thay đổi rất lớn, kèm theo tăng dự toán do phải điều chỉnh giá của kết cấu phần trên tương ứng với thời gian chậm do thay đổi biện pháp thi công, số tiền tăng 295,28 tỷ đồng, gây lãng phí NSNN với số tiền lớn.

Kết luận thanh tra cũng nêu rõ các sai phạm về tài chính tại Dự án. Theo đó, tổng số tiền qua thanh tra phát hiện là 657,941 tỷ đồng; trong đó số tiền 273,667 tỷ đồng đã được khẳng định; trong số còn lại là 384,274 tỷ đồng thì Gói thầu số 13 là 336,068 tỷ đồng, cần phải tính toán chi tiết, cụ thể để xử lý.

Trên cơ sở Kết luận thanh tra, Tổng TTCP đã báo cáo và kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo thực hiện một số nội dung. Trong đó, đối với Gói thầu số 13, kiến nghị xử lý về kinh tế số tiền 336,068 tỷ đồng (tạm tính) như sau: Yêu cầu UBND TP. Hà Nội chỉ đạo Chủ đầu tư, Tư vấn thiết kế, Tư vấn giám sát, nhà thầu thi công và các đơn vị liên quan làm rõ nguyên nhân khách quan, chủ quan để điều chỉnh dự toán đối với phần điều chỉnh chế độ, chính sách khối lượng còn lại của kết cấu phần trên theo chỉ số giá của cơ quan nhà nước có thẩm quyền quy định để xác định chính xác số tiền sai phạm, có giải pháp xử lý nghiêm túc, tránh thất thoát NSNN.

Chuyên đề