Lập hồ sơ kiến nghị khởi tố hành vi vi phạm pháp luật về bảo hiểm xã hội

(BĐT) - Bảo hiểm Xã hội Việt Nam (BHXH) Việt Nam vừa có văn bản hướng dẫn BHXH các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương tiếp nhận, xử lý thông tin; lập, gửi hồ sơ kiến nghị khởi tố đối với những hành vi vi phạm pháp luật BHXH, bảo hiểm y tế (BHYT) theo quy định tại Điều 214, Điều 215, Điều 216 Bộ luật Hình sự.
Lập hồ sơ kiến nghị khởi tố hành vi vi phạm pháp luật về bảo hiểm xã hội. Ảnh Internet
Lập hồ sơ kiến nghị khởi tố hành vi vi phạm pháp luật về bảo hiểm xã hội. Ảnh Internet

Theo đó, BHXH các tỉnh/thành phố, quận/huyện tiếp nhận thông tin tố giác tội phạm qua hoạt động phản ánh, kiến nghị, khiếu nại, tố cáo của các cá nhân, tổ chức; rà soát, hậu kiểm, thanh tra, kiểm tra việc tổ chức thực hiện giải quyết/chi trả chế độ BHXH, BHYT, BHTN, công tác thu - đóng, phát triển đối tượng của cơ quan BHXH; và thông tin từ các cơ quan nhà nước có liên quan trong quá trình phối hợp, cung cấp thông tin, tài liệu...

Sau khi tiếp nhận thông tin tố giác tội phạm, BHXH yêu cầu BHXH các địa phương phải ghi vào sổ tiếp nhận đầy đủ thông tin tố giác, kèm tài liệu, chứng cứ (nếu có). Trường hợp cá nhân, tổ chức trực tiếp đến phản ánh, kiến nghị thì phải ghi vào sổ tiếp nhận và lập biên bản.

Các thông tin, tài liệu, chứng cứ sau khi tiếp nhận được chuyển đến Phòng Thanh tra kiểm tra (thuộc BHXH tỉnh), bộ phận đầu mối (thuộc BHXH huyện). Các đầu mối này chủ trì, phối hợp với các phòng/bộ phận nghiệp vụ liên quan theo chức năng, nhiệm vụ thực hiện phân loại, xử lý thông tin, đối chiếu với hồ sơ, dữ liệu thu/giải quyết/chi trả hiện đang quản lý. Đồng thời tham mưu cho Giám đốc hoặc phối hợp với cơ quan có liên quan thực hiện thanh tra, kiểm tra, xác minh thông tin theo quy định để có kết luận cụ thể về hành vi vi phạm, làm căn cứ kiến nghị khởi tố vụ án.

Đối với thông tin đã được xác minh rõ về dấu hiệu tội phạm, đủ căn cứ để kiến nghị khởi tố vụ án hình sự thì phải lập hồ sơ kiến nghị khởi tố, gửi đến cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng. Hồ sơ kiến nghị khởi tố bao gồm các giấy tờ, tài liệu, chứng cứ liên quan (có thể là bản photo, bản chính hoặc bản sao hợp pháp) hoặc bản chuyển đổi từ tài liệu, dữ liệu điện tử bảo đảm tính pháp lý theo quy định.

Sau tiếp nhận, BHXH cấp tỉnh, hoặc BHXH cấp huyện lập Hồ sơ kiến nghị khởi tố theo Điều 214, Điều 215 gồm: Văn bản kiến nghị khởi tố vụ án của cơ quan BHXH cấp tỉnh/huyện; hồ sơ giải quyết/chi trả các chế độ thể hiện hành vi gian lận chiếm đoạt tiền BHXH, BH thất nhiệp, BHYT từ 10 triệu đồng trở lên hoặc gây thiệt hại từ 20 triệu đồng trở lên); các giấy tờ, tài liệu, chứng cứ liên quan để chứng minh hành vi gian lận chiếm đoạt tiền BHXH, BHYT, BH thất nghiệp hoặc gây thiệt hại; biên bản, kết luận kiểm tra, xác minh và các tài liệu, chứng cứ khác (nếu có)…

BHXH Việt Nam cũng lưu ý, đối với vụ việc vi phạm có nhiều tình tiết phức tạp, liên quan đến nhiều cấp, nhiều ngành, nếu xét thấy cần thiết thì trước khi chính thức kiến nghị khởi tố, cơ quan BHXH tổ chức họp liên ngành (gồm BHXH, cơ quan Cảnh sát điều tra, Viện Kiểm sát nhân dân cùng cấp và các cơ quan liên quan) để phân tích, đánh giá tính chất, mức độ trên cơ sở những tài liệu đã thu thập được.

Trường hợp liên ngành thống nhất xác định vụ việc đã rõ dấu hiệu tội phạm, cơ quan BHXH có văn bản kiến nghị khởi tố và chuyển ngay cho cơ quan điều tra có thẩm quyền kèm theo hồ sơ, tài liệu có liên quan để xem xét, quyết định việc khởi tố vụ án hình sự.

Trước đó, vào tháng 5/2019, Hội đồng thẩm phán Tòa án nhân dân Tối cao đã ban hành Nghị quyết số 05/2019/NQHĐTP hướng dẫn áp dụng Điều 214 về Tội gian lận BHXH, bảo hiểm thất nghiệp (BHTN), Điều 215 về Tội gian lận BHYT, Điều 216 về tội trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN cho người lao động của Bộ luật Hình sự (Nghị quyết số 05/2019/NQ-HĐTP). Nghị quyết này được xem là “cây gậy” pháp lý, hỗ trợ đắc lực cho các cán bộ ngành tòa án.

Thực tế, trong năm 2019, số đơn vị nợ BHXH kéo dài được lập hồ sơ kiến nghị cơ quan cảnh sát điều tra khởi tố hình sự tăng lên đáng kể. Chẳng hạn như BHXH TP.HCM đã chuyển Cơ quan Cảnh sát điều tra (Công an Thành phố) 72 đơn vị nợ BHXH kéo dài... Sau khi bị BHXH Quảng Ninh chuyển 7 hồ sơ 7 doanh nghiệp nợ đọng BHXH kéo dài sang Cơ quan Cảnh sát điều tra Tỉnh để đề nghị truy tố, một số doanh nghiệp đã nhanh chóng trả nợ.

Chuyên đề