Trong báo cáo vừa được gửi Quốc hội, Bộ Công Thương đề cập đến tiến độ xử lý dự án Nhà máy bột giấy Phương Nam - một trong 12 dự án thua lỗ nghìn tỷ ngành Công Thương và được đánh giá có tương lai "mù mịt" nhất.
Dự án này trước đây do Công ty TNHH Một thành viên Đầu tư và Phát triển Công nghiệp – Vận tải thuộc Bộ Giao thông Vận tải làm chủ đầu tư, nay đã chuyển giao cho Tổng công ty Giấy Việt Nam (Vinapaco). Năm 2008 dự án này bắt đầu khó khăn về tài chính và đắp chiếu từ 2012 đến nay.
Năm 2017, Vinapaco đã tổ chức bán đấu giá dự án lần 1 nhưng không thành công. Đến cuối 2017, dự án vay 75 triệu USD từ Quỹ Tích lũy để trả nợ, và tăng lên 89 triệu USD vào tháng 9/2018. Thủ tướng đã chỉ đạo dừng đầu tư dự án và giao Bộ Công Thương bán thanh lý tài sản, nhưng sau 3 lần rao vẫn không ai mua.
Tháng 10/2019, Bộ Công Thương một lần nữa yêu cầu Vinapaco thuê tư vấn định giá lại toàn bộ tài sản, hàng hóa tồn kho dự án và công việc này đang thực hiện.
Theo kết quả kiểm toán quyết toán dự án tại thời điểm 31/12/2015, tổng công nợ phải thu của dự án này là hơn 18.700 tỷ đồng. Sau thu hồi, bù trừ công nợ, hiện số nợ phải thu là 4.055 tỷ.
Trong khi chưa xử lý xong tài sản để trả nợ, cuối năm 2019, Nhà máy bột giấy Phương Nam lại dính vào vụ kiện với PVcomBank. Theo đó, PVcomBank khởi kiện Vinapaco, yêu cầu tòa giải quyết buộc tổng công ty này phải trả số tiền hơn 592 tỷ đồng.
Đây là khoản vay của các hợp đồng tín dụng giữa chủ đầu tư trước đây của dự án - Công ty TNHH Một thành viên Phát triển công nghiệp và vận tải (Tracodi) với Tổng công ty Tài chính cổ phần Dầu khí Việt Nam chi nhánh Vũng Tàu (PVFC - VT). Tuy nhiên, Tổng công ty Giấy không thể chi trả khoản tiền trên cho PVcomBank do khó khăn về tài chính.
Khi không thể bán dự án để thu hồi tài sản, lại vướng kiện tụng, đầu năm 2020, Bộ Công Thương đã kiến nghị Chính phủ xem xét, chỉ đạo các bộ, ngành và đại diện vốn nhà nước tại PVcomBank thống nhất phương án xử lý tài sản thế chấp thuộc dự án này theo hướng bảo đảm của Chính phủ. Vụ việc đang chờ ý kiến chỉ đạo từ Phó thủ tướng Trương Hòa Bình - Trưởng ban Ban chỉ đạo xử lý 12 dự án thua lỗ nghìn tỷ ngành Công Thương.
Dự án Nhà máy bột giấy Phương Nam được xây dựng tại Long An, với vốn đầu tư ban đầu gần 1.490 tỷ đồng và tăng lên hơn 3.409 tỷ đồng sau khi bàn giao về Vinapaco. Tại báo cáo nợ công năm ngoái, Chính phủ cho biết, Quỹ tích lũy trả nợ đã phải ứng cho Vinapaco tổng cộng 97 triệu USD để trả nợ cho dự án này, riêng năm 2018 là hơn 8,1 triệu USD.
