Tội phạm gian lận là mối quan ngại lớn của doanh nghiệp Việt Nam

(BĐT) - Nhiều doanh nghiệp tại Việt Nam đã phải đối mặt với tội phạm gian lận trong hai năm vừa qua. Phần lớn các vụ phạm tội kinh tế có thủ phạm là người trong nội bộ của tổ chức. Đáng chú ý, các cán bộ quản lý cấp trung và quản lý cấp thấp chiếm tỷ lệ lớn trong tổng số vụ gian lận nội bộ này.
Ảnh: Internet
Ảnh: Internet

Đây là kết quả từ báo cáo Khảo sát tội phạm kinh tế và gian lận toàn cầu: Góc nhìn Việt Nam do Công ty tư vấn PwC Việt Nam thực hiện năm 2018 vừa công bố ngày 14/11. Những người tham gia khảo sát tại Việt Nam cho biết loại hình tội phạm kinh tế thường gặp nhất là: Biển thủ tài sản; Hối lộ và tham nhũng. Bên cạnh đó, các gian lận thực hiện bởi người tiêu dùng và vi phạm đạo đức kinh doanh cũng khá phổ biến.

Tổn thất cho tổ chức

Tổn thất từ tội phạm kinh tế có thể được chia thành tổn thất tài chính và tổn thất phi tài chính. Xét trên phương diện tài chính, 53% các tổ chức tham gia khảo sát cho biết họ chịu tổn thất dưới 100.000 đô la Mỹ (tương đương 2,3 tỷ đồng) trong vòng 2 năm vừa qua. Gần một phần ba (32%) số người tham gia khảo sát ước tính họ đã gánh chịu mức tổn thất trên 100.000 đô la Mỹ từ các vụ gian lận.

Trong số các ảnh hưởng phi tài chính, ảnh hưởng nghiêm trọng nhất mà các tổ chức tham gia khảo sát nhận diện được là tổn thất về uy tín/thương hiệu của doanh nghiệp, theo 28% số người tham gia khảo sát. Các tổn thất tiếp theo là tinh thần nhân viên (23%) và các quan hệ kinh doanh (21%).

Ông Marcus Paciocco, Giám đốc Dịch vụ Điều tra Gian lận tại Công ty PwC Tư vấn Việt Nam nhận định về các ảnh hưởng khác nhau của tội phạm gian lận: “Một số tổn thất tài chính có thể đo lường được bao gồm chi phí khắc phục sự vụ, chi phí pháp lý, tổn thất thực tế về tiền hay thậm chí là các hình phạt hình sự. Các tổn thất phi tài chính tuy không thể định lượng được nhưng có thể gây ra hậu quả còn nặng nề hơn tổn thất tài chính, ví dụ như tổn thất về danh tiếng hay tinh thần nhân viên.”

Phát hiện tội phạm gian lận

Cuộc khảo sát ở Việt Nam cho thấy hầu hết các vụ gian lận và tội phạm kinh tế khác được phát hiện bởi mật báo trong nội bộ hoặc do tình cờ. Mỗi hình thức này giúp phát hiện 16% số vụ gian lận. Trên thế giới, kiểm toán nội bộ là một chức năng khá phổ biến trong các doanh nghiệp và góp phần phát hiện 14% số vụ gian lận. Tại Việt Nam, tỷ lệ phát hiện gian lận kinh tế thông qua kiểm toán nội bộ chỉ là 3%.

Tương tự, đường dây nóng tố giác ở Việt Nam chỉ phát hiện được 3% số vụ việc gian lận, trong khi tỷ lệ này trên thế giới và ở khu vực Châu Á -Thái Bình Dương được ghi nhận là 7%.

“Các doanh nghiệp tại Việt Nam có thể cải thiện đáng kể hơn môi trường kiểm soát và giảm thiểu gian lận bằng cách triển khai hiệu quả các chức năng kiểm toán nội bộ và đường dây nóng tố giác. Đây là một số chức năng mà các doanh nghiệp Việt Nam có thể khai thác sâu hơn nhằm giúp giảm thiểu rủi ro, đồng thời đạt được các mục tiêu chiến lược của doanh nghiệp. Mặt trái của một nền kinh tế phát triển nhanh chóng là các doanh nghiệp tập trung quá nhiều vào mục tiêu tăng trưởng doanh số mà không chú trọng đến các ưu tiên cải thiện chốt kiểm soát nội bộ,” ông Paciocco cho biết.

Một dấu hiệu đáng mừng là trong vòng hai năm qua, các công ty Việt Nam thực hiện đánh giá rủi ro gian lận khá thường xuyên. Gần một nửa số người tham gia khảo sát cho biết họ đã triển khai các cuộc đánh giá rủi ro gian lận (46%). Tuy nhiên, tỷ lệ các cuộc đánh giá các rủi ro cụ thể còn thấp, như Chống hối lộ và tham nhũng là 35% hay Nguy cơ an ninh mạng chỉ là 29%.

Ông Grant Dennis, Tổng Giám đốc Công ty PwC Tư vấn Việt Nam nhận xét: “Các công ty ở Việt Nam đã và đang đầu tư vào việc cải thiện quy trình nghiệp vụ nhằm phòng, chống gian lận hiệu quả. Một số ít hơn cũng đang sử dụng các biện pháp như thúc đẩy và xác minh các quyết định mang tính đạo đức kinh doanh của từng nhân viên. Các doanh nghiệp tại Việt Nam cần nhận thức được rằng họ cần ứng dụng nhiều công cụ đa dạng để phòng, chống gian lận thành công”.

Chuyên đề