Xã hội hóa đầu tư thiết bị y tế vẫn nặng tính tự phát

(BĐT) - Khi xã hội hóa trang thiết bị y tế tại các bệnh viện công lập đang được coi là “làn sóng” mới, việc đấu thầu lựa chọn nhà đầu tư một cách công khai, minh bạch để cả bệnh viện, đối tác tư nhân và bệnh nhân cùng “win – win” (cùng thắng) là câu chuyện cần bàn.
Ảnh minh họa. Nguồn: Internet
Ảnh minh họa. Nguồn: Internet

Trải thảm đỏ chờ nhà đầu tư

Chia sẻ với phóng viên Báo Đấu thầu, Giám đốc Sở Y tế Cà Mau Huỳnh Quốc Việt cho biết, theo định hướng phát triển, ngành y tế Cà Mau đang nỗ lực thực hiện tốt việc xã hội hoá công tác y tế, khuyến khích các thành phần kinh tế tham gia phát triển các cơ sở khám chữa bệnh, các bệnh viện tư, liên kết các tổ chức và cá nhân đầu tư thiết bị trong cơ sở y tế công lập và mở rộng dịch vụ y tế tại các bệnh viện. Đây cũng chính là lý do mà Sở Y tế Cà Mau vừa tổ chức Hội thảo tìm kiếm nhà đầu tư thực hiện xã hội hóa về trang thiết bị y tế cho các cơ sở y tế công lập tại tỉnh Cà Mau. Danh mục hàng hóa chi tiết Sở Y tế Cà Mau “mời chào hàng” các nhà đầu tư khá đa dạng, từ Máy CT Scanner 32 lát cắt, DSA, máy lọc thận đến các thiết bị chẩn đoán hình ảnh, xét nghiệm…

Thông qua đấu thầu rộng rãi để lựa chọn được đối tác phù hợp thì quyền lợi của bệnh nhân đạt tối ưu
Ông Việt cũng cho biết, thời gian qua, Sở y tế Cà Mau đã chủ động thông tin, mời gọi nhiều nhà đầu tư quan tâm đến các dự án này. Tuy nhiên, chính ông Việt cũng thừa nhận, có quá ít nhà đầu tư quan tâm và tìm đến những dự án thực hiện xã hội hóa trang thiết bị y tế. “Chúng tôi đã chủ động đăng thông tin rộng rãi, tuy nhiên, sự tham gia của các nhà đầu tư là khá ít. Tuy nhiên, đây cũng là dịp để chúng tôi kết nối các sở ban, ngành, các bệnh viện và các nhà đầu tư với các đơn vị cho vay vốn hỗ trợ lãi suất. Đây là dịp tốt nhất để các nhà đầu tư hiểu rõ đầu tư cho y tế đang được chúng tôi tạo mọi điều kiện tốt nhất. Bên cạnh đó, y tế Cà Mau đang nỗ lực để giúp người dân tiếp cận với các dịch vụ y tế với các thiết bị công nghệ cao”, một chuyên viên phòng Kế hoạch (Sở Y tế Cà Mau) nhận định.

Theo đánh giá của Sở Y tế TP.HCM, các cơ sở y tế công lập có nhiều hình thức xã hội hóa thiết bị y tế, như đối tác và bệnh viện sử dụng tài sản để liên doanh liên kết; đối tác lắp đặt trang thiết bị, bệnh viện tổ chức cung cấp dịch vụ; đối tác và bệnh viện góp vốn bằng tiền để mua trang thiết bị. Theo thông tin của Sở Y tế TP.HCM, riêng tại Thành phố, đã có hàng chục bệnh viện với gần 100 đề án thực hiện hình thức đối tác lắp đặt trang thiết bị, bệnh viện cung cấp dịch vụ.

Theo tìm hiểu của phóng viên Báo Đấu thầu, các bệnh viện công lập lớn hiện nay tại khu vực miền Nam như Cần Thơ, Long An, Đồng Nai… đều đã và đang xây dựng đề án xã hội hóa trang thiết bị y tế, trong đó việc kêu gọi tư nhân tham gia bỏ vốn, bỏ thiết bị đầu tư là nội dung quan trọng rất được các bệnh viện tập trung xây dựng.

Chỉ định nhà đầu tư: căn nguyên lợi ích nhóm

Thống kê của Bảo hiểm Xã hội Việt Nam cho thấy, trong số gần 2.000 trang thiết bị y tế được xã hội hóa của cả nước thì 38% không có đề án, bệnh viện tự lắp đặt rồi thông báo bảo hiểm thanh toán. Có tới 60% máy cho thuê mượn không có đề án. Theo các chuyên gia về bảo hiểm y tế, xã hội hóa trang thiết bị y tế như hiện nay là rất tự phát, không có sự chuẩn hóa và tính toán đồng bộ. Do đó, những hạn chế của hình thức này là việc xác định giá trị về năng lực, uy tín, chất lượng của cơ sở y tế để xác định tỷ lệ góp vốn chưa được hướng dẫn cụ thể.

Khuyến cáo của nhiều Sở Y tế, đặc biệt là Sở Y tế TP.HCM đều cho biết, hầu hết các đơn vị bệnh viện hiện nay đều không tổ chức lựa chọn đối tác mà chỉ định đối tác. Theo đó, cách làm này đã dẫn đến sự thiếu cạnh tranh và minh bạch khi xã hội hóa thiết bị y tế. Đó là chưa kể, giá thu cao do phải gánh chi phí lãi suất của nhà đầu tư, dễ phát sinh lợi ích nhóm, lạm dụng chỉ định các dịch vụ kỹ thuật xã hội hóa để thu hồi vốn nhanh. Trong khi ngân sách khó khăn thì đây là hình thức xã hội hóa dễ thu hút vốn nhất, tuy nhiên, do cơ chế chưa hoàn thiện, bệnh viện nôn nóng có trang thiết bị phụ vụ cho bệnh nhân mà không quan tâm đến hiệu quả kinh tế, quản lý chưa chặt chẽ,  giám sát không tốt đã làm cho hình thức dễ nảy sinh tiêu cực.

Các chuyên gia về y tế cho biết, khi tiến hành liên danh, liên kết thì hai bên phải xác định giá trị tài sản mỗi bên để làm cơ sở tính tỷ lệ góp vốn. Trong khi đó, các bệnh viện hiện không thành lập hội đồng để thẩm định giá trị trang thiết bị của đối tác đặt tại đơn vị mình và thẩm định giá trị về năng lực, uy tín, chất lượng của đơn vị khi tham gia liên doanh, liên kết. Do đó, nhiều chuyên gia nhận định, chỉ đấu thầu rộng rãi lựa chọn nhà đầu tư cung cấp thiết bị y tế mới đem lại hiệu quả bền vững. “Đấu thầu rộng rãi sẽ lựa chọn được đối tác có giá trị trang thiết bị phù hợp (vì liên quan đến tỷ lệ góp vốn), đối tác đồng ý giá thu hợp lý (liên quan đến người bệnh) và thời gian hoàn vốn theo quy định (liên quan đến xác định giá thu). Nếu lựa chọn được đối tác thỏa mãn các tiêu chí trên thì quyền lợi của bệnh nhân đạt tối ưu”, Sở Y tế TP.HCM khẳng định.

Chuyên đề